Giá trị được chứng minh từ thực tế

Ngộ nhận và thực tế

Bất chấp việc đã xuất khẩu gần 1 tỷ liều vaccine Covid-19 đến hơn 60 quốc gia và cam kết thêm 2 tỷ liều nữa trong năm nay, hiệu quả của các mũi tiêm Sinopharm, đặc biệt là mục tiêu chống lại các biến thể mới có khả năng lây truyền mạnh hoặc kháng thuốc, ban đầu vẫn chưa rõ ràng. Giữa những nghi ngờ về tính an toàn và hiệu quả của vaccine Trung Quốc, một số quốc gia đã có sự dao động trong quyết định nên sử dụng hay không một loại vaccine nào đó.

Tuy nhiên, những ngờ vực này đã được làm sáng tỏ nhờ một số kết quả nghiên cứu mới nhất từ thực tế của các quốc gia triển khai tiêm vaccine Covid-19, nơi các biến thể Delta và Gamma khá phổ biến. Các nghiên cứu này chỉ ra rằng, vaccine bất hoạt của Trung Quốc có thể kém hiệu quả hơn so với các loại vaccine khác nhưng nhưng cung cấp khả năng bảo vệ rất có giá trị, chống lại nguy cơ bệnh diễn biến nặng hoặc tử vong. Các chuyên gia của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng khẳng định, việc duy trì sử dụng vaccine bất hoạt được WHO cấp phép thực tế đã giúp bảo vệ người dân và khuyến cáo các quốc gia cần sử dụng chúng trong giai đoạn dịch bệnh nguy hiểm hiện nay.

Một nghiên cứu ở Bahrain, được công bố vào tháng trước (trước khi đánh giá đồng cấp) đã so sánh 4 loại vaccine Covid-19 cho thấy, đối với những người trong độ tuổi đó có kết quả xét nghiệm dương tính với Covid-19, tỷ lệ tử vong là 1,53% đối với những bệnh nhân được tiêm vaccine Sinopharm, 0,79% đối với những người được tiêm Sputnik V của Nga, 0,69% đối với những người được tiêm vaccine Pfizer-BioNTech và bằng không đối với những người được tiêm thuốc chủng ngừa AstraZeneca. Tỷ lệ nhập viện chăm sóc đặc biệt (ICU) là 1,7% đối với Sinopharm, 0,23% đối với Pfizer-BioNTech, 0,17% đối với AstraZeneca và 0% đối với Sputnik.

Tại Brazil, nơi mà biến thể Gamma phổ biến, một nghiên cứu được công bố vào tháng trước trên cơ sở lấy mẫu của 76 triệu người đã được tiêm chủng kết luận rằng, vaccine AstraZeneca cung cấp khoảng 90% hiệu quả chống nhập viện, nhập viện ICU và tử vong, trong khi vaccine Sinovac cũng do một nhà sản xuất Trung Quốc cung cấp khoảng 75% sự bảo vệ như vậy. Một nghiên cứu ở Chile vừa được công bố trong tháng này, trên Tạp chí Y học New England cho thấy, vaccine Sinovac có hiệu quả ngăn ngừa nhiễm bệnh 65,9%, nhập viện 87,5%, nhập viện ICU 90,3% và tử vong 86,3%.

Tuyên bố mới đây nhất từ Tập đoàn Biotec Quốc gia Trung Quốc (CNBG) về hiệu quả đối với nhóm người cao tuổi, vaccine Sinopharm đã chứng minh tỷ lệ bảo vệ tử vong nói chung là 84% ở những người từ 60 tuổi trở lên ở Argentina, dựa trên nhóm dữ liệu nghiên cứu gần 150.000 người. Tỷ lệ này là 80,2% ở nhóm tuổi 60 - 69, 88,3% ở nhóm tuổi 70 - 79 và 77,6% ở những người trên 80 tuổi. CNBG cũng công bố, mũi vaccine đầu tiên có thể mang lại hiệu quả bảo vệ khỏi tử vong là 61,6% cho những người từ 60 tuổi trở lên.

Theo Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc, nước này đã cung cấp hơn một tỷ liều vaccine cho cư dân của mình. Sự lây lan của chủng virus corona gây bệnh Covid-19 ở Trung Quốc phần lớn đã được kiềm chế; và đất nước đã mở cửa trở lại sớm hơn các nước khác trên thế giới.

Trước đây cũng có nhiều tuyên bố nói rằng, vaccine của Trung Quốc cho thấy hiệu quả giảm dần theo thời gian so với các vaccine khác. Tuy nhiên, theo Zheng Zhongwei, quan chức thuộc Ủy ban Y tế Quốc gia, những so sánh như vậy có thể không phải lúc nào cũng công bằng đối với vaccine bất hoạt như của Trung Quốc. Chuyên gia này cho biết, khả năng miễn dịch của tất cả vaccine Covid-19 đều suy giảm sau 3 tháng và ở một số quốc gia, vaccine bất hoạt đã được sử dụng "2 hoặc 3 tháng" trước đó, trước khi các loại vaccine khác xuất hiện. “Tôi không muốn nói loại vaccine nào cung cấp khả năng bảo vệ tốt hơn nhưng tôi hy vọng điều này có thể được nhìn nhận một cách khoa học hơn”, Zheng nói.

Tiến sĩ Annelies Wilder-Smith, chuyên gia tư vấn của WHO và Tiến sĩ Kim Mulholland, thành viên của Nhóm chuyên gia tư vấn chiến lược của WHO về tiêm chủng, cho biết trong một bài xã luận về nghiên cứu Sinovac của Chile rằng hiệu quả của vaccine Trung Quốc vẫn rất "đáng kể" và việc đánh giá thấp loại vaccine này xuất phát từ sự hiểu lầm hoặc hiểu chưa thấu đáo khi ban đầu chúng cho hiệu quả thấp đối với các ca bệnh nhẹ, không có triệu chứng, hoặc hiệu quả giảm dần theo thời gian”. Điều này khiến các chuyên gia cho rằng, cần thúc đẩy các nghiên cứu kết hợp khẩn cấp các vaccine bất hoạt khác; và trước khả năng bảo vệ suy yếu theo thời gian, có thể sẽ cần cân nhắc các mũi tiêm nhắc lại.

Hạn chế tác dụng phụ

Các nghiên cứu gần đây cũng chỉ ra rằng vaccine Sinopharm của Trung Quốc không làm tăng nguy cơ huyết khối hoặc giảm tiểu cầu ở người được tiêm.

Trích dẫn một nghiên cứu được công bố vào ngày 27.7 trên Tạp chí Science Bulletin, Sinopharm cho biết, tỷ lệ chuyển đổi huyết thanh của các kháng thể đặc hiệu SARS-CoV-2 là 95,81% trong 4 tuần, sau khi chủng ngừa bằng vaccine Sinopharm. Không có đối tượng nào bị huyết khối tự phát hoặc giảm tiểu cầu trong thời gian theo dõi tối thiểu là 8 tuần và không có thay đổi về khả năng kháng thể hoặc các biểu hiện lâm sàng không thuận lợi. Nghiên cứu trên được thực hiện trên 406 nhân viên y tế được tiêm hai liều, cách nhau 21 ngày, tại Bệnh viện Ruijin Thượng Hải. Họ được theo dõi từ ngày 14.1 đến ngày 10.3, với thời gian theo dõi tối thiểu là 8 tuần.

Các tác dụng phụ hiếm gặp nhưng nghiêm trọng được đặc trưng bởi các cục máu đông nguy hiểm và số lượng tiểu cầu thấp sau khi sử dụng vaccine Covid-19, như AstraZeneca đã được báo cáo trên toàn cầu và thu hút sự chú ý. Vì vậy, các nhà nghiên cứu Trung Quốc cũng đã tiến hành nghiên cứu này để tìm hiểu liệu vaccine Sinopharm có dẫn đến các vấn đề tương tự hay không.

Phù hợp với các nước đang phát triển

Hai loại vaccine của Trung Quốc là vaccine bất hoạt, hoạt động bằng cơ chế sử dụng các phần tử virus đã chết được bào chế bảo đảm độ an toàn cần thiết, sau đó tiêm vào cơ thể để kích hoạt hệ thống miễn dịch tự sản sinh kháng thể chủ động đối với một số tác nhân gây bệnh.

Công nghệ sản xuất này khác với công nghệ mRNA được ứng dụng sản xuất hai loại vaccine Moderna và Pfizer. Công nghệ vaccine mRNA sẽ đưa một phần mã di truyền của virus corona vào cơ thể, kích hoạt cơ thể nhằm tạo ra các protein của virus, nhưng không phải toàn bộ virus, đủ để huấn luyện hệ thống miễn dịch tấn công lại các tác nhân gây bệnh.

Một trong những ưu điểm chính của vaccine Trung Quốc là nó có thể được bảo quản trong nhiệt độ tủ lạnh tiêu chuẩn ở 2 - 8 độ C. Ngược lại, vaccine công nghệ mRNA của Moderna cần được bảo quản ở nhiệt độ lạnh sâu -20 độ C, còn vaccine Pfizer phải ở -70 độ C. Điều đó có nghĩa là cả vaccine Sinovac và Oxford-AstraZeneca đều rất hữu ích đối với các nước đang phát triển - vốn có thể không có đủ điều kiện vật chất để bảo quản một lượng lớn vaccine ở nhiệt độ rất thấp.

Phù hợp với mục tiêu chung sống với Covid-19

Trong bối cảnh các nước đều đưa ra chiến lược phủ sóng vaccine và chung sống với dịch bệnh, từ đó tập trung vào các ca bệnh nặng và tử vong, thay vì đếm số ca nhiễm mới, thì vaccine Trung Quốc đặc biệt phù hợp với mục đích này.

Phó giáo sư Hsu Li Yang, chuyên gia về các bệnh truyền nhiễm Đại học Quốc gia Singapore, đánh giá tất cả các vaccine được WHO phê duyệt, trong đó có cả hai loại vaccine của Trung Quốc, đều đạt hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa Covid-19 nghiêm trọng và tử vong. “Hiệu quả lâu dài là không chắc chắn đối với tất cả các loại vaccine”, Hsu nói thêm. Theo đó, trong giai đoạn này, các quốc gia nên triển khai những gì họ có, thay vì chờ đợi vaccine mRNA hoặc vector virus.

Trong khi đó, Jin Dongyan, nhà virus học từ Đại học Hong Kong, cho rằng, các quốc gia thu nhập thấp đang cần vaccine không nên từ chối các mũi vaccine bất hoạt. “Nếu họ được cung cấp vaccine Pfizer-BioNTech thì thật tuyệt, nhưng Sinovac và Sinopharm vẫn hữu ích”, Dongyan nói.

Còn “đối với những quốc gia không có điều kiện tiếp cận với các loại vaccine khác, cách tốt vẫn là có Sinopharm hoặc Sinovac. Nó không phải là lý tưởng, nhưng tốt hơn là không có vaccine”, chuyên gia Jin Dongyan tư vấn. Theo ông, thời gian sẽ không chờ đợi quốc gia nào, và trong bối cảnh phủ sóng vaccine càng sớm bao nhiêu càng đẩy nhanh tốc độ mở cửa trở lại bấy nhiêu, thì vaccine không phải thứ có thể kén chọn.

Đến nay, vaccine Trung Quốc đã được phê duyệt để sử dụng khẩn cấp ở 98 quốc gia và vùng lãnh thổ. Đặc biệt, trong số đó, Campuchia là quốc gia phủ sóng tới 95% người trưởng thành, vượt qua cả Mỹ về độ phủ sóng vaccine. Một trong những nhân tố quan trọng giúp Campuchia đạt được kết quả khả quan này là họ thúc đẩy sử dụng vaccine Trung Quốc ngay từ những giai đoạn đầu tiên.

Tổng hợp từ SCMP