Qua nghiên cứu Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, sau khi lấy ý kiến các bộ, ngành liên quan, Dự án Luật đã được được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, các Uỷ ban của Quốc hội xem xét, thẩm tra chặt chẽ, bảo đảm quy trình, quy định làm luật theo thủ tục rút gọn. Việc sửa đổi, bổ sung 6 điều của Bộ luật Tố tụng hình sự lần này là cần thiết, cấp bách nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, bất cập trong thực tiễn thực hiện chính sách, pháp luật tố tụng hình sự; đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của công tác điều tra, xử lý tội phạm, cũng như lộ trình hội nhập quốc tế của đất nước.
Có thể nói, việc sửa đổi, bổ sung Khoản 3 Điều 146 theo hướng bổ sung nhiệm vụ của Công an xã trong tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm này là hết sức cần thiết, phù hợp với hệ thống tổ chức, bộ máy của lực lượng Công an Nhân dân (CAND) và yêu cầu thực tiễn hiện nay. Theo quy định của Luật CAND năm 2018, Công an xã là một cấp trong hệ thống tổ chức, bộ máy của CAND, có vị trí, vai trò quan trọng trong thực hiện chức năng quản lý nhà nước về an ninh trật tự, đấu tranh phòng, chống tội phạm. Đây là lực lượng thường trực, gần dân nhất để nắm, tiếp nhận tin báo, tố giác tội phạm từ nhân dân; luôn có mặt nhanh nhất, kịp thời nhất khi có những vụ việc liên quan an ninh trật tự xảy ra ở cơ sở; kịp thời phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm cũng như hậu quả của tội phạm; tiến hành các hoạt động theo thẩm quyền để bảo vệ hiện trường, tài liệu, vật chứng, phối hợp truy bắt thủ phạm…
Hiện nay, 100% xã đã được bố trí lực lượng Công an chính quy với khoảng 45.000 cán bộ, chiến sỹ được điều động, bố trí đảm nhiệm chức danh; trong đó, trên 50% có trình độ Đại học các trường CAND, gần 22% từng công tác tại các đội điều tra Công an cấp huyện, trên 71% từng làm công tác điều tra hoặc liên quan điều tra hình sự.
Như vậy, nguồn nhân lực ở Công an xã là rất lớn, đủ khả năng để đáp ứng cho việc bổ sung nhiệm vụ trong tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm tương đương như Công an phường, thị trấn. Thực tế thời gian qua, mặc dù còn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, song lực lượng Công an xã đã phát huy tốt vai trò, trách nhiệm trong bảo đảm ANTT, đấu tranh phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật ở cơ sở, được cấp ủy, chính quyền và Nhân dân ghi nhận, đánh giá cao. Vì vậy, việc bổ sung nhiệm vụ này cho Công an xã là rất cần thiết, đúng đắn và chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng giao trách nhiệm này.
Đại biểu Nguyễn Tiến Nam phát biểu sáng ngày 24.10 tại điểm cầu Quảng Bình
Về việc bổ sung quy định: “Vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh ...” làm căn cứ để tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố tại khoản 1 Điều 148; tạm đình chỉ điều tra tại khoản 1 Điều 229; tạm đình chỉ vụ án tại khoản 1 Điều 247…. cũng là quyết định hết sức đúng đắn, kịp thời, xuất phát từ yêu cầu thực tiễn công tác TTHS.
Thời gian qua, tình hình thiên tai (mưa bão, lũ lụt…) gây hậu quả nặng nề đối với nhiều tỉnh, thành. Đặc biệt, dịch Covid -19 đang diễn biến phức tạp, nhiều địa phương phải thực hiện giãn cách xã hội, phong tỏa, cách ly tập trung… dẫn đến một số hoạt động tố tụng bị gián đoạn, trì hoãn, kéo dài…. Đây là những sự kiện bất khả kháng do khách quan đưa đến. Nếu không bổ sung quy định này sẽ rất khó khăn cho các cơ quan, người tiến hành tố tụng, thậm chí có thể vi phạm pháp luật.
Ngoài 6 vấn đề (6 điều luật) trình Quốc hội cho ý kiến sửa đổi, bổ sung để thông qua lần này, trân trọng đề nghị Quốc hội cho ý kiến và đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, để bổ sung, sửa đổi một số nội dung nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật tổ tụng hình sự.
Thứ nhất, tại Điều 8. Tôn trọng và bảo vệ quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, đề nghị bổ sung “pháp nhân thương mại” ở tiêu đề và nội dung của điều luật nhằm bảo đảm quyền lợi hợp pháp của pháp nhân thương mại trong quá trình tham gia tố tụng. Lí do là vì Bộ Luật hình sự năm 2015 xác định pháp nhân thương mại là một chủ thể chịu trách nhiệm hình sự và có 1 chương riêng (Chương XI) quy định đối với pháp nhân thương mại phạm tội; 33 tội danh của phần các tội phạm và nhiều điều luật khác trong Bộ luật này cũng đã quy định về pháp nhân thương mại.
Thứ hai, tại Điều 484. Người được bảo vệ
Khoản 1 sửa đổi, bổ sung điểm “a) Người tố giác tội phạm” thành “a) Người tố giác, báo tin về tội phạm”; bổ sung “người chứng kiến, người phiên dịch, người dịch thuật” vào quy định người được bảo vệ để bảo đảm quyền lợi chính đáng của những người tham gia tố tụng và phù hợp, thống nhất với quy định tại khoản 1 Điều 56; khoản 3 Điều 67 và khoản 2 Điều 70 của BLTTHS.
