Chơi sách cũng lắm công phu

Sôi động phân khúc sách đặc biệt

Nhân dịp ra mắt cuốn sách “Hồi ức về kinh thành Huế thế kỷ XIX”, Thái Hà Books đã phối hợp với các nghệ nhân sơn mài thử nghiệm thành công chất liệu sơn mài trên bìa sách và tạo ấn bản đặc biệt. 100 bản sách có bìa bằng chất liệu sơn mài, đóng triện son Thái Hà Tùng Thư của Thái Hà Books, được đánh số thứ tự, dành cho độc giả yêu mến và mong muốn sưu tầm sách hay - sách đẹp. Bên cạnh đó, đơn vị này còn ra mắt 22 ấn bản có bìa và hộp sơn mài; 3 bản bìa trúc chỉ phục vụ bán đấu giá để ủng hộ Quỹ Văn hóa Huế…

Trước đó, Thái Hà Books phối hợp với nhóm họa sĩ Phan Hải Bằng làm phiên bản đặc biệt trúc chỉ cuốn sách “Nghệ thuật và nghệ nhân vùng Kinh thành Huế”, với 4 bản đặc biệt “Long mã”, “Phượng”, “Quy”, “Phúc lành và Trường thọ”, thu về 72 triệu đồng khi đấu giá tại các vùng miền, thu hút sự chú ý của nhiều bạn đọc yêu Huế và người chơi sách.

Có thể thấy, trào lưu làm ấn bản đặc biệt đã thịnh hành vài năm nay, với sự vào cuộc nhanh chóng của nhiều đơn vị xuất bản như: NXB Trẻ, Đông A, Nhã Nam, Tao Đàn, Thái Hà Books... nhằm đáp ứng nhu cầu của độc giả muốn có được bản sách đẹp và cầu kỳ về hình thức để lưu giữ, sưu tầm, làm quà tặng.

Trong đó, Công ty sách Đông A quan tâm tới phân khúc này khá sớm, với các bản đặc biệt “Sách Tết 2019”, “Hán Sở diễn nghĩa”, “Anh em nhà Karamazov”, “Những ngôi sao Eger”… Tao Đàn phát hành 100 bản bìa cứng của “Nhụy khúc” có đánh số thứ tự, chữ ký của tác giả ghi kèm tên người sở hữu, có triện son của nhà sách. Tri thức trẻ Books cũng ra bản đặc biệt “Tiêu Sơn tráng sĩ” của Khái Hưng bản bìa cứng giới hạn, triện tên sách, chữ ký của họa sĩ, kèm tranh minh họa in trên chiếc quạt do nghệ nhân làng nghề quạt giấy Chàng Sơn sản xuất… Nhã Nam thực hiện bản đặc biệt cho 15 cuốn trong bộ Việt Nam danh tác gồm: “Bỉ vỏ”, “Gió đầu mùa”, “Nắng trong vườn”, “Chân trời cũ”, “Hà Nội băm sáu phố phường”... in trên giấy mỹ thuật, bìa làm thủ công bằng da PU, tên sách ép nhũ...

Sách được chọn làm bản đặc biệt thường tập trung vào lĩnh vực văn học, sử học, văn hóa nghệ thuật... của các tác giả nổi tiếng. Đáng chú ý là sách bản đặc biệt nên giá cũng… đặc biệt - gấp nhiều lần so với bản phổ thông. Tuy vậy, việc phát hành bản sách đặc biệt thường kết thúc trong thời gian rất ngắn. Như khi đăng mở bán bản đặc biệt của “Những ngôi sao Eger” trên fanpage, 100 bản giá 1 triệu đồng/cuốn (gấp 5 lần bản phổ thông) của Đông A đã được bán hết trong hơn 1 phút. Điều này thể hiện đón nhận của độc giả và sự sôi động của phân khúc thị trường này.

Sách hay, đẹp và hiếm

Theo nhà phê bình văn học Mai Anh Tuấn, khái niệm sách “bản đặc biệt” đã có từ trước năm 1945, để phân biệt với sách bản thường, hay bản phổ thông. Khi ấy, một số tác phẩm được in trên giấy đẹp, có bản giới hạn, có chữ ký tác giả để dành cho người chơi cao cấp. Các bản in đặc biệt như “Vang bóng một thời” (Nguyễn Tuân), do Thời đại xuất bản năm 1943 in trên giấy dó, kèm phụ bản, tranh minh họa của Nguyễn Đỗ Cung, bổ sung nhiều đoạn bị bỏ của bản in 1940; hay “Lều chõng” (Ngô Tất Tố) bản đặc biệt in giấy dó năm 1941, có chữ ký tác giả… đã được ra đời.

Cũng có thời kỳ, việc làm bản sách đặc biệt không được chú ý, dần bị quên lãng. Những năm 2000, việc làm sách thường được chia ra 2 loại: bìa cứng và bìa mềm, ruột sách giống nhau. Có những cuốn sách bìa cứng giới hạn số lượng cũng được độc giả quan tâm khi sách bìa cứng bọc vải hoặc giấy mỹ thuật, bìa áo bọc ngoài, đánh số từng bản sách…

5 năm trở lại đây, nhiều đơn vị đã triển khai các ý tưởng để đáp ứng nhu cầu của độc giả và giới chơi sách. Hình thức sách ngày càng được cải tiến, mới lạ, khiến sách trở nên độc đáo, thậm chí quý hiếm. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, trên thị trường sách hiện tại, cuộc chơi này mới chỉ dừng lại ở sách bìa cứng có giới hạn, số ấn bản đặc biệt, chất lượng tốt và mang tính sáng tạo, mới mẻ là khá ít.

Làm việc với văn bản là chủ yếu, nhà phê bình Mai Anh Tuấn chia sẻ, với anh, bản in bình thường đã là khá tuyệt vời. Còn với phân khúc sách đặc biệt, các nhà làm sách nên cân nhắc, số bản sách nên giới hạn chỉ một hoặc dăm ba bản. Nếu lên tới vài ba trăm bản thì sẽ làm mất đi sự… đặc biệt, hiếm có của ấn bản. Sách đặc biệt quá nhiều, lại ít ý tưởng mới mẻ, thì sẽ sớm gây nhàm chán, và có thể nhanh chóng trở nên bão hòa.