Người phụ nữ phúc hậu này là Katalin Karikó, nhà sinh hóa người Hungary, một trong những người hùng trong cuộc chiến chống đại dịch, với tư cách là một trong hai người đã đặt nền móng cho công nghệ mRNA để làm ra những liều vaccine cứu nhân loại.
Nhưng không giống như những người hùng trong phim của Marvel, mọi chuyện ban đầu không đơn giản cho Karikó. Nhiều năm trước, những ý tưởng ban đầu của việc chèn các phân tử RNA thông tin (mRNA, một bản sao của các thông tin di truyền gốc ở gene) vào cơ thể để dạy các tế bào tạo ra protein mới đã gây tranh cãi và bị chỉ trích vì khả năng thành công rất thấp. Không những thế, bà và các cộng sự nghiên cứu mRNA còn bị từ chối tài trợ. Bà còn bị một trường đại học sa thải vào năm 1995, năm mà bà được chẩn đoán ung thư.
Nhưng Karikó không đầu hàng. Bà quyết đi đến tận cùng bằng những nỗ lực vô song và rồi công trình ấy cũng đã đi đến bước đột phá vào năm 2005. Tới khi bộ gene SARS-CoV-2 được giải mã, dựa trên công nghệ mRNA, con người đã làm nên tấm lá chắn hữu hiệu nhất cho tới hiện tại để bảo vệ mạng sống hàng tỷ người. Có thể coi những nhà khoa học như Karikó như những người anh hùng của thời đại này, những người mà như một bác sĩ người Ý tôi quen có lần nói, “họ sống vì khoa học và chết vì khoa học, họ sống vì một chân lý tối thượng: đấy là làm cho thế giới này tốt hơn lên”.
Cũng chính vì thế, tôi ngưỡng mộ họ. Tôi đã đọc những câu chuyện về biết bao nhà khoa học của quá khứ. Có những người đã thách thức Giáo hội và những quan điểm cũ kỹ từ cả nghìn năm về vũ trụ như Copernicus, người tuyên bố Trái đất quay quanh Mặt trời. Có những người bị cười vào mặt và chế giễu cho đến lúc chết như Alfred Wegener, người khẳng định các lục địa của Trái đất đang trôi dạt, và 30 năm sau khi ông mất, thuyết “trôi dạt lục địa” của ông mới được công nhận là đúng. Và có những người như Katalin Karikó, với liệu pháp gene dựa trên mRNA ban đầu bị quay lưng, ngoảnh mặt...
Điều thú vị là giáo sư Katalin Karikó hiện đang ở Hà Nội, trong một tuần lễ khoa học đặc biệt tập hợp nhiều nhà khoa học của thế giới tại Việt Nam: lễ trao giải VinFuture - Giải thưởng toàn cầu tôn vinh các sáng chế công nghệ, các nghiên cứu đột phá giúp cải thiện môi trường sống bền vững cho thế hệ tương lai. Lễ vinh danh sẽ được truyền hình trực tiếp trên sóng VTV1 vào tối nay, 20.1. Vậy đấy, chúng ta không phải đi đâu xa, không cần ra rạp để xem phim về những người hùng. Khi họ đến đây với chúng ta, bằng xương bằng thịt, trong một giải thưởng của Việt Nam cho những nhà khoa học đang giải các bài toán của toàn cầu…
