5 điều cần biết về các chủng virus biến thể

- Thứ Tư, 06/01/2021, 08:43 - Chia sẻ
Khi thế giới đang bắt đầu hy vọng vào khả năng nối lại du lịch và các hoạt động khác như trước đại dịch nhờ vào các tiến bộ của vaccine thì hàng loạt biến thể của Virus Corona xuất hiện, gây hoang mang và mối lo ngại mới.

Ngày 14.12, các nhà chức trách Anh đã báo cáo với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về việc họ vừa xác định một biến thể mới của Virus Corona có tên gọi là VUI-202012/01. Sau đợt phong tỏa lần thứ ba ở London, nhiều chính phủ khác trên thế giới cũng bắt đầu thông báo về việc tái áp dụng các quy định hạn chế đi lại vì lo ngại biến thể mới này.

Bộ trưởng Y tế Anh Matt Hancock cho biết một biến thể mới lần đầu tiên được phát hiện ở Nam Phi cũng đã được phát hiện ở Anh. “Loại virus này vẫn dễ lây lan hơn và dường như đã đột biến thêm”. Biến thể mới nhất này, có tên gọi 501.V2 xuất hiện độc lập với biến thể được phát hiện ở Anh. Hơn nữa, các biến thể được xác nhận ở Anh và Nam Phi có hơn một tá đột biến.

Singapore, Hong Kong (Trung Quốc), Australia đã xác nhận những trường hợp đầu tiên của họ bị nhiễm virus đột biến. Trong khi nhiều nước khác như Thái Lan, Campuchia đã siết chặt biên giới, nghiêm cấm du khách nhập cảnh từ các nước có virus biến thể như Anh quốc.

Làm thế nào mà virus đột biến?

Quá trình đột biến có khả năng xảy ra khi virus tái tạo bên trong vật chủ. Điều này cũng từng xảy ra ở virus cúm. Trong trường hợp của virus Covid-19, các đột biến được ghi nhận khoảng hai tuần một lần.

Theo chính phủ Anh, bằng chứng di truyền cho thấy chủng virus được phát hiện lần đầu tiên ở Anh xuất hiện vào tháng 9 nhưng cho đến giữa tháng 11 đã lưu hành ở mức rất thấp.

Thủ tướng Boris Johnson cho biết: “Không có bằng chứng nào cho thấy chủng virus mới gây ra bệnh nặng hơn hoặc tỷ lệ tử vong cao hơn, nhưng nó dường như có tốc độ lây lan nhanh hơn rất nhiều. Điều này có thể là do những biến đổi trong protein đột biến, cho phép virus xâm nhập vào tế bào người dễ dàng hơn”.

Vaccine có tác dụng với virus biến thể không?

Các nhà khoa học vẫn chưa có kết luận chính xác cho câu hỏi này. Về chủng virus của Vương quốc Anh, WHO cho biết trong một tuyên bố trong tuần trước: "Hiện tại không có đủ thông tin để xác định xem biến thể này có liên quan đến bất kỳ thay đổi nào về mức độ nghiêm trọng của bệnh lâm sàng, phản ứng kháng thể hoặc hiệu quả của vaccine hay không". Việc xác định mức độ nguy hiểm của nó có thể cần ít nhất hai tháng nghiên cứu bổ sung.

Bộ trưởng Y tế Đức Jens Spahn bày tỏ sự lạc quan khi cho rằng các loại vaccine hiện tại sẽ có khả năng quả chống lại chủng virus mới. Chính phủ Anh cũng khẳng định, không có bằng chứng nào cho thấy rằng biến thể mới có thể vô hiệu hóa vaccine.

Tuy nhiên, giáo sư khoa học vaccine tại Đại học Tokyo, ông Ken Ishii cảnh báo, dù các loại vaccine hiện có nhìn sẽ có thể xử lý các đột biến sớm, nhưng về mặt lý thuyết, sớm hay muộn những đột biến sẽ tránh được kháng thể của vaccine. “Không ai có thể dự đoán liệu nó sẽ xảy ra trong 5 năm, 10 năm hay năm sau”, ông lưu ý.

Còn theo Dailymail, Giáo sư y khoa John Bell, nhà khoa học hỗ trợ phát triển vaccine Covid-19 của Đại học Oxford thì cảnh báo biến thể của virus SARS-CoV-2 ở Nam Phi có thể vô hiệu hóa các loại vaccine và nhấn mạnh biến thể ở Nam Phi đáng lo ngại hơn biến thể được phát hiện ở Anh.

Theo ông, các loại vaccine có hiệu quả trong chống lại biến thể VUI-202012/01 đang lây lan mạnh khắp Vương quốc Anh. Tuy nhiên, biến thế 501.V2 ở Nam Phi (cũng có mặt ở hai địa điểm tại Vương quốc Anh) thực sự đã biến đổi đáng kể về cấu trúc protein. Về nguyên tắc, vaccine Covid-19 bảo vệ người tiêm trước căn bệnh bằng cách “dạy” hệ miễn dịch cách chống lại virus. Vaccine tạo ra kháng thể (các protetin chống dịch bệnh) và được lưu trong cơ thể để giúp con người chống lại loại virus gây bệnh đó sau này. Nhưng nếu kháng thể không thể nhận diện protein vì chúng đã biến đổi thì cơ thể lại phải đối mặt với virus lần thứ hai và bị nhiễm lần thứ hai.

Các biến thể này đang lây lan như thế nào?

Biến thể tương tự được xác định ở Vương quốc Anh đã được tìm thấy ở một số quốc gia châu Âu, bao gồm Đan Mạch, Italy và Hà Lan. Ở khu vực châu Á Thái Bình Dương, biến thể đã được xác định ở Singapore, Hong Kong (Trung Quốc) và Australia. Các nhà virus học hàng đầu ở Mỹ đã thừa nhận biến thể này có thể đã xuất hiện ở Mỹ và không bị phát hiện trong thời gian qua.

Tại Nam Phi, trên 300 trường hợp nhiễm biến thể 501.V2 đã được ghi nhận. Có 3 trường hợp của biến thể này đã được xác nhận ở châu Âu gồm 2 ở Vương quốc Anh và 1 ở Phần Lan, đều liên quan đến những người trở về từ Nam Phi.

Du lịch quốc tế bị ảnh hưởng như thế nào?

Các nước lại đang thắt chặt kiểm soát biên giới. Cuối tháng 12.2020, Nhật Bản đã cùng các quốc gia và vùng lãnh thổ châu Á khác bao gồm Singapore, Philippines, Hàn Quốc, Ấn Độ và Hong Kong (Trung Quốc) thông báo lệnh cấm nhập cảnh đối với những người đến từ Vương quốc Anh.

Nhật Bản vẫn cho phép công dân và công dân nước ngoài có giấy phép cư trú đến từ Vương quốc Anh nhập cảnh. Nhưng một số quốc gia, chẳng hạn như Philippines, Thái Lan đang dừng tất cả các chuyến bay từ Vương quốc Anh.

Trong khi đó, một số quốc gia đã cấm du khách từ Nam Phi như Anh, Đức, Ảrập Xêút và Thổ Nhĩ Kỳ.

Kinh tế bị ảnh hưởng như thế nào?

Những hạn chế đi lại và tâm lý hoang mang tiếp tục bao phủ triển vọng kinh tế toàn cầu. Căng thẳng mới từ đại dịch đang ảnh hưởng đến các doanh nghiệp và chuỗi cung ứng. Toyota Motor đã tạm dừng hoạt động tại các nhà máy của mình ở Anh và Pháp hôm 22.12. Điều này đang gây ra tình trạng tắc nghẽn trong luồng hàng hóa giữa hai nước.

Ông Hideo Kumano, nhà kinh tế trưởng tại Viện nghiên cứu Dai-ichi Life, cho biết tác động kinh tế của chủng virus mới sẽ phụ thuộc vào việc liệu các loại vaccine hiện đang được phân phối có hiệu quả chống lại nó hay không. Ông nói rằng nếu vaccine không hiệu quả, “tất cả các kế hoạch được xây dựng dựa trên việc sử dụng vaccine trong năm tới sẽ bị loại bỏ”.

Theo ông Kumano: “Điều đáng sợ là chúng ta không biết khi nào cuộc khủng hoảng sẽ kết thúc”, nhưng ông nói thêm rằng ngay cả khi các loại vaccine hiện tại trở nên vô hiệu, chắc chắn các loại vaccine mới nhanh chóng được phát triển.

Đạt Quốc
Theo Nikkei Asia