Để kịp thời kiểm soát, ngăn chặn và đẩy lùi dịch bệnh, chăm lo, bảo vệ sức khỏe cho Nhân dân, Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành các nghị quyết tạo cơ sở pháp lý cho Chính phủ chủ động, linh hoạt hơn trong chỉ đạo, điều hành công tác phòng, chống dịch, bao gồm cả quyền được ban hành một số nội dung khác quy định của luật, trong đó có những biện pháp tác động đến quyền, nghĩa vụ của công dân. Tuy nhiên, để có giải pháp căn cơ về thể chế bảo đảm hiệu quả của công tác phòng, chống dịch, Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật ĐỒNG NGỌC BA cho rằng Chính phủ cần khẩn trương rà soát, đánh giá các quy định liên quan đến phòng, chống dịch theo đúng yêu cầu tại Nghị quyết số 30/2021/QH15 của Quốc hội.
Công tác thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết đạt kết quả tích cực
- Thời gian qua, tác động của dịch bệnh Covid-19 đã ảnh hưởng nhất định đến công tác triển khai thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội. Ông đánh giá như thế nào về kết quả thực hiện công tác này?
Ảnh: Thanh Hải
- Báo cáo số 310/BC-CP ngày 27.8.2021 của Chính phủ về tình hình thi hành Hiến pháp và thực hiện Nghị quyết số 67/2013/QH13 ngày 29.11.2013 của Quốc hội cho thấy, trong năm qua, dù gặp nhiều khó khăn do tác động của đại dịch Covid-19, nhưng dưới sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, sự quan tâm, đồng hành, lãnh đạo sát sao của Quốc hội, sự chủ động, quyết liệt, linh hoạt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, công tác thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đạt những kết quả tích cực, góp phần đưa tinh thần và nội dung Hiến pháp tiếp tục “thấm” sâu vào đời sống, phát huy hiệu lực, hiệu quả.
Công tác xây dựng pháp luật tiếp tục có đổi mới, bảo đảm văn bản quy phạm pháp luật phúc đáp yêu cầu của thực tiễn, phù hợp với Hiến pháp và thể chế hóa kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng. Quốc hội đã thông qua một số đạo luật liên quan trực tiếp đến bảo vệ, bảo đảm quyền con người, quyền công dân; kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh... Các văn bản quy định chi tiết thi hành luật, nghị quyết cơ bản đều có chất lượng tốt, giúp đưa luật, nghị quyết nhanh chóng vào cuộc sống, góp phần thực hiện khâu đột phá chiến lược về thể chế, giúp thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Công tác phổ biến, tuyên truyền pháp luật chú trọng tạo đồng thuận xã hội, huy động Nhân dân tham gia xây dựng pháp luật. Công tác “hậu kiểm” văn bản, nhất là khâu rà soát tiếp tục đặt trọng tâm vào các lĩnh vực có tác động trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp, giúp tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, đổi mới sáng tạo; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, lợi ích của Nhà nước, đồng thời chấn chỉnh việc chấp hành kỷ luật ban hành văn bản.
- Qua theo dõi công tác này, ông nhận thấy, trong công tác thi hành Hiến pháp, luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội có những hạn chế nào cần được quan tâm khắc phục?
- Bên cạnh một số hạn chế đã được Chính phủ thẳng thắn chỉ rõ tại Báo cáo (việc triển khai thi hành luật, pháp lệnh trong một số trường hợp còn chưa kịp thời, hiệu quả chưa cao; tình trạng chậm, nợ ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành luật vẫn còn. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật trong một số lĩnh vực còn chưa hiệu quả...), Nhóm nghiên cứu của Thường trực Ủy ban Pháp luật nhận thấy, cần có giải pháp cụ thể để khắc phục một số hạn chế như một số luật, pháp lệnh đã được ban hành, tổ chức thực hiện từ lâu nhưng chưa được sơ kết, tổng kết để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với tình hình mới.
Sự gắn kết giữa xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật trong một số lĩnh vực chưa hiệu quả. Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật còn hạn chế. Cơ chế tự kiểm tra văn bản do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành còn chưa đầy đủ. Việc ứng phó với tình hình dịch Covid-19 ở một số địa phương còn lúng túng, chưa kịp thời, chưa thống nhất. Tình trạng thực thi pháp luật chưa nghiêm còn xảy ra ở một số lĩnh vực như quy hoạch, quản lý đất đai, đầu tư xây dựng cơ bản, đầu tư công...
Một số hạn chế đã được chỉ ra từ nhiều năm nhưng chưa có giải pháp hữu hiệu để khắc phục triệt để như: Tình trạng chậm, nợ ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành luật, pháp lệnh, nghị quyết. Việc xem xét, xử lý trách nhiệm của cơ quan, người có thẩm quyền trong việc chậm trễ triển khai thi hành, ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành luật, pháp lệnh, nghị quyết cũng như trong việc ban hành văn bản có quy định trái pháp luật chưa thực sự nghiêm minh. Năng lực một bộ phận công chức làm công tác xây dựng pháp luật chưa ngang tầm nhiệm vụ; kinh phí cho công tác xây dựng pháp luật còn hạn chế...
Quy định hiện nay về phạm vi nội dung báo cáo, tiêu chí đánh giá tình hình thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết và quy trình, thủ tục xem xét Báo cáo hàng năm của Chính phủ về tình hình thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết chưa thực sự rõ ràng, đầy đủ. Do vậy, Nhóm nghiên cứu đã tham mưu cho Thường trực Ủy ban Pháp luật báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét chỉ đạo việc tổng kết, nghiên cứu, đề xuất giải pháp cụ thể để khắc phục vấn đề này.
Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật Đồng Ngọc Ba
Quan tâm xử lý những văn bản có nội dung chưa phù hợp
- Thưa ông, các cơ quan chức năng cần tập trung triển khai những giải pháp nào để khắc phục tồn tại nêu trên?
- Tại Báo cáo số 310/BC-CP, Chính phủ đã đưa ra 4 nhiệm vụ, 6 giải pháp để nâng cao hơn nữa chất lượng công tác xây dựng và thi hành pháp luật trong thời gian tới.
Nhóm nghiên cứu của Thường trực Ủy ban Pháp luật thấy rằng, cần lưu ý triển khai một số giải pháp như: Khẩn trương ban hành đầy đủ, kịp thời các văn bản quy định chi tiết thi hành 5 luật sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1.1.2022 và chuẩn bị các điều kiện cần thiết để khi Luật có hiệu lực được thực thi nghiêm túc. Sớm ban hành các văn bản quy định chi tiết còn nợ đọng. Quan tâm xử lý những văn bản có nội dung chưa phù hợp được nêu cụ thể tại Báo cáo của Tổng Thư ký Quốc hội về tổng hợp kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật trong nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XIV. Nghiên cứu, tổng kết, đề xuất giải pháp hiệu quả tăng cường năng lực cho đội ngũ công chức làm công tác xây dựng pháp luật, nhất là về năng lực dự báo, phản ứng chính sách, pháp luật kịp thời…
Trong năm 2021, để kịp thời kiểm soát, ngăn chặn và đẩy lùi dịch bệnh, chăm lo, bảo vệ sức khỏe cho Nhân dân, Quốc hội đã bám sát tình hình thực tế và kịp thời quyết định bổ sung Nghị quyết Kỳ họp thứ Nhất, tạo cơ sở pháp lý để Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chủ động, linh hoạt hơn trong chỉ đạo, điều hành công tác phòng, chống dịch Covid-19. Ngay sau Kỳ họp thứ Nhất, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nhanh chóng ban hành Nghị quyết số 268 về việc cho phép Chính phủ ban hành Nghị quyết có một số nội dung khác với quy định của luật để đáp ứng yêu cầu phòng, chống dịch Covid-19.
Trên cơ sở quyết định đúng đắn, kịp thời của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 86 về các giải pháp cấp bách phòng, chống dịch bệnh Covid-19. Những giải pháp này có những nội dung tác động đến quyền, nghĩa vụ của công dân, khi triển khai cần chỉ đạo chặt chẽ, tăng cường giám sát, kiểm tra, kiểm soát. Mặt khác, cần có giải pháp căn cơ về hoàn thiện thể chế bảo đảm hiệu quả công tác phòng, chống dịch, theo đó Chính phủ cần khẩn trương chỉ đạo rà soát, đánh giá các quy định có liên quan đến công tác phòng, chống dịch, công tác khám bệnh, chữa bệnh để kịp thời sửa đổi, bổ sung theo thẩm quyền hoặc đề nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định việc sửa đổi, bổ sung theo đúng yêu cầu tại mục 3.7 Nghị quyết số 30/2021/QH15 của Quốc hội.
