Những tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng

Ván bài gian lận

- Thứ Hai, 09/11/2015, 08:26 - Chia sẻ
Là một trong những kiệt tác vĩ đại nhất của nghệ thuật Pháp thế kỷ XVII, “Ván bài gian lận” (Cheat with the Ace of Diamonds), vẽ năm 1635, của Goeges De La Tour đã đánh dấu mốc quan trọng trong lịch sử nghệ thuật, làm nên đối trọng khác biệt với tác phẩm cùng chủ đề của Caravagio.

Bốn nhân vật tập hợp xung quanh cái bàn hình chữ nhật cùng chơi một ván bài. Không khí như đặc quánh lại trong khoảnh khắc mà diễn biến của cuộc chơi có vẻ đang gay cấn. Người đàn ông bên phải có thể là một công tử, ăn mặc lộng lẫy, đang cắm mặt vào những lá bài trên tay có phần suy tư, tính toán. Trung tâm bức tranh là phụ nữ với kiểu phục sức khêu gợi, chiếc váy nhung nâu hở nửa ngực và vòng ngọc trai như một sự phô trương. Bên trái bức tranh, người đàn ông hơi quay đầu lại phía người xem, một cách khá thản nhiên vòng tay ra sau lưng lấy quân bài át rô dắt ở thắt lưng và dưới đó là con át bích cài sẵn cho những mưu tính khác. Vị trí cao nhất trong bố cục của bức tranh là nhân vật thị nữ. Cô nàng dường như là nhân vật vô can cầm chai rượu và cái ly đã được rót đầy ý như mời mọi người trong cuộc vui này. Với cái cúi đầu và cái liếc mắt, toàn bộ gương mặt được nhìn nghiêng này như đã trở thành mắt xích gian lận của cuộc chơi.


Ván bài gian lận hay còn được dịch là Gian lận con Át chủ, đang lưu giữ tại Bảo tàng Nghệ thuật Kimbell, Texas, Mỹ

Goeges De La Tour (1593 - 1652) là một họa sĩ người Pháp, bắt đầu nổi tiếng đầu thế kỷ XVII với những bức tranh tôn giáo. Ông cũng là một trong những họa sĩ xuất sắc của Hoàng gia Pháp bởi tài năng xuất chúng của mình. Ông là họa sĩ tự học và chịu ảnh hưởng đậm nét của họa sĩ Hà Lan Caravagio. Ở bức tranh này, người ta cũng nhận thấy rõ rệt sự ảnh hưởng đó từ cả chủ đề cho đến lối diễn tả. Tuy nhiên, bức tranh được vẽ ra sau gần 30 năm của ông lại mang âm hưởng khác, tạo nên một sự đối trọng trong hội họa. Cũng vẫn là câu chuyện về một ván bài, nhưng rõ ràng các nhân vật tham gia vào đó đã hoàn toàn khác. Khung cảnh của cuộc chơi cũng khác. Không chỉ có những người đàn ông chơi thâu đêm suốt sáng với các ván bài diễn ra ở quán rượu, mà trò chơi này đã xâm nhập vào đời sống thương nhật của giới quý tộc thời bấy giờ. Nó trở thành trò chơi ăn thua và lối tiêu khiển, kiếm tiền, thậm chí đàng điếm. Do thế, bức tranh của Goeges De La Tour là sự khắc sâu hơn bằng hội họa những câu chuyện đương thời.

Được mệnh danh là họa sĩ của những ánh nến, trong hầu hết tác phẩm của Goeges De La Tour, ánh sáng luôn là nhân vật chính. Nó mang tính chủ đạo diễn tả không gian, nhấn mạnh vào những chi tiết đắt giá. Nó khiến cho ngôn ngữ tạo hình trở nên sắc sảo bởi tính tương phản mạnh. Ở tác phẩm Ván bài gian lận, dẫu cuộc chơi không diễn ra trong ánh sáng nến, nhưng việc ông nhấn chìm toàn bộ không gian phía sau lưng các nhân vật vào trong bóng tối đen thẫm tạo nên đường viền sắc cạnh. Thủ pháp này như góp phần tạo ra cảm giác về không gian đặc quánh của cuộc chơi. Gương mặt trái xoan của nhân vật nữ trung tâm như quá trắng mà bật lên trên đó là đôi mắt sắc lẻm. Sự mưu toan hiện lên. Nhịp điệu của ván bài như ăn khớp giữa cái liếc đó và ánh mắt chao nghiêng của nhân vật nữ nô đang cầm chai rượu. Phụ họa vào những ám hiệu không lời là cái ngoắc tay thể như vô tình chìa ra để đỡ lấy cái ly. Tất cả cho thấy ba nhân vật phía bên trái chắc chắn nắm phần thắng, còn cậu công tử như nép về bên phía phải với một đống đồng tiền vàng trước mặt rồi sẽ bị rơi vào cạm bẫy.

Với ngôn ngữ hiện thực sống động, tinh tế, Goeges De La Tour dường như đã chốt lại cái khoảnh khắc chỉ diễn ra trong giây lát một cách tài tình. Chính điều này khiến cho bức tranh đạt được vị thế xứng đáng trong lịch sử nghệ thuật. Không chỉ là ánh sáng, không chỉ là chủ đề, không chỉ là sự phản ánh xã hội như nó đang hiện tồn mà chính sự xuất thần trong diễn tả đã khiến ông được ca ngợi.

Trang Thanh Hiền