“Cấm cửa” người nghèo?

Giảm gánh nặng xã hội

Quy định mới, được chính quyền Tổng thống Donald Trump công bố ngày 12.8 và sẽ có hiệu lực từ ngày 15.10, thay đổi đáng kể các quy định của Bộ An ninh nội địa Mỹ về tiêu chuẩn xem xét cấp thị thực và thẻ thường trú, còn gọi là thẻ xanh, cho người nhập cư vào Mỹ. Theo quy định này, nhà chức trách Mỹ có quyền từ chối cấp thẻ xanh hoặc thị thực đối với người nhập cư có giấy tờ hợp pháp nhưng không đáp ứng các tiêu chuẩn về thu nhập, hoặc người sống dựa vào các phúc lợi xã hội như tem phiếu thực phẩm, nhà ở xã hội hay bảo hiểm y tế Medicaid cho người có thu nhập thấp...

Giám đốc Cơ quan Quốc tịch và Nhập cư Mỹ Ken Cuccinelli cho hay, thông qua quy định mới, chính quyền Tổng thống Donald Trump muốn củng cố những lý tưởng về khả năng “tự lực cánh sinh” và trách nhiệm cá nhân của người nhập cư, nhằm bảo đảm rằng người nhập cư có thể tự trang trải cuộc sống và thành công trên đất Mỹ. Theo ông Cuccinelli, về lâu dài, quy định mới sẽ mang lại lợi ích cho Mỹ khi giảm gánh nặng xã hội từ những người nhập cư sống phụ thuộc vào các chính sách hỗ trợ của Chính phủ, đồng thời bảo vệ những người đóng thuế.

Các chuyên gia cho rằng, quy định mà Mỹ vừa công bố có thể là một trong những biện pháp mạnh tay nhất nhằm siết chặt chính sách nhập cư, một trong những trọng tâm trong chiến dịch tái tranh cử của Tổng thống Donald Trump năm 2020. Theo Viện Nghiên cứu chính sách nhập cư Mỹ, hơn 50% số đơn xin cấp thẻ xanh sẽ bị chính quyền Mỹ từ chối theo quy định vừa ban hành.

Quy định mới về nhập cư được coi là “một mũi tên trúng hai đích”, khi dựng thêm rào cản trong hệ thống nhập cư Mỹ, đối với không chỉ người nhập cư trái phép có thu nhập thấp mà cả những người đã có thị thực hoặc giấy phép định cư lâu dài. Những người nhập cư hợp pháp xin gia hạn thị thực hoặc cấp thẻ xanh, quốc tịch Mỹ sẽ gặp khó khăn trong xét duyệt hồ sơ. Kết quả nghiên cứu năm 2018 của Viện Nghiên cứu chính sách nhập cư Mỹ cho thấy, 69% người nhập cư hợp pháp ở Mỹ có ít nhất một trong các yếu tố tiêu cực về tài chính, làm ảnh hưởng đến khả năng duyệt hồ sơ xin cấp thẻ thường trú hoặc quốc tịch tại Mỹ. Chỉ 39% người nhập cư hợp pháp có một trong những “điểm mạnh” trong quá trình xét duyệt hồ sơ.

Ước tính, khoảng 22 triệu người đang sống hợp pháp ở Mỹ song không có thẻ công dân có thể sẽ chịu sự tác động của quy định mới này. Tuy nhiên, những người từng thụ hưởng các chương trình bảo trợ xã hội trước đây sẽ không bị ảnh hưởng bởi chính sách mới. Ngoài ra, quy định mới cũng không áp dụng với người tị nạn và tị nạn chính trị thông qua các chương trình nhân đạo.

Trong khi đó, các nhà hoạt động vì quyền lợi của người nhập cư quan ngại, quy định mới về nhập cư của Washington có thể làm ảnh hưởng tiêu cực tới sức khỏe của người nhập cư, khi những người này có thể buộc phải chọn dừng tiếp cận các chính sách phúc lợi xã hội như chăm sóc y tế hoặc tem phiếu thực phẩm, để tránh bị đưa vào diện “gánh nặng xã hội”. Theo tính toán của chính quyền Tổng thống Donald Trump, quy định mới sẽ giúp Chính phủ tiết kiệm tới 2,47 tỷ USD mỗi năm cho việc chi vào các khoản phúc lợi xã hội.

Quy định gây tranh cãi

Chuyên gia Charles Wheeler thuộc Mạng lưới nhập cư hợp pháp Công giáo (CLINIC) cho rằng, Tổng thống Donald Trump đang tìm cách vượt mặt Quốc hội khi tự triển khai “hệ thống nhập cư tích điểm”. Trung tuần tháng 5 vừa qua, Tổng thống Donald Trump cho biết ý định công bố đề xuất mới nhằm thay đổi hệ thống nhập cư theo diện đoàn tụ gia đình sang nhập cư dựa vào trình độ học vấn, năng lực và cơ hội việc làm hay tiềm năng đầu tư... của đối tượng nộp đơn nhập cư, thay vì chỉ xem xét nhập cư theo diện có người thân, gia đình là công dân Mỹ như trước. Chính phủ Mỹ cũng có thể ưu tiên nhập cư đối với các nghề chuyên môn nước Mỹ đang cần nhân lực, đặc biệt là thu hút nhân tài. Tuy nhiên, đề xuất này sẽ cần được trình ra Quốc hội xem xét thông qua để trở thành luật.

Quy định mới mà chính quyền Tổng thống Donald Trump đưa ra cũng vấp phải chỉ trích mạnh mẽ của các nhà phê bình. Tổ chức Ân xá quốc tế cho rằng, quy định mới về nhập cư là nỗ lực thái quá nhằm “đóng cửa” nước Mỹ với bất cứ ai, trừ những người giàu và có nhiều đặc quyền nhất, phá vỡ quyền con người và nghĩa vụ pháp lý đối với người xin tị nạn. Trung tâm Luật nghèo đói Nam Mỹ gọi kế hoạch nhập cư của Tổng thống Donald Trump là “cực kỳ chống lại người Mỹ”, đi ngược các giá trị quốc gia cũng như tính đa sắc tộc của nước này. Trung tâm Luật Di cư Quốc gia (NILC) tuyên bố, sẽ kiện chính quyền để ngăn chính sách trên có hiệu lực.