Làm sao cho thuyết phục?

- Thứ Tư, 19/08/2020, 08:12 - Chia sẻ
Sau hơn một tuần lấy ý kiến người dân về biểu giá điện mới, trong đó có giá bán lẻ điện sinh hoạt, tại cuộc họp chiều 18.8, Bộ Công thương đã rút phương án một giá điện.

Quyết định này không gây ngạc nhiên bởi phương án một giá điện đưa ra trước đó có nhiều nhược điểm. Chẳng hạn, chỉ những hộ sử dụng trên 700 kWh/tháng mới được hưởng lợi khi chọn dùng phương án một giá điện. Những hộ còn lại, nếu chọn một giá điện thì sẽ phải trả nhiều tiền hơn các phương án khác cho cùng mức tiêu thụ. Điều này vừa không khuyến khích dùng điện tiết kiệm; vừa không bảo đảm được lợi ích của số đông, vì tỷ lệ hộ tiêu thụ điện dưới 700kWh/tháng hiện chiếm hơn 98%.

Bên cạnh đó, việc tính giá điện lên tới 2.700 - 2.900 đồng/kWh trong phương án một giá điện (trong khi giá điện bình quân hiện hành là 1.864 đồng/kWh) cũng chưa rõ dựa trên căn cứ nào nên không thuyết phục người tiêu dùng.

Vấn đề cốt lõi hơn cả là phương án một giá điện chưa phù hợp với nước ta ở thời điểm hiện tại, dù rằng nhiều người dân mong muốn được trả tiền điện theo cách này vì nó đơn giản, dễ hiểu. Các chuyên gia năng lượng đã nhiều lần khẳng định rằng, phương án một giá điện chỉ có lợi khi Việt Nam có thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, vì thế bây giờ chưa nên tính tới.

Nếu kiên trì giải thích cho người tiêu dùng hiểu và không cố gắng xây dựng phương án một giá điện với nhiều bất cập thì có lẽ ngành điện đã bớt được những ồn ào không đáng có.

Trong bối cảnh hiện tại, tính tiền điện theo bậc thang là lựa chọn tốt hơn cả, nhưng bao nhiêu bậc, giá từng bậc ra sao cần được tính toán kỹ lưỡng dựa trên những căn cứ cụ thể và xác đáng để bảo đảm tính “hợp lý” như yêu cầu của Quốc hội.

Cụ thể, tại Nghị quyết 100/2019/QH14 về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ Tám (tháng 11.2019), Quốc hội giao Bộ Công thương “khẩn trương kiểm tra, đánh giá để có cơ sở nghiên cứu sửa đổi quy định về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân và cơ cấu biểu giá bán lẻ điện hợp lý”. Biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt hiện hành (gồm 6 bậc, áp dụng từ năm 2014) đã bộc lộ bất hợp lý trong chênh lệch giá giữa các bậc. Đây là nguyên nhân chính khiến nhiều hộ gia đình phải trả tiền điện tăng sốc trong mùa hè năm nay - được cho là nóng nhất trong 50 năm qua.

Biểu giá bán lẻ điện cần được thiết kế sao cho giúp người tiêu dùng dễ dàng quản lý được hóa đơn theo sản lượng. Thông tin về phương án này tới người tiêu dùng cũng phải thật rõ ràng, minh bạch, đơn giản và dễ hiểu. Ngành điện chắc chắn sẽ thuyết phục được người tiêu dùng nếu cho họ biết tổng doanh thu bán điện sinh hoạt và doanh thu của từng bậc thang bán điện ra sao; thực hiện theo phương án mới thì doanh thu, lợi nhuận của ngành điện sẽ thay đổi như thế nào…?

Mỗi phương án đưa ra đều có lợi cho nhóm khách hàng này và bất lợi cho nhóm khách hàng khác; không có phương án giá điện nào hài hòa được lợi ích của tất cả các nhóm khách hàng. Tuy vậy, nguyên tắc xây dựng biểu giá bán lẻ điện mới là phải hướng đến bảo đảm cho lợi ích của số đông, tránh tác động lớn đến nền kinh tế và tâm lý xã hội, đồng thời giảm bớt thua thiệt cho người nghèo sử dụng điện.

Hà Lan