Đầu tư nông nghiệp không thành công nếu thiếu hợp tác xã

- Thứ Tư, 20/10/2021, 06:52 - Chia sẻ
Đó là nhận định của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Minh Hoan tại Hội nghị tổng kết 20 năm thực hiện Nghị quyết 13-NQ/TW về kinh tế tập thể và 10 năm thi hành Luật Hợp tác xã trong lĩnh vực nông nghiệp ngày 19.10.
		Toàn cảnh Hội nghị Ảnh: Hạnh Nhung
Toàn cảnh Hội nghị
Ảnh: Hạnh Nhung

Mỗi năm tăng thêm 800 hợp tác xã

Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn Lê Đức Thịnh cho biết, sau 20 năm thực hiện Nghị quyết 13 và 10 năm triển khai Luật Hợp tác xã 2012, ngành nông nghiệp đã chuyển đổi nhận thức rõ rệt về vai trò và tính cấp thiết của phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã (HTX) nông nghiệp. Từ năm 2012 đến nay có thêm 12,6 nghìn HTX nông nghiệp, trung bình mỗi năm tăng thêm 800 HTX. Hiệu quả hoạt động của các HTX nông nghiệp cũng được cải thiện. Có 2.200 HTX ứng dụng công nghệ cao. Năm 2020, doanh thu của các HTX đạt bình quân 2,44 tỷ đồng/năm, thu nhập bình quân của người lao động thường xuyên đạt 40,5 triệu đồng/năm, gấp 9,1 lần so với năm 2001.

Tuy nhiên, theo ông Thịnh, kinh tế tập thể, HTX vẫn có những hạn chế. Quá trình tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết 13 còn chậm, Luật Hợp tác xã 2012 cũng đã bộc lộ nhiều điểm không phù hợp với thực tiễn. Một số địa phương còn lúng túng, thiếu các biện pháp cụ thể, thậm chí chưa thực sự quan tâm đúng mức đến kinh tế tập thể, HTX. Số lượng HTX mới tăng mạnh, nhưng hoạt động hiệu quả còn thấp, thiếu bền vững, quy mô thành viên và doanh thu của các HTX còn nhỏ. Các dịch vụ sơ chế, chế biến, bảo quản, số lượng HTX có khả năng liên kết hiệu quả với doanh nghiệp, chế biến và tiêu thụ nông sản cho thành viên HTX và nông dân chưa nhiều, mới chỉ đạt khoảng 24% tổng số HTX.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Nguyễn Ngọc Bảo thông tin, qua khảo sát các địa phương ở cả 3 miền Bắc, Trung, Nam, các chỉ số về mô hình kinh doanh, hạ tầng năng lực của cán bộ HTX đều dưới trung bình tuyệt đối. Cùng với đó, dù đã có nhiều cố gắng về mặt chính sách nhưng thực tế các chương trình về HTX đều lồng ghép với các chương trình mục tiêu quốc gia chứ chưa có chương trình riêng.

“Khó khăn nhất trong 5 năm hoạt động là bộ phận điều hành, quản lý kinh doanh chưa ổn định dẫn đến nhiều chỉ tiêu, mục tiêu của HTX chưa đạt như mong muốn”, Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX Bưởi da xanh Bến Tre Nguyễn Quốc Bảo chia sẻ. Số lượng thành viên của HTX khá đông, nhưng cư trú nhiều nơi, diện tích canh tác mỗi hộ nhỏ, chi phí vận chuyển mua - bán hàng cao nên khó áp dụng quy trình chuẩn canh tác. Tỷ lệ sản phẩm của thành viên đạt yêu cầu thị trường chỉ chiếm 40 - 50%, cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động HTX còn thiếu.

	Trung bình mỗi năm tăng thêm 800 HTX Nguồn: ITN
Trung bình mỗi năm tăng thêm 800 HTX
Nguồn: ITN

Chặng đường mới không thể qua loa

Ông Nguyễn Ngọc Bảo cho rằng, không nên quan tâm nhiều tới số HTX mà cần chú ý đến số lượng thành viên. Huy động được đại đa số hộ nông dân tham gia HTX mới là mục tiêu chính. Diện tích lớn cộng với số lượng thành viên lớn thì thị trường chung mới phát triển, khi có cầu thì sẽ hỗ trợ được nhau, có chi phí đầu tư kinh tế số. Hướng đến hầu hết HTX phải tham gia vào các chuỗi giá trị thì mới hiệu quả.

Bên cạnh việc sớm sửa Luật Hợp tác xã 2012 để thiết kế lại mô hình kinh doanh, thì phải có quy hoạch riêng trong phát triển HTX. Trong chương trình mục tiêu quốc gia, phải coi HTX nông nghiệp là một trong những chỉ tiêu hàng đầu tạo nên năng lực nông thôn mới. Chính sách hỗ trợ phải có nguồn lực, giải pháp đi kèm, tập trung giải quyết một số vấn đề như dịch vụ hậu cần (logistics), đào tạo, quản trị, xúc tiến thành lập câu lạc bộ HTX chuyên ngành theo vùng để sản xuất, ông Bảo đề xuất.

Đồng tình với quan điểm trên, đại diện HTX Bưởi da xanh Bến Tre thông tin, các HTX đang khó khăn trong đầu ra cho nông sản, vì vậy cần có các chương trình hỗ trợ, nhất là sản phẩm xuất khẩu. Trung ương cũng cần tiếp tục có chính sách hỗ trợ và bồi dưỡng nhân lực cho HTX, tiếp tục thúc đẩy sự liên kết giữa các HTX để nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Minh Hoan yêu cầu các địa phương phải coi HTX là một phần không thể tách rời của kinh tế phi nông nghiệp ở nông thôn. Bộ đang chuẩn bị trình Chính phủ chương trình dịch vụ hậu cần cho ngành nông nghiệp để hạn chế ảnh hưởng của việc đứt gãy chuỗi cung ứng, HTX sẽ là nhân tố quan trọng. Nhà nước đầu tư nông nghiệp sẽ không thành công nếu không có HTX, đầu tư khoa học công nghệ cho nông nghiệp mà không có HTX cũng không thành công. Muốn đa dạng hóa sản phẩm, không có cách nào khác phải có sự tham gia của HTX. "Chặng đường mới cho HTX không thể qua loa, chậm trễ, từng địa phương phải quan tâm tới HTX để thúc đẩy nông dân liên kết sản xuất, tạo sức mạnh cho nông nghiệp", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Hạnh Nhung