Đấu thầu mua sắm trang thiết bị và sinh phẩm y tế: Thủ tướng liên tục nhắc nhở, bảo đảm không có lợi ích nhóm

Có lợi ích nhóm trong nhập kít xét nghiệm hay không?

ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đặt câu hỏi về việc loạn giá xét nghiệm Covid-19 khi mỗi nơi mỗi giá, có nơi thu phí đến 450 nghìn đồng/lần xét nghiệm. Liệu có lợi ích nhóm trong việc nhập kít xét nghiệm hay không? Tại sao có chuyện này xảy ra? Trách nhiệm của Bộ trưởng như thế nào khi để giá xét nghiệm trôi nổi như thế? ĐBQH Đặng Hồng Sỹ (Bình Thuận) đưa ra câu hỏi về giá cả trong quản lý xét nghiệm trong thời gian vừa qua, trong khi sáng nay mới chính thức có giá do Bộ Y tế công bố còn trước đây thì giá tại mỗi cơ sở lại khác nhau. Trách nhiệm của Bộ trưởng trong quản lý giá cả các bộ kít xét nghiệm và giá xét nghiệm Covid - 19 như thế nào? 

Trả lời các chất vấn này, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, vấn đề trang thiết bị y tế, sinh phẩm trước đây không thuộc lĩnh vực quản lý và mặt hàng quản lý theo Luật Giá. Trong khi đó, giá cả của các mặt hàng này cũng khác nhau giữa các hãng khác nhau và giữa các nước sản xuất. Ví dụ, Châu Âu là một giá, so với châu Mỹ hay như đối với Trung Quốc là giá khác. Giữa các trang thiết bị y tế và sinh phẩm, sinh phẩm có khác nhau qua các thời điểm, có những thời kỳ do nhu cầu rất nhiều mà nguồn cung thì ít nên giá thành cũng cao hơn. 

Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cũng nêu rõ: Bộ Y tế đã triển khai bình ổn giá rất quyết liệt. Cụ thể, Bộ đã từng bước minh bạch hóa việc cung ứng đối với trang thiết bị, vật tư, sinh phẩm y tế. Vào tháng 7.2020, Bộ đã yêu cầu đối với tất cả các công ty có kinh doanh, sản xuất đối với trang thiết bị y tế phải công khai niêm yết giá trên cổng thông tin của Bộ Y tế. Bộ đã liên tục yêu cầu đối với tất cả những doanh nghiệp tăng nguồn cung đối với việc cung ứng cho thị trường Việt Nam và hạ giá thành sản phẩm. Bộ Y tế đã có hai văn bản đề nghị đối với doanh nghiệp cùng chung tay đối với phòng, chống dịch và hạ giá thành sản phẩm. Cùng với đó, Bộ đã tăng cường cấp phép để tạo cạnh tranh giữa các đơn vị. Trước đây, có rất ít mặt hàng được cấp phép. Nhưng sau khi các doanh nghiệp tất cả các nước trên thế giới đều tăng sản xuất thì đến nay chúng ta đã thực hiện cấp phép cho 131 sản phẩm, sinh phẩm chẩn đoán được cấp phép trong đó test nhanh là 60, PCR là 43 và kháng thể là 28. Chúng ta cũng tăng cường vận động tài trợ, hỗ trợ từ các nước. Con số mà Bộ Y tế nắm được cho đến nay, ta đã vận động tài trợ trên 50 triệu kit xét nghiệm và riêng thành phố Hồ Chí Minh, ngoài phần Trung ương phân bổ cho các địa phương thì thành phố Hồ Chí Minh cũng đã được các doanh nghiệp, cộng đồng hỗ trợ 14,4 triệu kít xét nghiệm.

Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cũng cho biết, giảm giá thành là một trong những yêu cầu đặt ra. Vì vậy, Bộ Y tế đã liên tục có những hướng dẫn cho gộp mẫu. Ngay từ Bắc Giang đã triển khai gộp mẫu, kể cả đối với test nhanh có thể gộp 3 đến 5 người. Đối với test PCR có thể gộp 10 người và thậm chí có nơi như Đà Nẵng gộp tới 20 người. Điều này được cho phép về mặt chuyên môn để giảm giá xét nghiệm.

Bộ Y tế cũng đã liên tục có những điều chỉnh trong chiến lược xét nghiệm. Tùy từng thời điểm, tùy từng mức độ có những điều chỉnh một cách rất phù hợp với tình hình thực tế trên quan điểm phòng, chống dịch một cách rất hiệu quả nhưng phải tiết kiệm. Từ ngày 1.7, Bộ Y tế tiên lượng thị trường sẽ sôi động hơn, tức là việc triển khai test nhanh sử dụng nhiều hơn, lập tức Bộ đã có văn bản yêu cầu đối với tất cả các đơn vị thuộc Bộ và yêu cầu đối với tất cả các địa phương phải thực hiện theo phương thức thực thanh, thực chi. Trong trường hợp người dân tự nguyện đến xét nghiệm và thu phí thì chỉ được phép thu theo đúng giá đầu vào. 

Bộ trưởng Bộ Y tế thừa nhận có hiện tượng chênh lệch giá giữa các đơn vị đối với các cơ sở tư nhân. Có một số đơn vị do quá bận công tác phòng, chống dịch cho nên đến tận tháng 9.2021 được yêu cầu phải thực hiện theo đúng chỉ đạo phải tự thanh, tự chi, chỉ được thu theo đúng giá đầu vào, giá đấu thầu, đơn vị đã nhận lỗi do mải mê chống dịch quá nên cũng không thực hiện được. Bộ Y tế đã nhắc nhở để địa phương chấn chỉnh. 

Trong đó, khi dịch xảy ra ở Bắc Giang, Bộ Y tế đã có 2 công điện vào ngày 7.5 và 10.5 với tất cả các cơ sở y tế không được phép thu tiền của người bệnh trong việc xét nghiệm Covid-19 đối với các trường hợp có bảo hiểm y tế thì được thanh toán bảo hiểm y tế và những trường hợp không có bảo hiểm y tế sẽ do ngân sách nhà nước chi trả.

"Bộ cũng đã có văn bản, đặc biệt là Thủ tướng Chính phủ đã liên tục có văn bản nhắc nhở đối với các địa phương trong vấn đề thực hiện theo đúng các quy định về mặt pháp luật, đảm bảo không có lợi ích nhóm, không được tiêu cực, tham nhũng, lãng phí. Ngoài ra, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo rất quyết liệt và được đưa vào trong chương trình thanh tra trong năm 2022 trong việc đấu thầu mua sắm trang thiết bị và sinh phẩm y tế", Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long nhấn mạnh. 

Mặt khác, Bộ Y tế cũng đang thúc đẩy sản xuất trong nước, hiện nay, Việt Nam có 8 đơn vị sản xuất trong nước cung cấp cả kit xét nghiệm nhanh cũng như cung cấp kít xét nghiệm PCR, xét nghiệm kháng thể. Năng lực sản xuất cũng như khả năng cung ứng cơ bản đáp ứng đầy đủ. Bộ Y tế cũng thúc đẩy nghiên cứu, sản xuất những phương pháp chẩn đoán mới như chẩn đoán qua hơi thở, chẩn đoán qua nước bọt để làm giảm giá thành và tăng tính tiện ích đối với người dân. Ngay ngày 8.11, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 98/2021/NĐ-CP về quản lý trang thiết bị y tế. "Thêm vào đó, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư 16/2021/TT-BYT về giá dịch vụ xét nghiệm Covid-19. Qua đó, Bộ y tế chỉ tính giá tối đa. Đối với giá xét nghiệm nhanh chỉ được thanh toán mức độ 106.000 đồng. Còn nếu có đơn vị y tế đấu thầu với giá sinh phẩm thấp hơn giá đó chỉ được thu giá thấp hơn", ông Long nói. 

Có tình trạng buông lỏng giá xét nghiệm

Cơ bản thống nhất với giải trình của Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, tuy nhiên sử dụng quyền tranh luận ngay sau đó, đại biểu Phạm Văn Hòa cho rằng, trong thời gian qua, Bộ Y tế dường như buông lỏng quản lý đối với giá xét nghiệm. Vì vậy, dẫn đến tình trạng mỗi địa phương có giá khác nhau. Mặc dù, giá kít xét nghiệm nhập về có chênh lệch, doanh nghiệp này nhập vào cao hơn, doanh nghiệp khác có thể thấp hơn nhưng Bộ Y tế lại không quản lý giá. Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, đối với giá xét nghiệm theo quy định của Bộ Y tế là thực thanh, thực chi và mặt khác đối với các đơn vị y tế tư nhân thì không áp dụng hình thức quản lý giá mà các đơn vị này tự chịu trách nhiệm nhưng phải niêm yết công khai. Vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cũng như ngành y tế xin tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội để trên cơ sở đó cùng với các đơn vị chức năng đưa ra những hình thức tăng cường kiểm tra, giám sát đối với giá xét nghiệm của các đơn vị tư nhân. 

Ngoài ra, Bộ Y tế cũng đã có văn bản gửi cho các địa phương tăng cường việc kiểm tra, giám sát. "Bộ Y tế cũng đã nhận thấy trách nhiệm và đã có triển khai rất quyết liệt trong thời gian qua. Vì vậy, Bộ cũng đã chính thức đưa sinh phẩm xét nghiệm vào mặt hàng về quản lý giá. Tới đây chắc chắn rằng việc giá xét nghiệm sẽ từng bước được điều chỉnh và trên một quan điểm chung là cố gắng hạ được giá xét nghiệm để bảo đảm thực thi các biện pháp về phòng, chống dịch cũng như bảo đảm hiệu quả", Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long khẳng định.