Không khả thi, khó giám sát
Điều 18, dự thảo Luật Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ quy định: Dừng xe là trạng thái đứng yên của phương tiện giao thông trong thời gian không quá 5 phút và người lái xe không rời vị trí điều khiển, trừ trường hợp xuống để mở cửa xe, xếp dỡ hàng hóa, kiểm tra kỹ thuật xe. Đỗ xe là trạng thái đứng yên của phương tiện mà không phải dừng xe.
Trường hợp xe gặp sự cố kỹ thuật hoặc buộc phải đỗ xe chiếm một phần đường xe chạy hoặc tại nơi không được phép, dự thảo Luật yêu cầu lái xe phải đặt ngay biển báo hiệu nguy hiểm phía sau xe và có báo hiệu bằng đèn khẩn cấp.
Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam Nguyễn Văn Quyền cho biết, Luật Giao thông đường bộ hiện hành quy định dừng xe là trạng thái đứng yên tạm thời của phương tiện giao thông trong một khoảng thời gian cần thiết đủ để cho người lên xuống xe, xếp dỡ hàng hóa hoặc thực hiện công việc khác. Vậy “thực hiện công việc khác” là công việc gì? “Thời gian cần thiết” là bao lâu? Việc quy định chung chung khiến nhiều nhà xe lợi dụng để dừng xe rất lâu bên đường để xếp dỡ hàng hóa, hoặc chờ khách.
Thông tư 12 năm 2020 của Bộ Giao thông vận tải chỉ cho phép các xe chở khách tuyến cố định dừng không quá 3 phút tại điểm dừng, đón, trả khách. Tuy nhiên, đối tượng áp dụng của Thông tư rất hạn chế, nên tình trạng dừng, đỗ xe vô tội vạ vẫn phổ biến và gây ùn tắc giao thông.
Cũng theo ông Quyền, hiện nay có quy định xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi dừng xe không bật đèn tín hiệu, dừng xe không đúng vị trí… nhưng chưa xử phạt về hành vi dừng xe quá lâu vì không xác định được "lâu" là bao nhiêu phút. Vì vậy, cần thiết phải có quy định giới hạn thời gian dừng xe tối đa để tránh những trường hợp dừng lâu quá trên các tuyến đường chờ khách, nhất là vào giờ cao điểm. Tuy vậy, thời gian dừng xe tối đa bao nhiêu phải được tính toán kỹ dựa trên thực tế.
Cùng quan điểm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội Bùi Danh Liên cho rằng cần thiết quy định thời gian dừng xe tối đa để tránh gây cản trở giao thông nhưng "5 phút" cho toàn bộ hệ thống đường bộ là chưa hợp lý. Ví dụ, xe đến đón khách ở bến tàu nhưng trong đoàn có nhiều trẻ em, người cao tuổi, phụ nữ mang thai thì chắc chắn thời gian dừng xe phải dài hơn; hoặc đối với vùng ngoại ô thì quy định này không cần thiết. Ngoài ra, nếu quy định này áp dụng chung cho cả nước sẽ mất rất nhiều thời gian, nhân lực, vật lực thực hiện mà không hiệu quả, bởi "làm cách nào để kiểm soát được"?
Chỉ nên áp dụng tại điểm có nguy cơ ùn tắc
Chuyên gia về giao thông Nguyễn Văn Thanh đặt vấn đề, quy định đưa ra nhưng thực thi nó như thế nào, kiểm soát ra sao? Chúng ta sẽ không thể có đủ người để rải ra kiểm soát trực tiếp được. Nếu không kiểm soát thì không thể biết được xe nào dừng quá quy định. Căn cứ vào đâu để chứng minh xe đó đã dừng xe quá 5 phút? “Làm luật phải nhìn vào thực tế xem quy định đưa ra có giám sát được không, luật có đi vào cuộc sống không? Nếu không giám sát được thì quy định đưa ra là vô nghĩa. Nếu đã quy định thì phải thực thi được, kiểm soát được để tránh nhờn luật”, ông Thanh nói.
Để giám sát và xác định được chính xác thời gian dừng xe để xử phạt vi phạm, Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng luật sư Chính Pháp, Hà Nội, đề xuất, có thể yêu cầu các xe phải lắp đặt, gắn dữ liệu giám sát hành trình, camera giám sát có tính năng đo thời gian trên các tuyến đường. Cùng với đó, gắn camera hành trình hoặc camera giám sát có chức năng đo thời gian ở các tuyến phố, con đường.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến lo ngại hạ tầng giao thông của nước ta chưa thực sự phát triển, liệu có thể lắp đặt camera trên khắp các tuyến đường? Ông Nguyễn Mạnh Hùng, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam cho rằng, kể cả gắn camera giám sát có chức năng đo thời gian thì dữ liệu cũng phải được truyền về máy chủ để xác định những xe vi phạm, và cần cả một bộ phận cán bộ chức năng làm công tác giám sát. Bộ Công an đề xuất chính sách thì phải nêu rõ phương án thực thi ra sao.
Ông Hùng đề xuất quy định ô tô dừng không quá 5 phút không nên áp dụng đối với toàn bộ hệ thống đường bộ mà cần áp dụng chọn lọc tại các tuyến đường, các điểm có nguy cơ ùn tắc như sân bay, cửa khách sạn, bến xe, bến tàu, cổng trường học... Trước khi áp dụng phải nghiên cứu, khảo sát, tính toán lưu lượng phương tiện, chiều rộng lòng đường… Dần dần, sau nhiều năm phát triển hạ tầng giao thông, khi bảo đảm việc ứng dụng khoa học - công nghệ vào phát hiện, xử lý vi phạm một cách đồng bộ, lúc đó có thể áp dụng cho tất cả tuyến đường trên cả nước.
Cơ quan chủ quản: Văn phòng Quốc hội
