Khởi tố, điều tra các vụ án kinh tế, tham nhũng tăng 15,2%

Một số loại tội phạm nghiêm trọng gia tăng

Trình bày Báo cáo thẩm tra các báo cáo về công tác của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật và công tác thi hành án năm 2021, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nêu rõ, Ủy ban Tư pháp nhận thấy, năm 2021, Chính phủ, Viện kiểm sát nhân dân tối cao (VKSNDTC), Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC) tiếp tục triển khai đồng bộ nhiều biện pháp nhằm thực hiện các nhiệm vụ Quốc hội giao trong công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, công tác điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án, đồng thời tích cực bảo đảm yêu cầu phòng, chống dịch bệnh Covid-19. Ủy ban Tư pháp ghi nhận, đánh giá cao kết quả các ngành đã đạt được, nhiều chỉ tiêu công tác đạt và vượt yêu cầu của Quốc hội, đồng thời chia sẻ với Chính phủ, VKSNDTC, TANDTC về những khó khăn khi thực hiện nhiệm vụ trong điều kiện dịch bệnh dẫn đến một số chỉ tiêu công tác giảm so với cùng kỳ năm 2020.

Đối với Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, Ủy ban Tư pháp cơ bản đồng tình với những nhận định, đánh giá của Chính phủ về kết quả cũng như hạn chế trong công tác phòng ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm và xin nhấn mạnh một số nội dung sau: mặc dù về tổng thể chung, tình hình vi phạm pháp luật và tội phạm giảm, tuy nhiên một số loại tội phạm nghiêm trọng gia tăng, như: hiếp dâm trẻ em 637 vụ, tăng 9,26%; lừa đảo chiếm đoạt tài sản 2.362 vụ, tăng 4,19%, gây rối trật tự công cộng 469 vụ tăng 18,73%. Số vụ giết người tuy có giảm (1048 vụ, giảm 7,26%), tuy nhiên xảy ra một số vụ với tính chất, mức độ nguy hiểm, hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Tội phạm chống người thi hành công vụ tiếp tục gia tăng với 548 vụ, tăng 20,18% và diễn biến phức tạp, đặc biệt là hành vi chống lại lực lượng đang thi hành nhiệm vụ phòng, chống dịch và lực lượng Công an.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp lưu ý, vi phạm quy định về phòng, chống dịch bệnh Covid-19 vẫn diễn ra ở nhiều nơi, phổ biến là các hành vi không tuân thủ quy định về phòng, chống dịch bệnh, làm lây lan dịch bệnh gây hậu quả nghiêm trọng. Tình hình vi phạm pháp luật và tội phạm về ma túy vẫn diễn biến rất phức tạp, nhất là các hành vi buôn bán, tổ chức sử dụng ma túy, gây mất an ninh trật tự, một số vụ việc do người sử dụng ma túy bị “ảo giác” thực hiện đã gây bức xúc trong dư luận. Việc lợi dụng mạng viễn thông, mạng internet, mạng xã hội để làm mất an ninh trật tự, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, tổ chức đánh bạc… vẫn diễn ra công khai. Công tác quản lý nhà nước về hoạt động đấu thầu, chỉ định thầu, định giá, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước còn nhiều sơ hở, bất cập tạo điều kiện cho các đối tượng thông đồng để trục lợi, gây thất thoát lớn tài sản của nhà nước. Dư luận cử tri ghi nhận sự đóng góp tích cực của một số cá nhân hoạt động từ thiện khi xảy ra thiên tai, dịch bệnh; tuy nhiên, để ngăn ngừa khả năng xảy ra tình trạng trục lợi của một số cá nhân khi thực hiện hoạt động từ thiện có kêu gọi đóng góp từ nhân dân thì cần có quy định của pháp luật về vấn đề này…

Khởi tố, điều tra các vụ án kinh tế, tham nhũng tăng 15,2%

Liên quan đến Báo cáo của Viện trưởng VKSNDTC về công tác của ngành Kiểm sát, trong ề công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát các hoạt động tư pháp trong lĩnh vực hình sự, Ủy ban Tư pháp nhận thấy, năm 2021, công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án hình sự của VKSND các cấp tiếp tục được tăng cường và đạt nhiều kết quả tích cực. Số lượt kiểm sát trực tiếp tăng 4,9%, số vụ án yêu cầu Cơ quan điều tra khởi tố tăng 8,3%. Công tác xét phê chuẩn việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn về cơ bản được thực hiện đúng pháp luật. Tỷ lệ truy tố đúng thời hạn, truy tố đúng tội danh tiếp tục vượt cao so với chỉ tiêu của Quốc hội. Qua đó, VKSND các cấp đã kịp thời huỷ bỏ hoặc yêu cầu hủy bỏ các quyết định trái pháp luật của Cơ quan điều tra và kiến nghị khắc phục vi phạm; số kiến nghị được chấp nhận đạt 99,5%, vượt chỉ tiêu của Quốc hội. Bên cạnh đó, VKSND đã phối hợp chặt chẽ với Cơ quan điều tra trong khởi tố, điều tra các vụ án kinh tế, tham nhũng: số vụ án khởi tố tăng 15,2%.

Công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử có nhiều chuyển biến, trách nhiệm công tố của Kiểm sát viên tại phiên tòa được tăng cường. Không có trường hợp nào VKSND truy tố mà TAND cấp sơ thẩm tuyên không phạm tội; tỷ lệ kháng nghị phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm được TAND chấp nhận đều vượt chỉ tiêu yêu cầu của Quốc hội. Tỷ lệ kiến nghị được TAND tiếp thu đạt 99,6%. Tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm trong lĩnh vực hình sự đạt 67,5%, vượt chỉ tiêu Quốc hội giao.

Tuy nhiên, vẫn còn 16 trường hợp bị oan liên quan đến trách nhiệm của VKSND; 85 vụ án TAND trả hồ sơ yêu cầu khởi tố tội phạm mới và người phạm tội mới (VKSND đã khởi tố 23 vụ theo yêu cầu). Trong giai đoạn xét xử, vẫn còn 32 trường hợp VKSND phải rút một phần hoặc toàn bộ quyết định truy tố; 38 trường hợp truy tố thiếu căn cứ, sai tội danh, sai khung hình phạt. Chất lượng kháng nghị phúc thẩm trong một số vụ án còn hạn chế, không có căn cứ, dẫn đến VKSND cấp trên phải rút 45 kháng nghị của VKSND cấp dưới.

Tỷ lệ xét xử các vụ án hành chính chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội giao

Ủy ban Tư pháp cơ bản tán thành với đánh giá của TANDTC về những kết quả đạt được và nhận thấy năm 2021 công tác xét xử gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19. Song, các TAND đã triển khai nhiều giải pháp quyết liệt, kịp thời, nên chất lượng xét xử và nhiều chỉ tiêu công tác tiếp tục đạt và vượt yêu cầu của Quốc hội.

Về xét xử các vụ án hình sự: Tỷ lệ xét xử đạt 89,62%; số lượng, chất lượng xét xử đều vượt chỉ tiêu của Quốc hội giao. Đặc biệt, trong năm qua chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người vô tội. Hình phạt mà TAND áp dụng cơ bản nghiêm minh. Việc cho các bị cáo hưởng án treo; cải tạo không giam giữ; áp dụng tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ được kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ. Tranh tụng trong xét xử được bảo đảm. Các TAND đã đưa ra xét xử kịp thời, áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với người phạm tội liên quan đến phòng, chống dịch bệnh Covid-19…

Về giải quyết, xét xử các vụ việc dân sự: Tỉ lệ xét xử, giải quyết đạt 79%; chất lượng giải quyết, xét xử tiếp tục được nâng lên và đều vượt chỉ tiêu của Quốc hội giao, qua đó bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các bên đương sự. Đã hạn chế đến mức thấp việc để án quá thời hạn luật định do nguyên nhân chủ quan. Tỷ lệ hòa giải thành đạt 52,3%, qua đó sớm giải quyết các tranh chấp, mâu thuẫn trong nhân dân, tiết kiệm thời gian, chi phí của Nhà nước và xã hội. Đã tổ chức 3.148 phiên tòa rút kinh nghiệm, góp phần nâng cao chất lượng xét xử loại án này.

Về xét xử các vụ án hành chính: Tỷ lệ xét xử các vụ án hành chính đạt 53,1%. Việc tổ chức đối thoại giữa người khởi kiện và người bị kiện được các TAND chú trọng. Đã khắc phục được việc một số vụ án để quá hạn giải quyết. Chất lượng xét xử được nâng lên, tỷ lệ án bị hủy, sửa giảm so với năm 2020. Năm 2021, không có vụ án nào để quá thời hạn luật định do nguyên nhân chủ quan. Đã ra quyết định buộc thi hành án đối với 107 trường hợp, qua đó kịp thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người được thi hành án.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga lưu ý, còn một số bản án bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan. Tỷ lệ các vụ án đưa ra xét xử, giải quyết giảm so với năm 2020 (nguyên nhân chủ yếu là do ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19); tỷ lệ xét xử các vụ án hành chính chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội giao. Quá trình giải quyết án, còn có trường hợp vi phạm, sau đó VKSND đã có kiến nghị để khắc phục vi phạm hoặc người có thẩm quyền đã kháng nghị để khắc phục sai sót.

Vi phạm trong thi hành án dân sự chưa được khắc phục triệt để

Tán thành với đánh giá của Chính phủ về kết quả công tác thi hành án dân sự năm 2021. Trong bối cảnh tình hình dịch bệnh Covid-19 lan rộng, Chính phủ đã chủ động triển khai nhiều biện pháp nhằm bảo đảm hiệu quả công tác thi hành án dân sự; đã thi hành xong đạt 75,82% về việc và 31,21% về tiền so với tổng số án có điều kiện thi hành; công tác phối hợp tổ chức thi hành phần dân sự trong các bản án hình sự đạt kết quả cao; số vụ việc khiếu nại, tố cáo được giải quyết đạt tỷ lệ cao (97,44%). Tuy nhiên, kết quả chung về thi hành án giảm 5,59% về việc và 8,89% về tiền so với năm trước; một số nhiệm vụ không đạt chỉ tiêu Quốc hội giao. Bên cạnh đó, tình trạng vi phạm trong quá trình tổ chức thi hành vẫn chưa được khắc phục triệt để. VKSND đã ban hành 1.467 kiến nghị, kháng nghị yêu cầu Cơ quan thi hành án khắc phục vi phạm.

Trong công tác thi hành án hành chính, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nêu rõ, Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương đề cao trách nhiệm trong công tác thi hành án hành chính; đã thi hành xong 455/944 bản án hành chính, tăng 92 bản án, quyết định so với năm 2020. Tuy nhiên, tỷ lệ thi hành án hành chính vẫn thấp (48,19%); số vụ án hành chính tồn đọng chưa thi hành xong có xu hướng ngày càng tăng; còn nhiều trường hợp người phải thi hành án hành chính không tự nguyện thi hành án, TAND phải ra quyết định buộc thi hành; Cơ quan Thi hành án dân sự đã kiến nghị xử lý trách nhiệm 67 trường hợp không chấp hành án hành chính.

Cũng trong điều kiện dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, số người bị kết án phạt tù, số người chấp hành án tại các cơ sở giam giữ tăng mạnh so với cùng kỳ năm 2020. Công tác quản lý, giáo dục phạm nhân được tăng cường; các chế độ về ăn, mặc, chăm sóc y tế, tổ chức lao động, dạy nghề cho phạm nhân được bảo đảm đúng quy định của pháp luật. Công tác thi hành án tử hình cơ bản bảo đảm an ninh trật tự, an toàn xã hội, đúng pháp luật. Công tác thi hành án trục xuất tiếp tục được Bộ Công an chỉ đạo thực hiện đúng quy định của pháp luật, bảo đảm phong, chống dịch bệnh…. Tuy nhiên, so với cùng kỳ năm trước, số người bị kết án phạt tù trốn thi hành án, số phạm nhân phạm tội mới, trốn trại, chết do đánh nhau, chết do tai nạn lao động đều tăng. Việc lập hồ sơ đề nghị xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù còn có trường hợp không đủ điều kiện, gây bức xúc dư luận.