Chưa đủ năng lực xử lý
Hiện nay, ở nhiều địa phương, bên cạnh các nhà máy chế biến nông sản thực phẩm với quy mô công nghiệp thì còn có các cơ sở chế biến nông sản thực phẩm do tư nhân làm chủ. Theo đó, hàng năm, các nhà máy chế biến nông sản thực phẩm thải vào môi trường với khối lượng khá lớn chất thải dưới ba dạng rắn, lỏng và khí.
Đặc trưng chất thải rắn của các cơ sở chế biến nông sản là chất hữu cơ phân hủy và bốc mùi hôi, ảnh hưởng trực tiếp môi trường sinh thái, hoạt động sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của người dân khu vực nông thôn. Trong khi, thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt tại khu vực nông thôn chưa thật sự được coi trọng, dịch vụ vệ sinh môi trường chưa phát triển đúng mức. Cụ thể là phần lớn chất thải rắn được thu gom và xử lý bằng biện pháp chôn lấp không hợp vệ sinh chiếm diện tích lớn. Còn mô hình xử lý, thu gom rác chủ yếu lại giao cho các tổ tự quản của thôn, xã trong khu dân cư, vận chuyển đến điểm tập kết và doanh nghiệp thu gom vận chuyển từ các điểm tập kết về khu xử lý tập trung của huyện, thành phố. Việc thu gom, xử lý rác thải ở nhiều địa phương chưa chuyên nghiệp, bởi nhiều nơi không đủ phương tiện xe thu gom rác và nhiều xe thu gom rác lại rơi vào tình trạng không đúng quy cách, cùng với đó thời gian thu gom không thống nhất… dẫn tới rác tồn đọng trong khu dân cư.
Cùng với đó là tình trạng ở nhiều xã hiện nay tuy có lò đốt chất thải, hay những bãi chôn lấp chất thải nhưng do không bảo đảm yêu cầu kỹ thuật, mặt khác các địa phương cũng gặp khó khăn về nguồn nhân lực, công nhân tham gia vận hành không đủ kiến thức chuyên môn vận hành lò đốt, chưa tuân thủ các yêu cầu kỹ thuật nên không đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường. Việc này dẫn đến khả năng không kiểm soát được chất thải thứ cấp phát sinh, đồng thời không phù hợp với mục tiêu xây dựng các khu xử lý chất thải tập trung.
Cần phát triển các mô hình thu gom và xử lý rác
Theo thống kê của Bộ Tài nguyên và Môi trường, bình quân, lượng chất thải sinh hoạt nông thôn phát sinh trong cả nước khoảng 32.000 tấn/ngày, song tỷ lệ thu gom còn thấp. Riêng tại khu vực vùng sâu, vùng xa, vẫn còn phổ biến tình trạng xả rác thải sinh hoạt tại vườn hoặc những địa điểm công cộng như chợ, đường giao thông điểm giáp ranh giữa các thôn, xóm.
Bên cạnh đó, trên địa bàn ở nông thôn tuy có đơn vị thu gom, vận chuyển chất thải rắn, chất thải sinh hoạt khu vực nông thôn nhưng hầu hết, ở các thôn phải từ 2 - 3 ngày, thậm chí có nơi 5 ngày mới thu gom một lần. Điểm tập kết chất thải rắn sinh hoạt thường bố trí ở đầu thôn, xóm, mặt đường giao thông chính của xã nhưng không được che đậy kín dẫn đến ô nhiễm môi trường và làm xấu cảnh quan xóm, làng.
Thực trạng này đòi hỏi các địa phương cần phải có sự thay đổi về lâu dài theo hướng chuyên nghiệp trong việc thu gom, xử lý rác thải. Theo đó, trước mắt để khắc phục những hạn chế trên, các địa phương cần chủ động xây dựng kế hoạch tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng; rà soát, đánh giá việc thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải; thường xuyên tổ chức kiểm tra, kịp thời phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm trong việc thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn; chủ động bố trí từ ngân sách cấp huyện và cấp xã để kịp thời hỗ trợ chi phí thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải; khuyến khích phát triển các mô hình thu gom, xử lý rác bằng công nghệ tiên tiến thân thiện với môi trường.
Cơ quan chủ quản: Văn phòng Quốc hội
