Theo AP, trong nhiều tuần nay, người biểu tình Palestine và cảnh sát Israel đã đụng độ hàng ngày trong và xung quanh Thành Cổ của Jerusalem, nơi có các địa điểm tôn giáo chính thiêng liêng đối với người Do Thái, Cơ đốc giáo và Hồi giáo, đồng thời cũng chính là tâm điểm của xung đột Trung Đông. Các cuộc đụng độ mới nhất bắt đầu cách đây một tháng với động thái của Israel nhằm chặn một số cuộc tụ tập của người Palestine vào đầu tháng lễ Ramadan của người Hồi giáo, vốn là thời điểm nhạy cảm cao độ về tôn giáo. Sau khi những hạn chế đó giảm bớt, căng thẳng về kế hoạch đuổi người Palestine khỏi một khu vực phía Đông Jerusalem tiếp tục thổi bùng các cuộc đối đầu.
Dưới đây là lý do Jerusalem dường như luôn ở thế tranh giành và điều gì đã gây ra đợt bạo lực mới nhất.
Thủ đô của hai dân tộc
Israel luôn coi Jerusalem là Thủ đô “thống nhất, vĩnh cửu” của mình. Nước này chiếm được phía Đông Jerusalem, bao gồm cả Thành Cổ, trong cuộc chiến Trung Đông năm 1967, cùng với Bờ Tây và Gaza. Trong khi đó, người Palestine muốn những lãnh thổ đó cho nhà nước tương lai, với Đông Jerusalem là thủ đô cuối cùng của họ. Tuy nhiên, Israel đã sáp nhập phần phía Đông của thành phố trong một động thái không được quốc tế công nhận. Thực tế, số phận của Đông Jerusalem là một trong những vấn đề hóc búa nhất trong tiến trình hòa bình, vốn đã bị đình trệ hơn một thập kỷ trước.
Hôm đầu tuần, người Israel tổ chức Ngày Jerusalem, ngày lễ quốc gia kỷ niệm sự sáp nhập. Những năm qua, hàng nghìn người Israel, chủ yếu là những người theo chủ nghĩa dân tộc tôn giáo, đã diễu hành qua Thành Cổ, bao gồm cả khu Hồi giáo đông dân cư, trong một màn trình diễn bị nhiều người Palestine coi là khiêu khích.
Những ngày gần đây, nhiều người Israel theo đường lối cứng rắn còn tổ chức các sự kiện khác ở phía Đông Jerusalem, dẫn đến các cuộc xung đột bạo lực rải rác với người Palestine.
Đỉnh đồi linh thiêng
Các cuộc đụng độ mới nhất hôm thứ Hai diễn ra trong và xung quanh Nhà thờ Hồi giáo Al-Aqsa ở Thành Cổ. Nhà thờ này là địa điểm linh thiêng thứ ba trong Hồi giáo và nằm trên một cao nguyên rộng lớn, cũng là nơi có Vòm đá thiêng mang tính biểu tượng (Dome of Rock). Người Hồi giáo gọi khu đất trên là Thánh địa cao quý.
Cao nguyên này cũng là địa điểm linh thiêng nhất đối với người Do Thái, mà họ gọi là Núi Đền, vì đây là vị trí của các ngôi đền trong Kinh thánh. Người La Mã từng phá hủy Ngôi đền thứ hai (Second Temple) vào năm 70 sau Công nguyên, chỉ còn lại Bức tường phía Tây. Các nhà thờ Hồi giáo được xây dựng nhiều thế kỷ sau đó.
Nước láng giềng Jordan đóng vai trò như “người trông coi địa điểm”, vốn được vận hành nhờ một quỹ đạo Hồi được gọi là Waqf. Địa điểm mở cửa cho khách du lịch trong thời gian nhất định nhưng chỉ những người theo đạo Hồi mới được phép cầu nguyện ở đó. Bức tường phía Tây là nơi linh thiêng nhất, nơi người Do Thái có thể cầu nguyện.
Những năm gần đây, các nhóm người Do Thái theo chủ nghĩa tôn giáo và dân tộc được cảnh sát hộ tống đã đến thăm khu đất thiêng trên với số lượng lớn hơn và tổ chức các buổi cầu nguyện bất chấp các quy tắc được thiết lập sau năm 1967 của Israel, Jordan và các nhà chức trách tôn giáo Hồi giáo. Người Palestine coi việc người Do Thái thường xuyên đến thăm và cố gắng cầu nguyện là hành động khiêu khích, từ đó các cuộc ẩu đả, bạo lực nghiêm trọng hơn thường xuyên diễn ra ở đây.
Một số người Israel cho rằng, địa điểm trên nên mở cửa cho tất cả những người thờ phụng. Nhưng người Palestine từ chối vì sợ rằng cuối cùng Israel sẽ tiếp quản hoặc phân vùng nó, cho dù các quan chức Israel khẳng định họ không có ý định thay đổi hiện trạng.
Chính sách phân biệt đối xử
Người Do Thái sinh ra ở Đông Jerusalem là công dân Israel, trong khi người Palestine từ Đông Jerusalem được cấp giấy phép hoặc hộ khẩu thường trú có thể bị thu hồi nếu họ sống bên ngoài thành phố trong một thời gian dài. Họ có thể nộp đơn xin quốc tịch, nhưng đó là một quá trình dài và không chắc chắn. Vì vậy, hầu hết chọn không làm vì họ không công nhận sự kiểm soát của Israel.
Israel xây dựng các khu định cư của người Do Thái ở Đông Jerusalem, nơi sinh sống của khoảng 220.000 người. Do đó, nước này đã hạn chế nghiêm trọng sự phát triển của các khu dân cư của người Palestine, dẫn đến tình trạng quá tải và hàng nghìn ngôi nhà có nguy cơ bị phá dỡ.
Nhóm nhân quyền Israel B'Tselem và Tổ chức Giám sát nhân quyền có trụ sở tại New York trích dẫn các chính sách phân biệt đối xử ở Đông Jerusalem trong các báo cáo gần đây, lập luận rằng Israel phạm tội phân biệt chủng tộc. Tuy nhiên Israel bác bỏ những cáo buộc đó và khẳng định cư dân Jerusalem được đối xử bình đẳng.
Bị đe dọa trục xuất
Các cuộc đụng độ hàng đêm gần đây bắt đầu vào đầu tháng Ramadan, khi cảnh sát Israel đặt rào chắn bên ngoài Cổng Damascus của Thành Cổ, địa điểm tụ tập phổ biến sau các buổi cầu nguyện buổi tối trong tháng thánh khi người Hồi giáo nhịn ăn từ bình minh đến tối. Sau đó, cảnh sát dỡ bỏ rào cản, nhưng các cuộc biểu tình tiếp tục leo thang trước việc hàng chục gia đình Palestine bị đe dọa đuổi khỏi khu vực Sheikh Jarrah, phía Đông Jerusalem.
Nhiều gia đình bị lôi kéo vào cuộc chiến pháp lý kéo dài với những người định cư Do Thái theo tư tưởng tìm cách mua tài sản trong các khu dân cư Palestine đông đúc ngay bên ngoài Thành Cổ. Phía Israel miêu tả đây là cuộc tranh chấp bất động sản tư nhân, nhưng hoàn cảnh của các gia đình Palestine đã thu hút sự chú ý và lo ngại sâu sắc của toàn cầu.
Bất ổn rộng hơn
Các cuộc đụng độ ở Jerusalem, và đặc biệt là ở Al-Aqsa, thường vang dội khắp khu vực. Nhóm chiến binh người Palestine Hamas đã kêu gọi một cuộc nổi dậy mới, giống như cuộc nổi dậy được kích hoạt bởi chuyến thăm của chính trị gia Israel tới Al-Aqsa năm 2000. Các chiến binh Hamas ở Gaza đã bắn tên lửa và thả bóng bay có gắn thiết bị gây cháy để ủng hộ của những người biểu tình khi lệnh ngừng bắn không chính thức với Israel bắt đầu trở nên gay gắt.
Các cuộc biểu tình được tổ chức ở Bờ Tây bị chiếm đóng và trong các cộng đồng Ảrập bên trong Israel. Một loạt vụ xả súng chết người ở Bờ Tây tuần trước cũng khiến căng thẳng gia tăng.
Cơ quan chủ quản: Văn phòng Quốc hội
