Tăng cường tiếp cận thông tin người nhiễm HIV/AIDS
Một trong những vướng mắc của Luật phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm hệ thống miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS) năm 2006 được Quyền Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long nêu ra tại Phiên họp chiều qua, đó là: “đối tượng được tiếp cận thông tin người nhiễm HIV còn thiếu và bất cập, gây ảnh hưởng đến quá trình thực hiện”. Cụ thể, Luật hiện hành quy định, chỉ những người trực tiếp chăm sóc, điều trị cho người nhiễm HIV được thông báo kết quả xét nghiệm HIV; chưa có quy định cụ thể ai được quyền tiếp cận thông tin người nhiễm HIV.
Theo quyền Bộ trưởng Bộ Y tế, quy định như vậy dẫn đến thực tế, người nhiễm HIV đã biết tình trạng HIV nhưng vẫn làm lây nhiễm HIV cho người khác. Do không được tiếp cận thông tin người nhiễm, nên không thể xác định được đối tượng, khu vực lây nhiễm HIV cao để có biện pháp chống HIV/AIDS phù hợp. Đồng thời, cũng gây khó khăn trong thực hiện các quy định, chính sách bảo hiểm y tế, khám, chữa bệnh trong quá trình chăm sóc và điều trị người nhiễm HIV, chưa bảo đảm đồng bộ với Luật Khám bệnh, chữa bệnh; Luật Bảo hiểm y tế và Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm.
Trong lần sửa đổi này, quyền Bộ trưởng Bộ Y tế nêu rõ, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều khoản của Luật Phòng, chống HIV/AIDS dựa trên hai chính sách: Tăng cường tiếp cận thông tin người nhiễm HIV và bảo đảm quyền được tiếp cập dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS của mọi đối tượng. Theo đó, dự thảo Luật đã bổ sung đối tượng được tiếp cận thông tin người nhiễm HIV để bảo đảm lợi ích của người nhiễm HIV trong điều trị, thanh toán chi phí khám, chữa bệnh cũng như phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm HIV cho người trực tiếp chăm sóc, điều trị cho họ.
“Những người được tiếp cận thông tin của người nhiễm HIV gồm: Người đứng đầu, người được giao nhiệm vụ giám sát dịch HIV/AIDS; Người đứng đầu, người được giao nhiệm vụ của cơ quan bảo hiểm xã hội khi trực tiếp thực hiện việc giám định, thanh toán, quản lý thông tin khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế cho người nhiễm HIV; Người đứng đầu, người được giao nhiệm vụ của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh khi trực tiếp thực hiện việc thanh toán, quản lý thông tin khám bệnh, chữa bệnh cho người nhiễm HIV.” Dự thảo cũng quy định phạm vi và nội dung thông tin của người nhiễm HIV được tiếp cận để bảo đảm giữ bí mật thông tin của người nhiễm HIV, nhưng vẫn thực hiện các nhiệm vụ trong phạm vi được giao.
Quy định trách nhiệm giữ bí mật thông tin
Thẩm tra sơ bộ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống HIV/AIDS, Thường trực Ủy ban Về các vấn đề xã hội nhận thấy, chính sách mở rộng các chủ thể được tiếp cận thông tin của người nhiễm HIV rõ ràng có ảnh hưởng đến quyền bảo mật thông tin của cá nhân người nhiễm HIV. Việc điều chỉnh chính sách này cần hài hòa giữa mục tiêu bảo đảm thực hiện chức năng quản lý nhà nước nhưng cũng cần bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của người bệnh và phù hợp với khuyến nghị của quốc tế.
Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Thúy Anh chia sẻ, qua giám sát, đã có một số nhóm đối tượng có thể tiếp cận hoặc biết được thông tin về tình trạng nhiễm HIV của người khác khi thực hiện chức trách công vụ. Ví dụ trong quá trình lập danh sách người cần hỗ trợ mua bảo hiểm y tế, (bao gồm cả người nhiễm HIV). Và để phục vụ công tác nghiên cứu khoa học, có những đối tượng được phép tiếp cận với hồ sơ bệnh án của các bệnh nhân, trong đó có thể có thông tin về tình trạng nhiễm HIV của người bệnh...
Do vậy, dự án Luật cần tiếp cận vấn đề này một cách bao quát hơn để quy định phù hợp và bảo đảm việc sửa đổi, bổ sung theo hướng không chỉ chủ thể mà còn theo các trường hợp cụ thể, để không làm phát sinh hệ lụy pháp lý bất lợi cho các chủ thể liên quan. “Chúng ta nên cân nhắc việc mở rộng đối tượng được tiếp cận thông tin và sửa đổi theo hướng quy định nguyên tắc, theo đó các chủ thể được tiếp cận thông tin về tình trạng nhiễm HIV của người nhiễm HIV có trách nhiệm giữ bí mật thông tin người nhiễm HIV, trường hợp vi phạm sẽ bị xử lý theo quy định pháp luật”, Chủ nhiệm UB Nguyễn Thúy Anh đề nghị.
Cùng quan điểm này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết thêm, mở rộng đối tượng được tiếp cận thông tin người nhiễm HIV/AIDS là quy định có liên quan đến quyền bí mật thông tin của công dân đã được Hiến pháp bảo vệ. Do đó, phải rất cẩn trọng. Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho rằng, nên bổ sung quy định về trình tự, thủ tục tiếp cận thông tin (ai được tiếp cận thông tin, nội dung thông tin là gì); trách nhiệm giữ bí mật thông tin; mục đích sử dụng thông tin; trách nhiệm nếu để lộ, lọt thông tin...
Đồng tình với nhiều ý kiến trong Ủy ban Thường vụ Quốc hội, khẳng định dự án Luật đủ điều kiện để trình Quốc hội tại Kỳ họp tháng 10 tới đây, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nhấn mạnh, dự thảo Luật cần hướng tới bảo đảm quyền con người, bảo đảm bí mật thông tin của người nhiễm HIV.
