Cùng dự có: các Bộ, ban, ngành trung ương, địa phương và cộng đồng các doanh nghiệp, hộ gia đình tiêu biểu về trồng, chế biến, tiêu thụ sản phẩm mắc ca.
Phát biểu khai mạc hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, nhu cầu mắc ca trên thế giới tăng 200% cho thấy tiềm năng phát triển loại cây này. Tuy nhiên, sau 5 năm triển khai quy hoạch cây mắc ca chưa thực sự thành công, cho thấy còn nhiều vấn đề cần rút kinh nghiệm và thảo luận. Thủ tướng đặt vấn đề, liệu khâu giống có phải khâu đầu tiên trong phát triển cây mắc ca hay không? Ai quản lý nhà nước về giống để rút kinh nghiệm như thực tế người nông dân nêu ra? Bên cạnh đó, vấn đề quy hoạch vùng đất nào phù hợp trồng mắc ca, Tây Bắc, Tây Nguyên hay dải miền Trung Việt Nam? Theo Thủ tướng, tình trạng được mùa mất giá, được giá mất mùa đã được khắc phục tốt, nhưng vấn đề là cần làm tốt thị trường đầu ra cho cây mắc ca. Điều này quyết định việc tăng diện tích trồng cây mắc ca lên bao nhiêu là phù hợp, tránh tình trạng dư thừa, đồng thời bảo đảm quyền lợi cho người dân và nhà sản xuất.
Rút kinh nghiệm từ mặt hàng gạo của Việt Nam, Thủ tướng cho rằng, ngay từ đầu phải quan tâm đến chế biến, xây dựng thương hiệu mắc ca Việt Nam, từ đó có thị trường bền vững. Để phát triển cây mắc ca, rất cần có cơ chế thuận lợi để thu hút doanh nghiệp đầu tư, hình thành vùng nguyên liệu lớn. Bên cạnh đó, Thủ tướng cũng nhấn mạnh một vấn đề quan trọng khác là vốn cho phát triển cây mắc ca.
Theo Bộ NN-PTNT, sau 5 năm triển khai quy hoạch mắc ca, đến nay cả nước có 23 tỉnh trồng cây mắc ca, với diện tích trên 16,5 nghìn ha. Trong đó, 9 tỉnh nằm trong quy hoạch ở 2 vùng Tây Bắc và Tây Nguyên trồng trên 15,4 nghìn ha, tăng 55% diện tích so với quy hoạch, còn lại hơn 1.000 ha nằm rải rác tại 14 tỉnh khác chưa có trong quy hoạch.
Về sản lượng, năm 2020 các tỉnh dự kiến thu hoạch gần 6,6 nghìn tấn hạt tươi, tăng gần 24,5 lần so với năm 2015. Với giá bán sản phẩm dạng hạt sấy khoảng 200 triệu đồng/tấn như hiện nay, ước tính hơn 4.000 tấn hạt sấy sẽ mang lại giá trị khoảng 788 tỷ đồng (trong đó khoảng 60% xuất khẩu, còn lại phục vụ tiêu dùng trong nước).
Đến nay, sản phẩm mắc ca đã xuất khẩu với sản lượng trên 2,4 nghìn tấn sản phẩm sấy/ năm tới thị trường các nước như Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, Singapore, Mỹ, Pháp,...
Tuy nhiên, việc phát triển cây mắc ca cũng gặp không ít những khó khăn, trở ngại và thách thức; công tác quản lý giống cây mắc ca tại một số địa phương chưa được quan tâm, nên vẫn có hiện tượng kinh doanh giống không nguồn gốc, chất lượng kém. Công tác nghiên cứu chọn giống tốt đòi hỏi thời gian dài với chi phí lớn. Việc tiếp cận, nắm bắt thị trường tiêu thụ sản phẩm trong nước và xuất khẩu còn hạn chế cũng là một thách thức trong phát triển sản xuất.
Tại hội nghị, các đại biểu đều khẳng định, hiệu quả kinh tế và xã hội của cây mắc ca, là cây giúp xóa đói giảm nghèo. Do đó, cần có cơ chế và chính sách đặc thù, tạo điều kiện để doanh nghiệp, cộng đồng, hộ gia đình và cá nhân dễ dàng tiếp cận nguồn vốn; bảo hiểm cho chương trình phát triển cây mắc ca trên cơ sở ưu đãi vay dài hạn phù hợp với chu kỳ đầu tư, kinh doanh cây mắc ca. Cùng với đó, đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học, tăng cường chiều sâu trong việc ứng dụng công nghệ đối với sản xuất và chế biến mắc ca, trước mắt cần hình thành các vùng sản xuất mắc ca ứng dụng công nghệ cao để triển khai các biện pháp canh tác tiên tiến, đồng bộ; tiếp tục nghiên cứu giống có năng suất và chất lượng sản phẩm tốt để chuyển giao cho địa phương xây dựng nguồn giống phục vụ trong sản xuất…
Phát biểu kết luận hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, mắc ca là loại cây có tiềm năng lớn mang lại giá trị kinh tế cho người dân vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn. Nếu biết cách phát triển thì mắc ca sẽ là loại cây “đi sau về trước” trong phát triển kinh tế. Bước đầu, việc phát triển cây mắc ca đạt kết quả tích cực, khơi lên niềm tin về hướng phát triển loại cây này.
Mắc ca cần 10 năm hay 20 năm để phát triển thành loại cây trồng xuất khẩu đứng đầu thế giới của Việt Nam? Mắc ca là loại cây sinh thái, giúp xóa đói giảm nghèo, góp phần tham gia gìn giữ quốc phòng, an ninh. Cây mắc ca là cây chứa đựng nhiều giá trị xã hội đặc biệt chứ không chỉ đơn thuần là hiệu quả kinh tế. Cây mắc ca có thể vào vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, vùng đồng bào có thu nhập thấp và là loại cây đem lại hiệu quả kinh tế và giải quyết rất nhiều việc làm cho người dân. Nhấn mạnh điều này, Thủ tướng yêu cầu ngành nông nghiệp, các nhà khoa học và doanh nghiệp, người nông dân cần trả lời cho được những câu hỏi để mắc ca phát triển xứng tầm với điều kiện của Việt Nam. Phát triển mắc ca phải gắn với quản lý nhà nước về giống cây, đầu tư khoa học công nghệ. Các doanh nghiệp, hiệp hội, ngành hàng cần tham gia vào công tác định hướng, đặc biệt là vận động sự tham gia mạnh mẽ của doanh nghiệp và nông dân từ sản xuất quả đến các khâu chế biến, xuất khẩu. Bộ NN-PTNT, Hiệp hội cây mắc ca cần xây dựng Chiến lược phát triển cây mắc ca tại Việt Nam, tránh tình trạng phân mảnh trong sản xuất như hiện nay.
Cơ quan chủ quản: Văn phòng Quốc hội
