Nhiệm vụ khó khăn

Thất bại nối tiếp

Trong tuyên bố, ông Netanyahu cho biết đã không thành công trong việc thuyết phục đối thủ chính của mình là cựu Tổng Tham mưu trưởng Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) Benny Gantz thành lập một Chính phủ đoàn kết. Đối mặt với hạn chót vào hôm nay (23.10), ông buộc phải quyết định “đá lại bóng” về Tổng thống Reuven Rivlin, người sẽ sớm yêu cầu ông Gantz tiếp nhận nhiệm vụ trên. Sau cuộc bầu cử lại ngày 17.9, cả đảng Likud của Thủ tướng Netanyahu lẫn đảng Xanh và Trắng của ông Gantz đều không giành được đa số (tối thiểu 61 ghế) tại Quốc hội Israel để có quyền tự thành lập Chính phủ đơn đảng. Tổng thống Reuven Rivlin lúc đó đã giao trách nhiệm thành lập Chính phủ liên minh cho Thủ tướng Netanyahu vì ông nhận được nhiều ủng hộ của các nghị sĩ hơn, 55 người so với 54 người hậu thuẫn đối thủ Benny Gantz. Theo luật, ông Netanyahu có 28 ngày để thành lập Chính phủ mới, có nghĩa là hạn chót vào ngày 23.10.

Mặc dù vẫn nắm quyền lãnh đạo đảng Likud, nhưng đây là lần thứ hai trong năm nay, thất bại lại tìm đến ông Netanyahu. Trong cuộc tổng tuyển cử hồi tháng 4, ông cũng không giành được đa số tại Quốc hội và buộc phải kêu gọi bầu cử lại vào ngày 17.9. Chưa kể, với việc Tổng Chưởng lý Israel sẽ quyết định trong những tuần tới về việc có truy tố ông trong một loạt vụ án tham nhũng hay không, áp lực lại đè nặng lên nhà lãnh đạo lâu năm này. Ông Gideon Saar, một đối thủ ngay trong đảng thậm chí vừa thông báo sẽ cạnh tranh với ông Netanyahu nếu Likud tổ chức bầu lại lãnh đạo đảng.

Khi được giao trọng trách thành lập liên minh cầm quyền, ông Netanyahu từng hy vọng sẽ thành lập được một Chính phủ “đoàn kết” rộng lớn cùng với ông Gantz, nhà lãnh đạo của đảng trung tâm Xanh và Trắng. Nhưng việc Thủ tướng luôn khăng khăng rằng liên minh phải gồm cả các đồng minh truyền thống của ông (vốn là tập hợp của các đảng tôn giáo và theo đường lối cứng rắn) đã khiến ông Gantz nghĩ rằng Thủ tướng không muốn đàm phán một cách thiện chí.

Chính vì vậy, cho dù đã “nỗ lực không biết mệt mỏi để có thể thành lập một Chính phủ đoàn kết dân tộc và tránh phải tổ chức một cuộc bầu cử khác” như ông Netanyahu khẳng định, ông vẫn bị ông Gantz từ chối “hết lần này đến lần khác”. Đối với Thủ tướng Israel, người vừa tròn 70 tuổi hôm đầu tuần, đây thực sự là một thất bại đau đớn. Lần đầu tiên kể từ khi ông Netanyahu được bầu vào năm 2009, nhà nước Do Thái đứng trước khả năng chọn nhà lãnh đạo khác.

Nguy cơ bầu cử lần ba

Ngay sau khi ông Netanyahu tuyên bố thất bại trong việc thành lập Chính phủ liên minh, đảng Xanh và Trắng đã tuyên bố ngắn gọn nhưng đầy quyết tâm: “Bây giờ là thời điểm hành động” để “thành lập một chính phủ đoàn kết tự do”. Tuy nhiên, giới bình luận nhận định, nhiệm vụ đó cũng khó khăn không kém.

Ông Benny Gantz từng cam kết sẽ thống nhất đất nước và khôi phục các thể chế quốc gia sau thời kỳ cầm quyền kéo dài 3 thập kỷ của ông Netanyahu. Trái ngược với ông Netanyahu, ông Gantz, 60 tuổi, là gương mặt mới trên chính trường. Đảng Xanh và Trắng là một liên minh trung tâm mới được thành lập, trong đó có sự tham gia của chính trị gia thế tục nổi tiếng Yair Lapid, các cựu sĩ quan quân đội cấp cao và một số nhân vật chỉ trích ông Netanyahu mạnh mẽ nhất.

Về chính sách đối nội, ông Gantz luôn phê phán cách xử lý các vấn đề an ninh của chính quyền Netanyahu, đặc biệt là ở Dải Gaza. Ông từng gợi ý về việc khôi phục tiến trình hòa bình với người Palestine, song lại tỏ ra chưa có định hướng rõ ràng. Cho đến nay, ông vẫn miêu tả bản thân như sự thay thế mới mẻ cho Thủ tướng Netanyahu, song lại không đưa ra được chương trình cụ thể. Vì vậy, theo nhiều nhà quan sát, không có gì bảo đảm nhà lãnh đạo này sẽ thành công.

Ông Gantz từng bày tỏ sẵn sàng thiết lập liên minh với Likud, nhưng với điều kiện đảng này phải do người khác lãnh đạo. Trước đó, ông Gantz tuyên bố không chấp nhận thành lập Chính phủ liên minh với một người đang phải đối mặt với những cáo buộc pháp lý nghiêm trọng. Tuy nhiên, đảng Likud vẫn đang kiên định đứng sau nhà lãnh đạo của mình.

Nếu không bắt tay với Likud, ông Gantz sẽ gặp khó khăn trong việc tìm kiếm một liên minh chiếm đa số trong Quốc hội. Phe đối lập với ông Netanyahu, gồm một nhóm đảng Ảrập và đảng chủ nghĩa dân tộc cực đoan thế tục Yisrael Beitenu, nhưng các đảng này không có khả năng ngồi lại với nhau để phát triển quan hệ đối tác.

Trong trường hợp ông Gantz tiếp tục thất bại trong thời hạn 28 ngày được giao, các nghị sĩ Israel có thể sẽ phải cố gắng tìm ra ứng cử viên thứ 3, điều chưa từng xảy ra. Nếu khả năng đó cũng không thành công, Israel sẽ đối mặt với viễn cảnh chưa có tiền lệ là tổ chức cuộc bầu cử thứ ba trong vòng một năm, báo hiệu giai đoạn bất ổn và chia rẽ chính trị chưa từng có trên chính trường quốc gia Do Thái.