Nỗi lo nhân lên

Cuối tuần qua, Thủ tướng Anh Boris Johnson đã phải thiết lập các quy định hạn chế nghiêm ngặt nhất của Vương quốc Anh nhằm tránh sự lây lan của virus SARS-CoV-2 kể từ đợt đóng cửa đầu tiên vào tháng 3, trong đó cấm tụ tập vào kỳ nghỉ của nhiều gia đình và đóng cửa tất cả cửa hàng không thiết yếu trong vùng đô thị Đại London và phần lớn khu vực phía Đông Nam của Anh.

Nguyên nhân khiến xứ sở sương mù phải thận trọng hơn mức bình thường là một biến chủng mới của virus Corona vừa được phát hiện ở nước này, khiến cho tỷ lệ nhiễm mới tăng gần như gấp đôi chỉ trong hai tuần qua.

Ông Patrick Vallance, cố vấn khoa học chính của Vương quốc Anh, cho biết, loại virus mới lây lan dễ dàng hơn, do đó cần phải có thêm các biện pháp để kiểm soát. Ý kiến này nhận được sự đồng tình từ các quốc gia láng giềng. Mặc dù biến chủng mới được cho là không kháng với các loại vaccine mới được tung ra đầu tháng này, nhưng nhiều nước đã nhanh chóng tạm thời cấm tất cả các chuyến bay đến và đi tới Anh. Song song với đó, các nhà khoa học chạy đua với thời gian để tìm hiểu về biến chủng mới.

Chủng Covid mới khác trước như thế nào?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WTO), biến thể Covid-19 được tìm thấy ở Vương quốc Anh, được gọi là “VUI - 202012/01”, lần đầu tiên được xác định ở đây vào giữa tháng 9. Các đột biến của nó đã xảy ra trên vật chất di truyền kiểm soát protein gai, cho phép virus Corona và các virus tương tự xâm nhập vào tế bào chủ, gây nhiễm trùng.

Ông Patrick Vallance cho biết, có 23 thay đổi trong vật chất di truyền của virus, một số lượng lớn bất thường dường như đang giúp nó lây lan nhanh hơn. Các quan chức Anh ước tính, “VUI - 202012/01” có thể truyền nhiều hơn tới 70% - một con số dựa trên mô hình, nhưng chưa được xác nhận trong các thí nghiệm trong phòng thí nghiệm. Mặc dù cho đến nay không có bằng chứng cho thấy chủng virus này gây ra bệnh nặng hơn hoặc dẫn đến tỷ lệ tử vong cao hơn, nhưng sự lây truyền nhanh hơn đồng nghĩa với nhiều trường hợp mắc hơn, từ đó dẫn đến tỷ lệ nhập viện cao hơn.

Các biến thể của virus Corona có phổ biến không?

Nói chung, virus có xu hướng nhận ra những thay đổi di truyền nhỏ khi chúng di chuyển qua quần thể vật chủ. “Các virus mã hóa bộ gene của chúng bằng RNA, chẳng hạn như SARS-CoV-2, HIV và cúm, có xu hướng nhanh chóng nhận ra các đột biến khi chúng được sao chép bên trong vật chủ, vì các enzym sao chép RNA dễ mắc lỗi”, cây viết Ewen của Tạp chí Nature Callaway giải thích.

Các nhà khoa học đã theo dõi những thay đổi nhỏ trong mã di truyền Covid-19 kể từ khi bắt đầu đại dịch, và ít nhất 1.000 biến thể đã được phát hiện cho đến nay. Nhưng những thay đổi đối với protein gai được tìm thấy ở Đông Nam nước Anh mới đây đại diện cho một trong những đột biến của virus Corona đầu tiên khiến nó dễ lây lan hơn.

Như Wall Street Journal lưu ý, đây không phải là lần đầu tiên đột biến Covid-19 dẫn đến một dòng virus dễ lây truyền hơn. Vào tháng 7, các nhà khoa học mô tả về một biến thể theo thời gian đã thay thế một chủng virus Corona cũ hơn để trở thành chủng virus thống trị trong đại dịch toàn cầu. Các thí nghiệm cho thấy biến thể đó, được gọi là G614, sao chép nhanh hơn, nhưng dường như cũng nhạy cảm với các kháng thể nhắm vào chủng trước đó và không liên quan đến bệnh nặng hơn.

Chương trình vaccine sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?
Mới đây, Anh đã công bố bắt đầu tiêm vaccine ngừa Covid-19 cho người dân. Vì vậy, rất nhiều người quan tâm rằng, việc triển khai chương trình vaccine sẽ bị ảnh hưởng như thế nào trước biến thể mới vừa được phát hiện. Theo ông Patrick Vallance và nhiều nhà khoa học khác, chủng virus mới của Anh sẽ không kháng vaccine được triển khai tiêm đại trà từ hôm 8.12. Tuy nhiên, một số nhà vi sinh vật học vẫn tỏ ra thận trọng và chia sẻ lo ngại rằng, virus chủng mới vẫn có thể tiến hóa và biến đổi để trở nên kháng vaccine.

Giáo sư vi sinh lâm sàng của Đại học Cambridge, ông Ravindra Gupta, phát biểu: “Mặc dù nó có thể không thực sự kháng vaccine, nhưng có thể không cần quá nhiều biến đổi sau đó để đạt được điều này”. Trong khi đó, Phó Giáo sư Simon Clarke, chuyên nghiên cứu về vi sinh tế bào gốc tại Đại học Reading, nhận định vaccine ngừa Covid-19 nhiều khả năng cuối cùng sẽ trở thành giống như vaccine cúm, đòi hỏi phải có phiên bản cập nhật hàng năm.

Không chỉ riêng ở Anh, điều nguy hiểm hơn nữa là ngay sau xứ sở sương mù công bố về biến chủng mới của virus SARS-CoV-2, các nhà khoa học ở Nam Phi cũng phát hiện ra một biến chủng mới có chung một số đột biến với virus của Anh và được đặt tên là 501.V2. Nhà dịch tễ học phân tử Emma Hodcroft cho biết, nhiều bằng chứng cho thấy hai biến thể ở Anh và Nam Phi phát sinh riêng biệt. Mặc dù biến thể 501.V2 không liên quan đến các trường hợp nghiêm trọng hơn, nhưng nó có liên quan đến tải lượng virus cao hơn trong các xét nghiệm gạc, nghĩa là nó cũng dễ lây truyền hơn.

Nam Phi, quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất trên lục địa châu Phi, đang trải qua làn sóng thứ hai, một phần do chủng virus mới này và một phần do một số hành vi vi phạm các biện pháp hạn chế sự lây lan của virus. Gần đây, tại một bữa tiệc ở thị trấn ven biển trên Ấn Độ Dương, hơn 1.000 người tham dự đã có kết quả xét nghiệm dương tính với Covid-19. Thực tế, trong cuộc họp của WHO vào đầu tháng, các nhà khoa học thông báo, biến thể mới đã gây ra 80 - 90% ca nhiễm mới ở Nam Phi. Hiện Nam Phi có hơn 900.000 ca mắc và gần 25.000 ca tử vong vì Covid-19.

Trong khi đó nhìn ra thế giới, theo số liệu thống kê của trang worldometers.info, tính đến chiều ngày 21.12 (giờ Việt Nam), thế giới ghi nhận hơn 77 triệu ca nhiễm virus SARS-CoV-2, trong đó có gần 1,7 triệu ca tử vong.