Tổng thống Donald Trump “gặp khó” ở kỳ sát hạch

Hai thất bại quan trọng

Ngày 5.11 vừa qua, cử tri Mỹ đã đi bỏ phiếu bầu thống đốc và cơ quan lập pháp tại các bang Kentucky, Mississippi, New Jersey và Virginia. Kết quả các cuộc bầu cử này được dư luận theo dõi sát sao, bởi đây được xem là phép thử tín nhiệm đối với Tổng thống Donald Trump trước thềm cuộc bầu cử Tổng thống năm 2020. Đặc biệt, trong bối cảnh Hạ viện Mỹ đang xúc tiến cuộc điều tra luận tội đối với Tổng thống, kết quả bầu cử phản ánh cuộc khủng hoảng này tác động như thế nào đến tâm lý cử tri tại những bang đảng Cộng hòa kiểm soát và liệu các thành viên Dân chủ có mở rộng tầm ảnh hưởng tại khu vực ngoại ô hay không.

Hiểu được tầm quan trọng của các cuộc bầu cử địa phương vào thời điểm hiện nay, ông Donald Trump đã đích thân tổ chức các cuộc tuần hành tại Mississippi và Kentucky để vận động cử tri ủng hộ ứng cử viên đảng Cộng hòa. Phát biểu trước đám đông hơn 20.000 người ủng hộ, vị Tổng thống doanh nhân kêu gọi cử tri Cộng hòa hãy hành động, bởi: “Nếu chúng ta thất bại ở cuộc bầu cử này sẽ gửi đi thông điệp vô cùng bất lợi. Các bạn không được để điều đó xảy đến với tôi”.

Nhưng 24 giờ sau đó, ứng cử viên Dân chủ Andy Beshear, Tổng chưởng lý bang Kentucky, đã giành chiến thắng trước vị Thống đốc mãn nhiệm của phe Cộng hòa Matt Bevin với kết quả sát nút là 709.697 phiếu so với 703.899 phiếu, theo CNN. Ông Bevin thất bại đồng nghĩa với việc đảng Cộng hòa mất quyền kiểm soát cơ quan lập pháp bang Kentucky, vốn là bang truyền thống của đảng này, và văn phòng thống đốc. Mặc dù tỷ lệ cách biệt phiếu không lớn, và việc để thất bại tại bang quan trọng này có thể bắt nguồn từ thái độ bất tín nhiệm đối với cá nhân Thống đốc Matt Bevin, song chiến thắng của ứng cử viên Dân chủ tại bang mà năm 2016, ông Donald Trump đã chiến thắng trước bà Hillary Clinton với 30 điểm cách biệt, đã gây sốc với toàn bộ đảng Cộng hòa.

Tại Virginia, mặc dù không đích thân đến để vận động tranh cử, song ông Donald Trump cũng gửi đi lời kêu gọi mạnh mẽ từ tài khoản Twitter: “Tôi hy vọng mọi người ở Virginia sẽ bỏ phiếu để gửi thông điệp cho “những kẻ Dân chủ cực đoan” đang tiến hành cuộc điều tra gây ra làn sóng phẫn nộ trong đảng Cộng hòa”. Để tìm kiếm sự ủng hộ của cử tri tại bang quan trọng này, ông Donald Trump đã “giương cao ngọn cờ” bảo vệ quyền được mang vũ khí; đưa ra lời hứa cắt giảm thuế cũng như cam kết chống người nhập cư bất hợp pháp, vốn là những vấn đề bức xúc của cử tri nơi đây.

Thế nhưng, tại Virginia, lần đầu tiên sau gần 25 năm, phe Dân chủ đã giành được quyền kiểm soát toàn bộ hội đồng lập pháp. Thống đốc Dân chủ đương nhiệm của Virginia, ông Ralph Northam, vẫn duy trì được vị trí này sau cuộc bỏ phiếu hôm 5.11. Như vậy, đảng Dân chủ sẽ nắm quyền phân chia lại khu vực bầu cử, tác động không nhỏ đến kết quả cuộc bầu cử năm 2020.
“Chiến thắng mang tính lịch sử này gây chấn động lớn đối với Tổng thống Donald Trump và các thành viên đảng Cộng hòa” - Chủ tịch đảng Dân chủ Tom Perez tuyên bố. “Thành viên Dân chủ đang chiến thắng trong cuộc bầu cử ở tất cả các bang của nước Mỹ bằng cách thúc đẩy các giá trị dân chủ; khơi dậy nguồn mạch năng lượng chưa từng có ở cả những nơi hẻo lánh nhất. Đó là cách chúng tôi đã chiến thắng ngày hôm nay, và đó sẽ là cách chúng tôi chiến thắng Donald Trump một năm tới”.

Họa vô đơn chí

Thông tin về thất bại của phe Cộng hòa trong các cuộc bầu cử địa phương đến giữa lúc ông Donald Trump đang phải đối mặt với diễn biến bất lợi trong cuộc điều tra luận tội mà phe Dân chủ đang tiến hành. Ngày 5.11, Đại sứ Mỹ tại Liên minh châu Âu (EU) Gordon Sonland đã đảo ngược lời khai ban đầu khi khẳng định ông biết chuyện chính quyền Tổng thống Donald Trump trì hoãn viện trợ để gây sức ép, buộc Ukraine điều tra đối thủ chính trị Joe Biden.

Trái ngược với lời khai ban đầu hồi tháng 10, ông Sondland giờ khẳng định, tính đến thời điểm đầu tháng 9, “trong bối cảnh không có bất cứ lời giải thích đáng tin cậy nào về việc tiền viện trợ bị hoãn, tôi cho rằng việc hoãn tiền viện trợ có liên quan đến sức ép chống tham nhũng”.

Trong một bản khai được công bố ngày 5.11, ông Sondland đã đề cập đến cuộc hội thoại ngày 1.9 giữa ông và Andre Yermak, Cố vấn của Tổng thống Ukraine (mà trong lời khai ban đầu ông hoàn toàn không nhắc đến): “Tôi nhớ ra đã nói với Yermak rằng khoản viện trợ của Mỹ sẽ không được giải ngân chừng nào Ukraine chưa đưa ra tuyên bố công khai liên quan đến tham nhũng mà chúng ta đã đề cập nhiều tuần qua”. Tuyên bố liên quan đến tham nhũng mà Washington yêu cầu Kiev được bắt gặp nhiều lần trong tin nhắn trao đổi giữa các nhân vật chính trị quan trọng ở Ukraine và Mỹ. Hiện các tin nhắn này nằm trong tay phe Dân chủ ở Hạ viện.

Quá trình điều tra luận tội Tổng thống Donald Trump đang tập trung vào cuộc điện đàm hôm 25.7 giữa ông và người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelenskiy. Cụ thể, Tổng thống Donald Trump yêu cầu nhà lãnh đạo Ukraine mở cuộc điều tra nhằm vào ông Joe Biden và con trai của ông là Hunter Biden - người nằm trong ban điều hành một công ty Ukraine bị điều tra tham nhũng. Nếu phe Dân chủ thành công trong việc làm cho cử tri tin rằng, Tổng thống Donald Trump đã sử dụng sức ép chính trị để hạ bệ đối thủ, thì ngay cả khi ông Trump không bị Thượng viện (do phe Cộng hòa kiểm soát) tuyên có tội, phe Dân chủ cũng đã thành công trong việc làm suy giảm uy tín của ông trước thềm cuộc bầu cử Tổng thống 2020.