Ngày 15.10 tại Hà Nội, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) tổ chức Hội thảo khoa học “Chính sách vượt qua tác động của Covid- 19 để phục hồi và phát triển kinh tế”. Hội thảo đánh giá tác động của Covid-19 đến nền kinh tế Việt Nam, đánh giá các chính sách thuộc gói hỗ trợ lần 1, từ đó đưa ra các khuyến nghị cho gói hỗ trợ lần 2 nhằm hỗ trợ nền kinh tế vượt qua khó khăn, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh cho doanh nghiệp và người dân, đồng thời chuẩn bị những điều kiện cơ bản để phục hồi và phát triển kinh tế sau dịch Covid-19.
Toàn cảnh Hội thảo
80% doanh nghiệp không nhận được gói hỗ trợ lần 1?
Theo kết quả điều tra doanh nghiệp do NEU và nhóm nghiên cứu của Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) thực hiện từ giữa tháng 9 đến giữa tháng 10.2020, có tới 40% doanh nghiệp bị tác động bởi dịch Covid- 19. Trong đó, 30% phải cắt giảm quy mô sản xuất và gần 10% phải tạm dừng hoạt động. Bị ảnh hưởng nặng nề nhất là ngành du lịch, lưu trú, ăn uống. Giới doanh nghiệp và chuyên gia đánh giá cao việc Chính phủ đã nhanh chóng đưa ra gói giải pháp hỗ trợ lần 1. Vậy nhưng, hiệu quả lại không cao trên thực tế. Cụ thể, cho đến đầu tháng 10, khoảng 80% doanh nghiệp được khảo sát không nhận được gói hỗ trợ bởi dịch Covid- 19 lần 1 của Chính phủ. Lý do chủ yếu là doanh nghiệp không đáp ứng điều kiện, không có thông tin về chính sách.
Bên cạnh đó, tỷ lệ doanh nghiệp trong ngành du lịch và dệt may nhận được hỗ trợ nhiều nhất. Ngành ít nhận được hỗ trợ là công nghệ thông tin. Tỷ lệ các doanh nghiệp lớn nhận được gói hỗ trợ nhiều hơn so với các doanh nghiệp nhỏ, trong khi các doanh nghiệp vừa và nhỏ là những đối tượng rất dễ tổn thương bởi khủng hoảng dịch bệnh. Doanh nghiệp chủ yếu chỉ tiếp cận được với gói “gia hạn nộp thuế”, còn các gói hỗ trợ khác, tỷ lệ tiếp cận thấp. Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân Bùi Đức Thọ cũng cho biết, doanh nghiệp tỏ ra rất quan ngại về tính minh bạch của các gói hỗ trợ. Nhiều chính sách được đánh giá là không có tác động tích cực như kỳ vọng như hỗ trợ chi phí logistics, cải cách thủ tục hành chính…
TS. Võ Trí Thành, thành viên Tổ tư vấn Kinh tế của Thủ tướng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và Cạnh tranh bày tỏ sự đáng tiếc khi hiệu quả của gói hỗ trợ lần 1 thấp, mặc dù Chính phủ đã rất nỗ lực. Ông Thành cũng cho rằng, tuy chính sách đúng và kịp thời nhưng việc thực hiện không theo tinh thần thời chiến, gói hỗ trợ lần 2 lẽ ra cần đưa ra trong tháng 9 nhưng đến nay vẫn chưa xong.
Giảm thiểu thủ tục chứng minh tài chính
Theo TS. Nguyễn Minh Sơn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, thực trạng hiện nay vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc trong chi trả, hỗ trợ cho các đối tượng chịu ảnh hưởng và kiểm soát không để trục lợi chính sách. Vì vậy, cần sớm có đánh giá về kết quả, tỷ lệ giải ngân các gói hỗ trợ và làm rõ nguyên nhân chủ quan, khách quan của việc triển khai các chính sách hỗ trợ có nơi còn chậm; đồng thời xem xét đưa ra các giải pháp để thúc đẩy giải ngân nhanh chóng, kịp thời, đúng đối tượng, đúng liều lượng.
Ông Sơn khuyến nghị, cần có giải pháp thúc đẩy doanh nghiệp tăng năng suất bởi chỉ có tăng năng suất mới là nguồn gốc bền vững của lợi nhuận. Cần phải thu hút đầu tư các thành phần kinh tế trong nước, trước hết là đầu tư tư nhân; cần thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chất lượng cao; đẩy mạnh xuất khẩu; thúc đẩy đầu tư công và khuyến khích tiêu dùng nội địa.
Phó Hiệu trưởng Bùi Đức Thọ cho rằng cần hỗ trợ hơn nữa các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, tập trung hơn vào các giải pháp về tiền tệ như nới lỏng các điều kiện tín dụng, miễn và giảm lãi. Về tài khóa, thực hiện miễn giảm thuế phí, giảm phí bảo hiểm xã hội, giảm các chi phí hạ tầng... Các hình thức hỗ trợ cần phù hợp với các doanh nghiệp ở từng ngành, lĩnh vực và từng giai đoạn, tuy nhiên cần ưu tiên hơn nữa các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa bởi khả năng chống chịu kém của loại hình doanh nghiệp này. Các chính sách hỗ trợ cần rõ ràng và minh bạch về thủ tục cũng như đối tượng được hưởng các gói chính sách. Cần phải giảm thiểu những phiền hà về thủ tục và quy trình tiếp cận các gói hỗ trợ, đặc biệt là thủ tục chứng minh về tài chính.
Trưởng đại diện JICA tại Việt Nam Shimizu Akira cho biết, trước làn sóng dịch Covid- 19 thứ 2 trở lại Việt Nam, để thu thập được thông tin về tình hình đầu tư và kinh doanh hiện tại ở Việt Nam và cung cấp cho các nhà đầu tư nước ngoài, JICA hợp tác với NEU để tiến hành nghiên cứu chung. “Đây sẽ là nghiên cứu tập trung và thực tiễn bởi nó nghiên cứu tác động của dịch bệnh đối với nền kinh tế vĩ mô, đánh giá việc thực hiện và hiệu quả của các chính sách hỗ trợ khẩn cấp của Chính phủ, các đề xuất biện pháp trung và dài hạn đối với giai đoạn trong và sau dịch bệnh và cách thức thực hiện các chính sách trung và dài hạn này một cách vững chắc”.
Có ý kiến cho rằng trong giai đoạn trong và sau dịch bệnh, việc đa dạng hóa chuỗi cung cấp toàn cầu sẽ được đẩy mạnh, và xu hướng này đang dần được hiện thực hóa. Việt Nam đã thành công trong việc kiểm soát dịch bệnh, do đó cần phải tận dụng cơ hội này và hoạch định được chính sách phù hợp để đạt được sự phát triển toàn diện và bền vững, trưởng đại diện JICA tại Việt Nam Shimizu Akira nhấn mạnh thêm.
