Chính phủ quy định tiêu chí phân loại và cấp công trình

Liên quan đến quy định về phân loại, cấp công trình và phân loại dự án, trong báo cáo thẩm tra dự thảo Luật, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Ban soạn thảo làm rõ về sự cần thiết không quy định cụ thể việc phân loại, phân cấp công trình trong dự thảo Luật và quy định rõ trách nhiệm các cơ quan liên quan để bảo đảm không ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư xây dựng. Đối với dự án đầu tư xây dựng được phân loại theo nguồn vốn sử dụng, cơ quan thẩm tra đề nghị Ban soạn thảo rà soát lại để quy định thống nhất với pháp luật về doanh nghiệp, quản lý sử dụng vốn nhà nước, đầu tư, đầu tư công… liên quan đến thẩm quyền quyết định đầu tư và trách nhiệm quản lý của các chủ thể.

Khó xác định loại dự án để phân cấp quản lý

Ngay sau khi UBTVQH cho ý kiến và Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thẩm tra chính thức dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xây dựng (dự thảo Luật), Bộ Xây dựng và Ban soạn thảo đã có báo cáo dự kiến hướng tiếp thu, giải trình và chỉnh lý gửi đến các ĐBQH.

Trong báo cáo này, Bộ Xây dựng và Ban soạn thảo cho biết: Điều 5 Luật Xây dựng 2014 quy định công trình xây dựng được phân loại theo công năng sử dụng. Theo đó, khoản 2 Điều 49 quy định một trong các tiêu chí phân loại dự án là phân loại dự án đầu tư xây dựng theo công năng của công trình. Cách thức phân loại này, về cơ bản, để phục vụ việc phân định trách nhiệm quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư xây dựng công trình cho các Bộ quản lý công trình chuyên ngành. Trong nhiều trường hợp dự án có mục tiêu đầu tư cho 1 chuyên ngành song gồm nhiều công trình có công năng khác nhau dẫn đến khó khăn trong xác định loại dự án để phân cấp trong quản lý hoạt động đầu tư xây dựng. Ví dụ, dự án đầu tư xây dựng công trình thủy điện như thường gọi gồm có nhiều công trình có công năng sử dụng khác nhau như: đập, hồ chứa là công trình thủy lợi; nhà máy phát điện là công trình công nghiệp; nhà điều hành, nhà ăn v.v. là công trình dân dụng…

Hơn nữa, Luật Đầu tư công phân loại dự án theo lĩnh vực đầu tư, là tính chất, công năng phục vụ của toàn dự án chứ không theo công năng của công trình. Luật Xây dựng xác định nhóm dự án theo tiêu chí của Luật Đầu tư công, do vậy tiêu chí phân loại dự án theo công năng công trình cũng có một số điểm chưa đồng bộ với Luật Đầu tư công, gây vướng mắc trong cách áp dụng trên thực tế.

Về cấp công trình, Luật Xây dựng 2014 xác định loại công trình căn cứ 6 tiêu chí, tuy nhiên Ban soạn thảo cho biết, thực tế việc phân cấp hiện nay chỉ theo 3 tiêu chí về quy mô, mục đích, tầm quan trọng. Ba tiêu chí còn lại là thời hạn sử dụng, vật liệu xây dựng và yêu cầu kỹ thuật đang được quy định trong các quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn kỹ thuật chuyên ngành. Do vậy, tiêu chí về phân cấp công trình cần sửa đổi phù hợp với thực tế đang áp dụng.

Cũng theo Ban soạn thảo, việc quy định cứng cấp công trình thành các cấp (I, II, III, IV và các cấp khác) không phù hợp với các loại công trình khác nhau. Bởi vì, tính chất, quy mô của từng loại công trình trong thực tế rất đa dạng. Do sự thay đổi, phát triển về quy mô của các loại công trình được đầu tư xây dựng, nhu cầu quản lý của cơ quan nhà nước và năng lực hoạt động xây dựng công trình (thiết kế, thi công,..) cũng thay đổi theo thời gian. Ban soạn thảo cho rằng, việc rà soát quy định về phân cấp công trình cần làm tương đối thường xuyên để phù hợp với yêu cầu phân cấp thẩm quyền quản lý của các cơ quan chuyên môn về xây dựng ở Trung ương và địa phương.

Bổ sung tiêu chí phân loại dự án

Từ những bất cập đó, để bảo đảm thống nhất, đồng bộ giữa các luật và giải quyết vướng mắc về sự khác nhau giữa công năng phục vụ của toàn dự án và công năng của các công trình trong dự án, dự thảo Luật đã bổ sung tiêu chí phân loại dự án theo công năng phục vụ, tính chất chuyên ngành và sửa đổi phân loại công trình tại Điều 5 theo hướng không phân loại cụ thể thành các nhóm công trình như quy định cũ. Ban soạn thảo cho biết, trong tiêu chí phân loại dự án theo nguồn vốn đã phân loại theo: dự án sử dụng vốn đầu tư công, dự án sử dụng vốn nhà nước theo pháp luật có liên quan không bao gồm vốn đầu tư công, dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư, dự án sử dụng vốn khác; đồng thời dẫn chiếu các pháp luật có liên quan trong quy định về thẩm quyền quyết định đầu tư dự án để đảm bảo thống nhất với pháp luật về đầu tư, đầu tư công, Luật Quản lý sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư.

Việc sửa đổi, bổ sung như vậy nhằm đảm bảo tính đồng bộ trong hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật và chủ yếu mang tính chất sắp xếp lại cho khoa học, dễ áp dụng và không gây xáo trộn trong việc phân loại, phân cấp công trình trong thực tế, báo cáo định hướng tiếp thu của Bộ Xây dựng và Ban soạn thảo khẳng định.