Phát biểu ý kiến tại điểm cầu Nhà Quốc hội, ĐBQH Nguyễn Hải Anh (Đồng Tháp) khẳng định, BHXH và BHYT là hai chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, là trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội. Việc bảo đảm an toàn và tăng trưởng bền vững Quỹ thời gian qua được Chính phủ và nhất là ngành bảo hiểm xã hội được quan tâm, đặc biệt sự nỗ lực, cố gắng đã đạt được nhiều kết quả tích cực.
ĐBQH Nguyễn Hải Anh (Đồng Tháp) phát biểu
Ảnh: Quang Khánh
Qua báo cáo của Chính phủ, việc phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội trong năm 2020 đạt kết quả khả quan với tổng số người dân tham gia là gần 16,2 triệu người, tăng gần 400 nghìn người so với 2019, chiếm 33,5% lực lượng lao động trong độ tuổi. Nhưng đáng lưu ý là số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện tuy có tăng so với năm 2019 nhưng mức đóng và số tiền đóng vẫn chưa cao, chủ yếu ở mức chuẩn nghèo nông thôn (700 nghìn đồng/tháng). Mặt khác, tổng số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện còn khá khiêm tốn, mới đạt 2,31% lao động trong độ tuổi.
Theo đại biểu, một trong những nguyên nhân khiến số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện chưa được như mong muốn đó là quy định về chính sách chưa đủ hấp dẫn, trong đó có quy định về thời gian đóng còn tương đối dài (20 năm) trong khi chế độ được hưởng còn hạn chế. Đặc biệt còn thiếu sự linh hoạt, đa dạng về hình thức đóng với các loại hình bảo hiểm thương mại có tính chất tương tự trên thị trường.
Đại biểu cho rằng, cần có giải pháp và chính sách để gia tăng tỷ lệ bảo hiểm xã hội tự nguyện bởi dư địa từ khu vực này còn rất lớn. Cụ thể, trong thời gian tới, cần xem xét lại, điều chỉnh rút ngắn thời gian và đa dạng hóa hình thức tham gia, trong đó có cách tính theo giá trị dòng tiền nhằm tăng sự hấp dẫn, thu hút người người tham gia.
Đối với quy định hưởng bảo hiểm xã hội một lần được nêu tại Điều 60, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 chủ yếu nhằm tạo điều kiện cho người lao động đủ tuổi hưởng lương hưu theo quy định nhưng chưa đủ thời gian đóng nhưng ra nước ngoài để định cư, đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng và cán bộ chiến sỹ lực lượng vũ trang khi phục viên xuất ngũ mà không đủ điều kiện hưởng lương hưu. Tuy nhiên, phải khẳng định rằng, chủ trương xuyên suốt, nhất quán được Đảng, Nhà nước là mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội, bao phủ các chế độ bảo hiểm lên toàn bộ thành viên trong xã hội, bảo đảm an sinh xã hội lâu dài cho người lao động, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, không để ai bị bỏ lại phía sau. Chủ trương, chính sách này được thể hiện rõ nét trong Điều 34, Hiến pháp 2013 là công dân có quyền được hưởng an sinh xã hội.
Tuy nhiên, thực tế số người lao động hưởng trợ cấp một lần có xu hướng gia tăng. Năm 2020 là 860 nghìn người, tăng 6,65% so với năm 2019 và tăng gấp 2 lần so với số người tham gia bảo hiểm xã hội tăng thêm năm 2020. Nghĩa là cứ 1 người tham gia bảo hiểm xã hội thì có 2 người rời khỏi hệ thống. "Đây là một thực tế đáng quan ngại, có thể phá vỡ hệ thống bảo hiểm xã hội. Người lao động rời khỏi bảo hiểm xã hội tức là tự tước đi quyền tham gia thụ hưởng các chế độ, đặc biệt là chế độ dài hạn như hưu trí, phụ cấp… dẫn đến rủi ro cho chính người lao động trong tương lai, đồng thời gặp thách thức lớn trong mục tiêu mở rộng bảo hiểm xã hội cũng như bảo đảm an sinh xã hội của đất nước. Do đó, tới đây sửa Luật Bảo hiểm xã hội, Quốc hội cần tính tới xu hướng, thông lệ quốc tế", đại biểu Hải Anh đề nghị.
