Cơ chế, chính sách hiệu quả, phù hợp có thể trình Quốc hội sửa luật để áp dụng chung

Huy động tối đa nguồn lực, tạo đột phá trong phát triển

Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép các tỉnh Thừa Thiên Huế, Nghệ An được vay với tổng mức dư nợ vay không vượt quá 40% số thu ngân sách tỉnh được hưởng theo phân cấp; thành phố Hải Phòng, tỉnh Thanh Hóa được vay với tổng mức dư nợ vay không vượt quá 60% số thu ngân sách Thành phố được hưởng theo phân cấp. Tổng mức vay và bội chi ngân sách các tỉnh, thành phố do Quốc hội quyết định hằng năm.

Nhất trí các đề xuất này, ĐBQH Nguyễn Trường Giang (Đắk Nông) cho rằng quy định như vậy sẽ góp phần tạo dư địa để thành phố Hải Phòng và các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên Huế có thể huy động tối đa nguồn lực, thúc đẩy đột phá trong phát triển. Trước lo ngại của một số đại biểu về việc áp dụng cơ chế này có làm tăng mức tổng dư nợ vay quốc gia hay không, ông Giang nhấn mạnh, điều quan trọng là, hàng năm Quốc hội đều quyết định dự toán ngân sách, trong đó có trần nợ công và trần nợ vay của các địa phương nên vẫn kiểm soát được.

Tuy nhiên, một số ĐBQH cũng chia sẻ ý kiến của một số thành viên Ủy ban Tài chính – Ngân sách về việc cân nhắc nâng mức trần tổng dư nợ vay, vì thực tế hiện nay, các địa phương này chưa vay được hết mức trần theo quy định hiện hành và trong giai đoạn 2021 - 2025 tổng mức bội chi ngân sách của các địa phương chỉ là 0,3% GDP.

Về ngân sách Trung ương bổ sung có mục tiêu từ tăng thu trên địa bàn các tỉnh, thành phố, Chính phủ đề nghị, hằng năm, ngân sách Trung ương bổ sung có mục tiêu cho ngân sách Thành phố Hải Phòng không quá 70% số tăng thu ngân sách trung ương từ các khoản thu phân chia giữa ngân sách trung ương với ngân sách Thành phố và một số khoản thu ngân sách Trung ương hưởng 100% nhưng không vượt quá tổng số tăng thu ngân sách Trung ương trên địa bàn so với thực hiện thu năm trước và ngân sách Trung ương không hụt thu. Các đại biểu Quốc hội cơ bản thống nhất với nội dung này và cho rằng, chính sách này tương tự như chính sách thành phố Hải Phòng đã và đang được hưởng theo Nghị định số 89/2017/NĐ-CP của Chính phủ về một số cơ chế, chính sách tài chính, ngân sách đặc thù đối với TP Hải Phòng và cũng tương tự như chính sách đang được áp dụng tại thành phố Hồ Chí Minh.

Liên quan đến cơ chế chính sách về quản lý đất đai, các ĐBQH thống nhất quy định của dự thảo Nghị quyết giao “Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng đặc dụng và đất rừng phòng hộ đầu nguồn với quy mô trên 50 héc ta; đất trồng lúa 2 vụ trở lên với quy mô trên 500 héc ta. Trình tự, thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất quy định tại khoản này thực hiện theo quy định của pháp luật về đất đai”. ĐBQH Bùi Mạnh Khoa (Thanh Hóa) cho biết thêm, Thanh Hóa và Nghệ An có dư địa để phát triển đất rừng. Các diện tích đất rừng phòng hộ mà hai địa phương này đề xuất cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đều nằm ở vị trí có thể chuyển đổi được, do đó, nếu Quốc hội cho phép áp dụng như dự thảo Nghị quyết thì sẽ tạo thêm nhiều dư địa cho Thanh Hóa, Nghệ An phát triển kinh tế. 

Đề cao trách nhiệm của chính quyền địa phương

Điều hành phiên thảo luận của Tổ 3, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng, ĐBQH tỉnh Sóc Trăng nêu rõ, các đại biểu cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội theo quy trình tại một kỳ họp về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng và các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên Huế để thể chế hóa các Nghị quyết của Bộ Chính trị nhằm tạo cơ chế huy động nguồn lực, phát huy tiềm năng lợi thế, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội cho các địa phương này; qua đó đóng góp nhiều hơn cho NSNN và sự phát triển chung của đất nước, thúc đẩy sự phát triển nhanh hơn ở mỗi địa phương. 

Ông Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh, mỗi địa phương có vị trí đặc thù và tiềm năng thế mạnh riêng, do đó, việc ban hành nghị quyết cho phép thí điểm thực hiện một số cơ chế, chính sách đặc thù là rất cần thiết, để cùng với việc thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù của Hà Nội, TP Hồ Chính Minh và Đà Nẵng, sau 5 năm triển khai thực hiện, các cơ quan sẽ có đánh giá, tổng kết, nếu các cơ chế, chính sách phát huy hiệu quả tốt, phù hợp có thể xem xét trình Quốc hội sửa luật để có thể nhân rộng, áp dụng chung cho cả nước. Một số ý kiến cũng đề nghị tiếp tục nghiên cứu để có cơ chế đặc thù mới khác về ưu đãi đầu tư, tổ chức bộ máy, biên chế, số lượng cấp phó, cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin… phù hợp với yêu cầu phát triển và đem lại giá trị gia tăng cho các địa phương. 

Về các nội dung chính sách cụ thể, đối với đề xuất nâng trần dư nợ vay của địa phương, các đại biểu cho rằng không cần quá lo lắng tác động đến nợ công và bội chi NSNN bởi tổng bội chi NSĐP cũng do Quốc hội quyết định nên có thể kiểm soát được và việc áp dụng cơ chế này có gắn với điều kiện khi NSTW không hụt thu, bảo đảm vai trò chủ đạo của NSTW.

Về việc quyết định phí, lệ phí, các đại biểu cơ bản nhất trí chủ trương có sự phân cấp cho địa phương, giao HĐND cấp tỉnh quyết định đồng thời lưu ý việc thực hiện có lộ trình để phù hợp với điều kiện thực tế, tạo môi trường sản xuất kinh doanh thuận lợi, đảm bảo công khai minh bạch và không ảnh hưởng đến các địa phương khác, tránh tình trạng cục bộ, cát cứ. Các đại biểu cũng nhất trí về việc để lại khoản thu từ phí tham quan di tích Cố đô Huế cho ngân sách của tỉnh để đầu tư trở lại, trùng tu, bảo tồn di tích, đồng thời lưu ý khoản thu này có đưa vào cân đối để xác định tỉ lệ điều tiết ngân sách hay không. 

Về quản lý đất trồng lúa, đất rừng, phân cấp thẩm quyền quyết định chuyển đổi mục đích sử dụng, ông Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, các ĐBQH cơ bản thống nhất theo nguyên tắc phân cấp một cấp như đã thể hiện trong dự thảo Nghị quyết; đồng thời lưu ý đối với chuyển đổi mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phải gắn với nguyên tắc sử dụng tiết kiệm hiệu quả đất đai, bảo vệ môi trường, bảo vệ rừng, đảm bảo hiệu quả của dự án đầu tư khi chuyển đổi, đề cao trách nhiệm của chính quyền địa phương, có kiểm tra, giám sát. Đối với quản lý quy hoạch, thống nhất về mặt chủ trương và lưu ý trong quá trình thực hiện phải bảo đảm thống nhất, khắc phục tư duy nhiệm kỳ, tùy tiện trong điều chỉnh quy hoạch.