Nội các Israel trở lại

- Thứ Tư, 04/08/2021, 05:53 - Chia sẻ
​​​​​​​Vừa qua, Nội các Israel đã có bước tiến lớn khi thông qua ngân sách quốc gia giai đoạn 2021 - 2022 hôm đầu tuần, sau cuộc họp kéo dài gần 24 giờ. Đây là lần đầu tiên ngân sách được thông qua kể từ năm 2018, cho thấy dấu hiệu ổn định của Chính phủ mới. Tuy nhiên, Quốc hội (Knesset) gồm 120 thành viên của nước này vẫn phải thông qua kế hoạch chi tiêu hai năm nói trên trước hạn chót vào 5.11 tới để tránh việc giải tán Chính phủ và phải tổ chức các cuộc bầu cử mới.
Nguồn: Axios

Diễn biến quan trọng

Sở dĩ diễn biến trên rất quan trọng đối với chính trường Israel, bởi vì các Chính phủ trước đây không thể thông qua ngân sách trong bối cảnh cuộc khủng hoảng chính trị nhấn chìm Israel trong ba năm qua, ngăn cản nhiều cải cách tiến triển. Thực tế, việc không thống nhất được ngân sách là một trong những yếu tố dẫn đến sự sụp đổ của Chính phủ tiền nhiệm, do ông Benjamin Netanyahu của đảng Likud đứng đầu. Điều đó cũng dẫn đến cuộc bầu cử mới vào đầu năm nay, mà cuối cùng đưa Thủ tướng Naftali Bennett đương nhiệm lên nắm quyền điều hành một liên minh 8 đảng trải rộng trên khắp phạm vi chính trị.

Sau khi Nội các đạt được thống nhất ngân sách, ông Bennett phát biểu: “Israel đang trở lại làm việc” sau 3 năm trì trệ và kế hoạch chi tiêu 2021-2022 “phản ánh mối quan tâm của tất cả công dân Israel và không phục vụ bất kỳ lợi ích lĩnh vực hẹp nào”.

Tất nhiên việc Nội các thông qua kế hoạch chi tiêu không bảo đảm chắc chắn được Quốc hội Israel sẽ thông qua ngân sách, nhưng đó là một bước đi để tránh phải tổ chức các cuộc bầu cử mới. Chính phủ cầm quyền hiện nay chỉ có đa số hẹp trong Quốc hội với 61/120 ghế, vì thế một loạt các vấn đề, từ chính sách kinh tế đến đối phó với người Palestine, có thể đe dọa liên minh mong manh này bất cứ lúc nào. Việc thông qua ngân sách sẽ ổn định đáng kể Chính phủ và sẽ tăng cơ hội tồn tại của nó trong ít nhất 18 tháng nữa. Bởi nếu ngân sách mới không vượt qua được ải Quốc hội, thì sau đó Quốc hội sẽ tự động giải thể và các cuộc bầu cử mới sẽ được tổ chức.

Theo thỏa thuận thành lập Chính phủ liên minh, ông Bennett, nhà lãnh đạo của đảng Yamina, sẽ giữ chức Thủ tướng trong hai năm trong khi ông Yair Lapid của đảng trung tâm Yesh Atid trung ương giữ chức Ngoại trưởng. Hai năm sau, ông Lapid sẽ lên thay ông Bennett làm Thủ tướng.

Ông Yohanan Plesner, Chủ tịch Viện Dân chủ Israel và là cựu thành viên của Knesset, cho biết nghiên cứu của tổ chức tư vấn của ông cho thấy, mọi người thuộc mọi tôn giáo và chính trị đang đánh giá liên minh mới chủ yếu dựa trên việc quản lý nền kinh tế và cách ứng phó với đại dịch Covid-19. Theo ông, đạt được bước tiến ngân sách là minh chứng rằng liên minh mới phù hợp với những mục tiêu thực dụng đó. Động thái đó cũng khiến cựu Thủ tướng Netanyahu khó duy trì nhận định rằng liên minh Bennett-Lapid chỉ là tạm thời và dự định sẽ thất bại. Ông Plesner nhận định, nhiều khả năng ngân sách sẽ thực sự được Quốc hội thông qua. Hiện nó đang được chuyển sang các cuộc đàm phán trong các Ủy ban của Knesset.

"Bài kiểm tra" đối với Chính phủ mới

Theo Times of Israel, Thủ tướng Naftali Bennett rất vui mừng trước bước tiến về ngân sách, và cho biết, các cuộc đàm phán đã đánh dấu bài kiểm tra quan trọng đối với Chính phủ mới. Trước cuộc họp thông qua ngân sách của Chính phủ, ông từng nhấn mạnh: “Tôi yêu cầu các thành viên của Chính phủ hiểu tầm quan trọng của thời điểm này”, vì “sau nhiều năm bị lãng quên, chúng ta đã xây dựng được ngân sách táo bạo nhất, tập trung vào cạnh tranh nhất, hữu ích nhất cho những bộ phận yếu thế hơn [của xã hội] và quan tâm nhất đến tương lai của con em chúng ta.”

Trong khi đó, Bộ trưởng Tài chính Avigdor Liberman cũng tuyên bố, những cải cách mới trong ngân sách sẽ mang lại thay đổi rõ ràng cho cuộc sống của nhiều người. “Những cải cách đã thông qua chủ yếu tập trung vào việc giảm chi phí sinh hoạt. Chúng tôi đã đầu tư số tiền lớn vào cơ sở hạ tầng, giao thông vận tải và bất động sản, đồng thời thực hiện những cải cách đáng kể nhằm giảm bớt tình trạng quan liêu, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho mọi người trong công việc kinh doanh hàng ngày hoặc cuộc sống riêng tư”.

Ở một diễn biến quan trọng, Bộ trưởng Bộ Y tế Nitzan Horowitz thông báo, Bộ Tài chính đã bảo đảm được khoản tài trợ 2 tỷ NIS (619 triệu USD) dành cho chăm sóc sức khỏe. Trước đó, ông Nitzan đe dọa sẽ bỏ phiếu chống lại ngân sách nếu các yêu cầu của mình không được đáp ứng. Bộ trưởng Y tế từng cảnh báo rằng hệ thống y tế đang cần “hỗ trợ sự sống và cần được truyền máu khẩn cấp”.

Một trở ngại khác trong quá trình thông qua ngân sách là kế hoạch cải cách nông nghiệp, vốn bị nông dân, các nhà cung cấp sản phẩm tươi sống, cũng như một số thành viên liên minh phản đối. Nông dân Israel phản đối kế hoạch của Bộ Tài chính và Nông nghiệp nhằm mở cửa thị trường trái cây và rau quả để nhập khẩu. Ngoài ra, các cải cách lớn khác bao gồm nâng dần tuổi nghỉ hưu của phụ nữ lên 65 tuổi trong vòng 11 năm, với tốc độ 4 tháng/năm trong 3 năm và 3 tháng/năm trong 8 năm tiếp theo.

Các bộ trưởng đã dè dặt về các khía cạnh khác nhau của ngân sách. Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Merav Michaeli phản đối kế hoạch áp dụng mức phí ùn tắc đối với các tài xế đi vào khu vực Gush Dan ở trung tâm đất nước trong giờ cao điểm, nói rằng phương tiện giao thông công cộng chưa đáp ứng được nhu cầu đi lại. Bộ trưởng Nhập cư và Hấp thụ Pnina Tamano-Shata cảnh báo không hỗ trợ ngân sách trừ khi Bộ Tài chính đồng ý với yêu cầu của bà về việc tăng cường tài trợ để đưa người nhập cư Ethiopia đến Israel.

Tuy nhiên, cuối cùng, các cuộc thảo luận đã đạt được nhất trí cho kế hoạch ngân sách. Được biết, ngân sách quốc gia cho giai đoạn 2021 - 2022 sẽ gồm 187 tỷ USD cho năm 2021 và 173 tỷ USD cho năm 2022. Ngân sách mới bao gồm các cải cách sâu rộng đối với cơ sở kashrut (một bộ luật tôn giáo quy định việc ăn uống của người Do Thái) và ngành nông nghiệp, áp thuế cao đối với đồ nhựa dùng một lần và đồ uống có đường, và những thay đổi đáng kể đối với chính sách nhập khẩu. Ngân sách mới cũng sẽ nâng ngân sách quốc phòng cho năm 2022 lên 58 tỷ NIS (17,8 tỷ USD), theo một tuyên bố của Chính phủ vào tuần trước. Điều đó sẽ bao gồm một khoản tăng đáng kể - khoảng 7 tỷ NIS (2,15 tỷ USD) cho “tái vũ trang và củng cố Lực lượng Phòng vệ Israel” để chuẩn bị cho quân đội về một cuộc tấn công tiềm năng vào Iran, theo tuyên bố từ Thủ tướng, Bộ trưởng Quốc phòng và Bộ trưởng Tài chính.

Để thành công qua được cửa ải của Quốc hội, ngân sách trên sẽ yêu cầu tất cả các phiếu bầu của Chính phủ liên minh mỏng manh phải thông qua, vì chỉ cần sự phản đối của một nhà lập pháp duy nhất có thể hạ gục nó. Trong khi đó, thành phần đa dạng của Chính phủ mới do Thủ tướng Bennett lãnh đạo - bao gồm các đảng cánh hữu, trung tâm và cánh tả - nhiều khả năng làm phức tạp thêm nỗ lực. Tuy nhiên, nhiều quan chức Israel, trong đó có Bộ trưởng Liberman tin rằng, ngân sách sẽ được thông qua vì ngay cả hầu hết phe đối lập cũng không muốn có một vòng bầu cử mới.

Ngân sách nhà nước được phê duyệt cuối cùng của Israel là cho năm 2019, trước khi quốc gia này lâm vào tình trạng bế tắc chính trị kéo dài hai năm. Ngân sách đó được thông qua vào tháng 3.2018. Trong Chính phủ tiền nhiệm, Thủ tướng khi đó là Benjamin Netanyahu đã từ chối thông qua ngân sách, điều cho phép ông tiến hành các cuộc bầu cử mà không có đối tác liên minh khi đó là Bộ trưởng Quốc phòng Benny Gantz vốn có thể ngay lập tức trở thành Thủ tướng chuyển tiếp theo các điều khoản của thỏa thuận luân chuyển của họ.

Linh Anh