Huy động mọi nguồn lực để thúc đẩy ứng dụng KHCN và đổi mới sáng tạo

- Thứ Sáu, 23/04/2021, 17:39 - Chia sẻ
Trong giai đoạn 2021 – 2025, ngành khoa học và công nghệ (KHCN) sẽ huy động mọi nguồn lực để thực hiện mục tiêu thúc đẩy, ứng dụng mạnh mẽ KHCN và đổi mới sáng tạo (ĐMST), nhất là những thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0), tạo động lực mới cho phát triển nhanh và bền vững đất nước. Thông tin được đưa ra tại buổi làm việc của Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam với Bộ Khoa học và Công nghệ (KHCN), ngày 13.4, tại Hà Nội.

Nhiều thành tựu ấn tượng

Báo cáo tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ KHCN Lê Xuân Định cho biết, KHCN giai đoạn vừa qua đã từng bước khẳng định vai trò động lực trong phát triển kinh tế - xã hội. Tiềm lực KHCN quốc gia; hạ tầng nghiên cứu trong nhiều lĩnh vực trọng điểm như công nghệ sinh học, hoá dầu, vật liệu, tự động hoá, nano, công nghệ tính toán, y học… được tăng cường. Khoa học xã hội đã đóng góp tích cực, cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chủ trương, cơ chế, chính sách và định hướng phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đồng thời đóng góp xây dựng các văn kiện quan trọng của Đảng. Một số lĩnh vực khoa học tự nhiên đạt trình độ tiên tiến của khu vực và thế giới.

Toàn cảnh buổi làm việc.

Hệ tri thức Việt số hoá được hình thành và hiện Bộ KHCN đang triển khai nhiều hoạt động như Hoàn thiện platform nền tảng, đang cập nhật dữ liệu cho các dự án: Nhân đạo số (inhandao.vn), Bản đồ số Việt Nam (vmap.vn), Bách khoa toàn thư mở (bktt.vn), Bản đồ an toàn covid (antoancovid.vn), Giáo dục số (igiaoduc.vn);… Bộ KHCN đang đẩy mạnh hoạt động xúc tiến, hỗ trợ tìm kiếm, trao đổi, chuyển giao công nghệ; phát huy hiệu quả Quỹ phát triển KHCN quốc gia thông qua tài trợ cho các hoạt động nghiên cứu cơ bản, góp phần gia tăng số lượng các công bố quốc tế.

Hệ thống bảo hộ, thực thi quyền sở hữu trí tuệ dần hoàn thiện, phù hợp với cam kết quốc tế, phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy hoạt động ĐMST. Hệ thống tiêu chuẩn quốc gia đã tương đối hài hoà với tiêu chuẩn quốc tế. Các khu công nghệ cao đã góp phần thu hút nhiều dự án ứng dụng công nghệ cao của các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới…

Giai đoạn vừa qua, KHCN từng bước khẳng định vai trò động lực trong phát triển kinh tế - xã hội. Chỉ số đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng tăng từ 33,6% bình quân giai đoạn 2011-2015 lên 45,2% giai đoạn 2016-2020, tính chung 10 năm 2011-2020 đạt 39,0% (vượt mục tiêu 35%). Tốc độ tăng năng suất lao động bình quân giai đoạn 2016-2020 là 5,8%/năm (cao hơn mức 4,3%/năm của giai đoạn 2011-2015); Tỉ trọng giá trị xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao trong tổng giá trị xuất khẩu hàng hoá tăng từ 19% năm 2010 lên khoảng 50% năm 2020.

Chỉ số ĐMST của Việt Nam (GII) năm 2020 xếp thứ 42/131 quốc gia, dẫn đầu nhóm quốc gia có cùng  mức thu nhập và đứng thứ 3 trong ASEAN sau Singapore và Malaysia. Hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST Việt Nam bắt đầu hình thành và phát triển với khoảng hơn 3.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam. Số lượng vốn được công bố đầu tư vào các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo liên tiếp tăng trưởng cao (đạt xấp xỉ 1 tỷ đô-la Mỹ liên tiếp trong 2 năm gần đây, tăng gấp 3 lần so với năm 2017), đưa Việt Nam trở thành quốc gia năng động thứ 3 Đông Nam Á về khởi nghiệp sáng tạo.

Cùng với đó, số lượng bài báo công bố quốc tế ISI của Việt Nam giai đoạn 2016-2020 tăng trung bình 20%. Một số lĩnh vực khoa học tự nhiên như: Toán học, Vật lý, Hóa học tiếp tục giữ thứ hạng cao trong khu vực ASEAN; Đầu tư cho KHCN đã có sự dịch chuyển tích cực. Nếu như 10 năm trước đây kinh phí hoạt động KHCN chủ yếu dựa vào Ngân sách Nhà nước (chiếm khoảng 70-80% tổng đầu tư cho KHCN), thì đến nay đầu tư cho KHCN từ Ngân sách Nhà nước và từ doanh nghiệp đã tương đối cân bằng với tỷ lệ tương ứng là 52% và 48%; Nghiên cứu KHCN đã có nhiều đóng góp tích cực trong hoạt động phòng chống dịch bệnh Covid-19 (đầu tư nghiên cứu khoa học trong một thời gian dài là nền tảng để các tổ chức nghiên cứu phát triển các sản phẩm như test Kit, vắc xin,...).

5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm

Giai đoạn 2021-2025, tình hình thế giới được dự báo sẽ tiếp tục diễn biến hết sức nhanh chóng, phức tạp, khó lường. Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế tiếp tục là xu thế tiến triển nhưng gặp nhiều trở ngại, thách thức. Cuộc CMCN 4.0 phát triển mạnh mẽ, tạo đột phá trên nhiều lĩnh vực, mang lại cả thời cơ và thách thức đối với mọi quốc gia trong đó có Việt Nam.

Tỉ lệ doanh nghiệp đầu tư phát triển khoa học, công nghệ ngày càng cao.

Thế và lực của đất nước, sức mạnh tổng hợp của quốc gia, uy tín và vị thế của Việt Nam ngày càng được khẳng định và nâng cao trên trường quốc tế. Tuy nhiên, nền kinh tế nước ta phát triển chưa bền vững, nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình, những đòi hỏi mới của cuộc CMCN 4.0, hệ lụy của biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh, đặc biệt là tình hình dịch bệnh Covid-19 được dự báo còn tiếp tục kéo dài ảnh hưởng không những trong năm 2021 mà còn tiếp tục trong các năm tiếp theo.

Trước tình hình trên, phát triển KHCN và ĐMST được coi là nhân tố quyết định để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, là yếu tố thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững đất nước. Giai đoạn 2021-2025 toàn ngành KHCN phấn đấu huy động mọi nguồn lực để thực hiện mục tiêu thúc đẩy, ứng dụng mạnh mẽ KHCN và ĐMST, nhất là những thành tựu của cuộc CMCN 4.0, tạo động lực mới cho phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Theo Thứ trưởng Lê Xuân Định, ngành KHCN sẽ tập trung thực hiện 5 nhóm nhiệm vụ. Cụ thể, tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý và tập trung nguồn lực để thực hiện nội dung đột phá chiến lược về KHCN và ĐMST trong Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Hoàn thiện hệ thống ĐMST quốc gia, trong đó doanh nghiệp đóng vai trò trung tâm, các viện nghiên cứu và trường đại học là các chủ thể nghiên cứu mạnh; Tập trung xây dựng năng lực công nghệ cốt lõi thúc đẩy năng suất chất lượng, tận dụng cuộc CMCN 4.0; Sửa đổi, hoàn thiện chính sách kinh tế, quy định quản lý nhiệm vụ KHCN để thúc đẩy KHCN và ĐMST; Chuyển đổi số và hiện đại hoá hoạt động quản lý nhà nước về KHCN và ĐMST.

Tại buổi làm việc, Bộ trưởng Bộ KHCN Huỳnh Thành Đạt đã nêu một số đề xuất, kiến nghị của Bộ. Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam ủng hộ các đề xuất, kiến nghị của Bộ, trong đó có việc cấp vốn điều lệ (2.000 tỷ đồng) cho Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia (theo Quyết định số 04/2021/QĐ-TTg ngày 29/1/2021 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Điều lệ tổ chức và hoạt động của Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia), đồng thời đề nghị Bộ Tài chính xem xét; duy trì áp dụng cơ chế tài chính đặc thù cho Cục Sở hữu trí tuệ trong giai đoạn sau năm 2021 để tạo điều kiện chủ động về nguồn lực đầu tư, phát triển các hoạt động sở hữu trí tuệ; Viện VKIST cần tích cực tiếp cận phương thức của Hàn Quốc, nghiên cứu các bước chuyển đổi dần, tiếp tục thực hiện đến khi có cơ chế mới;

Linh Chi