Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu

Chung tay ứng phó với hạn - mặn

- Thứ Năm, 22/10/2020, 06:51 - Chia sẻ
Đối mặt với hạn hán, xâm nhập mặn, các địa phương vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang tập trung kết hợp nhiều giải pháp và nâng cao nhận thức của người dân về nguy cơ, diễn biến, ảnh hưởng tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH). Từ đó, người dân chủ động có phương án ứng phó, tuân thủ theo khuyến cáo của các cơ quan chuyên môn.

Đây cũng là một trong những “bài học kinh nghiệm” được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đúc rút ra sau quá trình các ngành, đơn vị, địa phương cùng chung tay ứng phó với hạn hán, xâm nhập mặn tại vùng ĐBSCL trong mùa khô 2019 - 2020.

Triển khai Nghị quyết 120/NQ-CP của Chính phủ về phát triển bền vững vùng ĐBSCL thích ứng với BĐKH, đặc biệt ứng phó với mùa hạn, mặn năm nay, các địa phương cùng người dân đã linh hoạt chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ… đạt hiệu quả. Nhiều địa phương phát huy được vai trò điều tiết nước các công trình thủy lợi giúp người dân củng cố niềm tin khắc phục được thiên tai hạn, mặn.

Nguồn: ITN

Đồng thời, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về đẩy nhanh tiến độ các công trình thủy lợi, kịp tham gia kiểm soát mặn, ngọt ngay trong mùa khô 2019 - 2020, Bộ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cùng với các địa phương đã đẩy nhanh tiến độ thi công các dự án đầu tư xây dựng do Bộ quản lý, vượt kế hoạch từ 6 - 13 tháng.

Riêng 5 dự án đã được đưa vào tạm thời vận hành phòng, chống xâm nhập mặn từ tháng 12.2019, tháng 1.2020. Các công trình đã chủ động trực tiếp kiểm soát xâm nhập mặn khoảng 83.000ha và hỗ trợ kiểm soát ảnh hưởng xâm nhập mặn cho 300.000ha. Trong thời gian tới, một số dự án đang được thực hiện sẽ tiếp tục bảo đảm chủ động kiểm soát xâm nhập mặn tốt hơn. Cụ thể như: Hệ thống thủy lợi Bắc Bến Tre, Cái Lớn - Cái Bé, Tứ Giác Long Xuyên,...

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, xâm nhập mặn ở ĐBSCL đang ở mức độ gay gắt và sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao trong thời gian còn lại của mùa khô. Tính đến nay, đã có 6 tỉnh trong vùng, gồm: Cà Mau, Kiên Giang, Bến Tre, Tiền Giang, Long An và Sóc Trăng đã công bố tình huống khẩn cấp do xâm nhập mặn trên địa bàn.

Trước tình hình hạn mặn diễn biến phức tạp, nhằm hỗ trợ một phần khó khăn cho người dân giải quyết nước sinh hoạt phục vụ chống hạn, xâm nhập mặn, Bộ Tài nguyên và Môi trường vừa mới hỗ trợ 5 tỉnh ở vùng ĐBSCL đã công bố tình huống khẩn cấp về hạn mặn (trừ Sóc Trăng công bố sau) mỗi tỉnh 800 triệu đồng thông qua Quỹ Bảo vệ Môi trường Việt Nam. Đồng thời, Bộ cũng đã đầu tư 10 công trình cung cấp nguồn nước ngọt miễn phí cho nhân dân, bao gồm các tỉnh Bến Tre, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang, Tiền Giang, Long An và Trà Vinh, mỗi trạm có công suất từ 300 đến 1.800 m3/ngày đêm.

Tại các địa phương, công tác phòng, chống, ứng phó với hạn mặn được triển khai chủ động ngay từ đầu. Trong đó, với tỉnh Long An, ngay từ sau đợt hạn hán, xâm nhập mặn mùa khô năm 2015 - 2016, địa phương đã chủ động rà soát, tổng hợp các danh mục ưu tiên, cấp bách để đầu tư nạo vét, tu bổ các công trình chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn. Cụ thể, triển khai thi công 7 công trình ưu tiên về nạo vét kênh, rạch phục vụ chống hạn hán, xâm nhập mặn với tổng kinh phí đầu tư 93,816 tỷ đồng (trong đó nguồn Trung ương hỗ trợ 62,8 tỷ đồng).

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, nhằm tiếp tục ứng phó với tình hình hạn mặn, về lâu dài, cần huy động nguồn lực tổng hợp đầu tư cho phát triển nông nghiệp bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu. Phân bổ đầu tư hợp lý trung và dài hạn, có lộ trình cụ thể đối với các công trình hạ tầng thiết yếu cấp tiểu vùng và toàn vùng. Đồng thời, xem xét việc xây dựng công trình kiểm soát các cửa sông lớn để chủ động nguồn nước ngọt, khống chế ranh mặn hợp lý, kết hợp chống ngập và hạn chế các tác động từ biển, phân phối nguồn nước hợp lý cho các đối tượng sử dụng ở các vùng sinh thái...

Với tỉnh Bến Tre, địa phương đã triển khai nạo vét khoảng 260km kênh mương nội đồng với tổng khối lượng gần 840.000m3; sửa chữa, nâng cấp 19 công trình cống và 6 bờ bao. Cùng với đó, trang bị và vận hành thiết bị lọc nước nhiễm mặn RO cho 18/35 trạm cấp nước phục vụ người dân trong thời gian hạn mặn. Chở nước miễn phí cho người dân (mỗi ngày tối thiểu 2.000m3 nước sạch) và lắp đặt gần 100 điểm cấp nước ngọt miễn phí cho các hộ dân trong thời gian hạn mặn gay gắt.

Từ đợt hạn, mặn thấy được tầm quan trọng của việc nâng cao nhận thức của người dân về nguy cơ, diễn biến, ảnh hưởng tác động của xâm nhập mặn là rất cần thiết. Để từ đó, người dân chủ động có phương án ứng phó, tuân thủ theo khuyến cáo của các cơ quan chuyên môn. Việc chủ động tích trữ nước sớm, tại chỗ của người dân ngay trong mùa mưa (bể, bồn, túi đựng nước, thiết bị xử lý nước...); lắp đặt các vòi nước công cộng; sử dụng các phương tiện di động để chở nước đến từng cụm dân cư, hộ gia đình đã mang lại hiệu quả cao trong việc duy trì nước sinh hoạt tối thiểu cho người dân.

Thực hiện mở rộng tuyến ống cấp nước theo hình thức xã hội hóa, Nhà nước và nhân dân cùng làm; trung tâm nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn cung cấp vật tư, nhân công kỹ thuật lắp đặt ống nước, người dân tham gia ngày công lao động đào đường rãnh đặt ống nước là kinh nghiệm có thể triển khai mở rộng. Thực tế tại Sóc Trăng đã tiết kiệm khoảng 30% kinh phí thực hiện.

Cùng với đó, sự tham gia của các doanh nghiệp, tổ chức quốc tế, các cá nhân trong việc đóng góp sáng kiến, kinh nghiệm ứng phó với hạn hán, xâm nhập mặn; sản xuất, hỗ trợ các trang thiết bị trữ, lọc nước sinh hoạt đã đóng góp quan trọng trong việc giảm thiểu tác động của hạn hán, xâm nhập mặn, đặc biệt trong việc bảo đảm nước sinh hoạt cho người dân,… Đây là những kinh nghiệm quý để Việt Nam tiếp tục ứng phó và giảm thiểu thiệt hại do hạn hán, xâm nhập mặn gây ra tại vùng ĐBSCL và những nơi còn thường xuyên xảy ra việc thiếu nước.

Minh Ngọc