Khơi dậy khát vọng, tạo động lực thoát nghèo

Sáng 27.7, dưới sự chủ trì của Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội đã thảo luận tại hội trường về chủ trương đầu tư các Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025. Phiên thảo luận được truyền hình phát thanh trực tiếp.

Xây dựng chính sách giảm nghèo theo hướng đầu tư cho con người

Các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) khẳng định cần thiết phải triển khai chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025, nhằm hướng đến bảo đảm sinh kế bền vững cho đối tượng yếu thế, xóa bỏ nghèo đói cho mọi người ở mọi nơi, mọi thời điểm và mọi chiều. ĐBQH Trần Quang Minh (Quảng Bình) nhấn mạnh, đây là chương trình thể hiện tính nhân văn sâu sắc, thể hiện tinh thần cả nước chung tay vì người nghèo, để không ai bị bỏ lại phía sau.

Bước sang giai đoạn 2021 – 2026, ĐBQH Nguyễn Thị Minh Trang (Vĩnh Long) cho rằng, Chính phủ cần tiếp tục rà soát, bãi bỏ các chính sách hỗ trợ mang tính bao cấp, cho không, làm nảy sinh tư tưởng ỷ lại, trông chờ, so bì chính sách, khơi dậy ý thức chủ động, vượt khó vươn lên thoát nghèo của người dân. Việc xác định tiêu chí hộ nghèo ttrong giai đoạn mới phải thực chất hơn, các tiêu chí thu nhập, tiêu chí đánh giá đo lường đa chiều cần rõ ràng, định lượng cụ thể hơn. Việc xây dựng thiết chế chính sách cần quan tâm đồng đều đến các đối tượng hộ nghèo, hộ cận nghèo và cả hộ mới thoát nghèo vì khoảng cách giữa các đối tượng này là không lớn, chỉ cần một tác động nhỏ từ xã hội cũng có thể làm cho họ bị tái nghèo.

Cùng quan điểm, ĐBQH Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp) nêu rõ, chúng ta cần thay đổi tư duy tiếp cận, đó là: chuyển hộ nghèo từ đối tượng sang chủ thể, quan tâm hỗ trợ kinh tế hộ, nhóm hộ coi đây là giải pháp đòn bẩy trong công tác giảm nghèo. Việc giảm cho không, tăng cho vay ưu đãi là thiết yếu, Nhà nước chỉ hỗ trợ chính sách, nguồn lực và hướng dẫn, bản thân hộ nghèo phải cố gắng vươn lên thoát nghèo. Quan trọng là các chính sách giảm nghèo phải khơi dậy khát vọng, tạo động lực thoát nghèo.

Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa cũng đề nghị cần đổi mới quan điểm xây dựng chính sách giảm nghèo theo hướng đầu tư cho con người. Nêu thực tế, giai đoạn 2016 – 2020 Nhà nước đã dành khoảng 74% cho phát triển hạ tầng; ở vùng nghèo thì hạ tầng đi trước một bước - đây là quan điểm đúng, nhưng theo kết quả giảm nghèo thì tỷ lệ hộ cận nghèo, thoát nghèo chưa đạt như mong muốn. "Rõ ràng, hiệu quả công tác giảm nghèo không thể chỉ dựa vào đầu tư cơ sở hạ tầng. Điều quan trọng hơn, cốt lõi hơn là phải thiết kế chính sách mềm dựa trên nhu cầu cho người dân và thay đổi chủ thể là người dân. Chú trọng đầu tư cho sức khỏe giáo dục, đào tạo nghề, tạo sinh kế. Đặc biệt tập trung đào tạo nghề và chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, quan tâm phát triển sinh kế tại chỗ, khai thác nhưng sản phẩm bản địa có tiềm năng phát triển, kết nối thị trường việc làm cho người nghèo", đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa khẳng định.

Tránh trùng lắp nội dung địa bàn, nguồn lực 

Trong bối cảnh ngân sách có hạn, với lo ngại việc triển khai cùng lúc ba chương trình mục tiêu quốc gia, đó là chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi sẽ trùng lắp, chồng chéo, ĐBQH Trần Thị Hiền (Hà Nam) đề nghị, cần có một ban chỉ đạo chung, thống nhất để điều phối cho cả ba chương tình mục tiêu quốc gia. Tránh lặp lại tình trạng năm 2016, chúng ta đã ban hành, thực hiện nhiều dự án mang tính quốc gia nhưng mỗi chương trình lại điều hành một kiểu, theo cơ chế khác nhau, định mức tài chính khác nhau dù có cùng một nội dung tương đồng, dẫn đến khó lồng ghép, phối hợp các chương trình cùng một địa bàn, làm cho địa phương lúng túng, người dân thuộc đối tượng thụ hưởng thiệt thòi, giảm hiệu quả của chương trình.

Đại biểu Nguyễn Thị Minh Trang cho biết thêm, giai đoạn 2021 – 2026, chúng ta cũng áp dụng chuẩn nghèo mới, nên tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo sẽ tăng lên đáng kể. Trong khi đó, đại dịch Covid – 19 đã và đang ảnh hưởng trực tiếp, tiêu cực đến nhóm đối tượng yếu thế, khiến đối tượng này đã khó khăn, nay càng khó khăn hơn. Từ đó, sẽ tác động không nhỏ đến các chỉ tiêu chủ yếu và chỉ tiêu cụ thể để giải quyết mức độ thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản. Do đó, đại biểu đề nghị, Chính phủ, bộ chủ quản phải giải quyết quyết liệt, chỉ đạo rà soát, đánh giá tổng thể, dự báo cơ hội, thách thức trong quá trình triển khai thực hiện với các chương trình mục tiêu quốc gia khác, không đề lặp lại tình trạng trùng lắp về nội dung địa bàn, nguồn lực đầu tư, đối tượng thụ hưởng chương trình.