Tạo điều kiện đại biểu phát huy năng lực, trách nhiệm

- Thứ Năm, 06/08/2020, 05:23 - Chia sẻ
Đến thời điểm này, HĐND các địa phương đã cơ bản tổ chức kỳ họp thường lệ giữa năm với nhiều nội dung quan trọng nhằm khắc phục khó khăn để ổn định, phát triển kinh tế - xã hội. Qua diễn biến kỳ họp và xốc lại cả nhiệm kỳ HĐND thấy rõ, đại biểu ở các ngành chuyên môn còn phiến diện, e ngại. Gần 5 năm hoạt động, chưa tổng kết nhưng cũng cần rút ra được một số vấn đề về nhân sự đại biểu HĐND, trước lúc Đại hội Đảng cùng cấp và chuẩn bị bầu cử đại biểu HĐND nhiệm kỳ mới. Chất lượng đại biểu rất cần thiết, nhưng cơ cấu ở cơ quan, ban ngành để tạo điều kiện cho đại biểu phát huy năng lực, trách nhiệm, hoạt động khách quan mới quan trọng hơn.

Đánh giá đúng tình hình

Hầu hết báo cáo của UBND các địa phương đều khẳng định: Trong điều kiện khó khăn chung do dịch bệnh, địa phương vẫn bảo đảm phát triển kinh tế, ổn định xã hội, đời sống Nhân dân cơ bản không bị xáo trộn nhiều… Tuy nhiên, có nhiều chỉ tiêu đạt thấp so với cùng kỳ, nhất là chỉ tiêu dịch vụ, du lịch; giải ngân các dự án đầu tư công còn đạt thấp, thu ngân sách còn khó khăn… Báo cáo thẩm tra của các Ban HĐND ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề, tập trung mổ xẻ những tồn tại, hạn chế chủ quan. Đáng chú ý, một số lĩnh vực, các ngành còn vin vào dịch bệnh nên chậm triển khai các công việc; ít áp dụng công nghệ thông tin để điều hành công tác theo hình thức trực tuyến. Một số cơ quan cải cách hành chính còn chậm, làm cản trở việc thực thi công vụ; người dân, doanh nghiệp khó tiếp cận cơ quan để giải quyết công việc. 

Đại biểu chất vấn tại Kỳ họp thứ 10, HĐND tỉnh Bình Thuận Khóa X.
Ảnh: Đ. Hòa

Từ báo cáo thẩm tra thẳng thắn, khách quan của các Ban HĐND, đại biểu HĐND, nhất là đại biểu chuyên trách, đại biểu cơ cấu ở cơ sở, các tổ chức chính trị - xã hội nêu lên những vấn đề thực tế từ cơ sở. Những ý kiến thảo luận phân tích sâu hạn chế từ chủ quan của các ngành chuyên môn, những vướng mắc từ thủ tục hành chính còn rườm rà. Một số ngành giải quyết công việc trong mùa dịch mà không mang tính “thời chiến” nên nhiều dự án triển khai chậm, làm mất thời cơ; vẫn còn lãng phí tài nguyên trong khai thác khoáng sản, đất đai. Ngân sách chưa tận dụng những nguồn thu không ảnh hưởng dịch bệnh, những khoản thu còn có tiềm năng nhưng khai thác chưa tốt. Chi ngân sách chưa thật tiết kiệm, chắt chiu...

Đại biểu các ngành còn phiến diện

Báo cáo của UBND trình trước HĐND với rất nhiều nội dung đánh giá tình hình kinh tế - xã hội. Nhưng nhìn chung, nhiều địa phương vẫn thiên về những kết quả đã đạt được, những tồn tại, hạn chế do khó khăn khách quan. Thế nhưng, những đại biểu HĐND ở các ngành chuyên môn phát biểu còn bổ sung nhiều thành tích, kết quả của ngành. Thậm chí, có đại biểu còn sử dụng diễn đàn kỳ họp, báo cáo công lao cả nhiệm kỳ để muốn “thêm điểm” trước thềm Đại hội Đảng và bầu cử đại biểu HĐND sắp đến. Không những thế, các đại biểu ở ngành chuyên môn không nêu được tình hình thực tế nơi mình ứng cử đại biểu HĐND; những kiến nghị, đề xuất chính đáng từ người dân chưa được kết hợp lồng vào khi phát biểu.

Qua diễn biến kỳ họp vừa rồi và xốc lại cả nhiệm kỳ HĐND cũng thấy rõ, đại biểu ở các ngành chuyên môn còn phiến diện, e ngại trong quá trình hoạt động. Các đại biểu tham gia thành viên các Ban của HĐND không những hoạt động không đều, mà việc tham gia báo cáo thẩm tra, giám sát cũng hời hợt, chiếu lệ. Không phải các đại biểu này thiếu năng lực, trình độ mà còn nể nang, thiếu khách quan khi xem xét, đánh giá các báo cáo. Điều đáng nói hơn trong suốt nhiệm kỳ, đại biểu HĐND ở các cơ quan chưa chất vấn UBND và các ngành chuyên môn, làm cho các phiên chất vấn và trả lời chất vấn thiếu khách quan, thiếu trách nhiệm với cử tri.

Trình độ, năng lực của đại biểu chưa đủ

Lâu nay thường đề cập đến yêu cầu trình độ, năng lực của đại biểu để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND. Thực tế hoạt động những nhiệm kỳ qua cho thấy chưa đủ, mà cần xem thêm vị trí của đại biểu ở cơ quan, đơn vị; vai trò, trách nhiệm khi đại diện cử tri và Nhân dân. Thực ra cái khó của các đại biểu HĐND khi đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc UBND, nên phải “ăn cây nào rào cây đó” còn suy tính, ngại ngần khi phê phán UBND trước HĐND trên truyền hình trực tiếp. Không những thế, đại biểu còn tranh thủ đề cập một số việc trong quá nhiều công việc của ngành mình để mọi người hiểu và chia sẻ. Có lẽ quan trọng hơn, nếu không hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn của ngành mình thì người đứng đầu phải chịu trách nhiệm! Còn trưởng ngành, trong 5 năm đại biểu HĐND mới lấy phiếu tín nhiệm có một lần thì chưa phải ngại lắm!

Thực tế, hoạt động của HĐND không những nhiệm kỳ này mà cả những nhiệm kỳ trước đây đặt ra vấn đề chuẩn bị nhân sự đại biểu HĐND nhiệm kỳ sắp đến, cần xem xét hợp lý chất lượng và cơ cấu đại biểu HĐND. Chất lượng đại biểu tất nhiên phải được tăng cường, còn cơ cấu trước hết cần cân nhắc ngay trong hệ thống chính trị ở địa phương. Từ kinh nghiệm và đánh giá trên, đồng tình với nhiều ý kiến: Giảm cơ cấu đại biểu ở các cơ quan chuyên môn; tăng số lượng đại biểu ở các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội. Không những thế, nên giảm tối đa đại biểu các cơ quan thuộc UBND tham gia các Ban của HĐND. Còn đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách không giảm, nhưng tăng thêm Thường trực HĐND hoạt động chuyên trách. Nên bố trí nhiều Trưởng các Ban HĐND hoạt động chuyên trách để đúng nghĩa “Thường trực”, đồng thời có thể giảm tương ứng Phó Trưởng ban chuyên trách để không làm tăng biên chế của HĐND. Được như thế, hoạt động của HĐND sắp tới sẽ hiệu lực và hiệu quả hơn.

Gần 5 năm hoạt động của HĐND, chưa tổng kết nhưng cũng cần rút ra được một số vấn đề về nhân sự đại biểu HĐND, trước lúc Đại hội Đảng cùng cấp và chuẩn bị bầu cử đại biểu HĐND nhiệm kỳ mới. Chất lượng của đại biểu rất cần thiết, nhưng cơ cấu ở cơ quan, ban ngành để tạo điều kiện cho đại biểu phát huy năng lực, trách nhiệm, hoạt động khách quan mới quan trọng hơn. Đấy là cơ sở để thực hiện thiết chế kiểm soát quyền lực ngay trong nội bộ chính quyền địa phương; nhằm nâng cao vị trí, vai trò của HĐND, góp phần quan trọng xây dựng chính quyền nhân dân trong sạch, vững mạnh, đáp ứng được kỳ vọng của người dân.

TRẦN BÌNH