Phát huy hiệu quả hoạt động đấu thầu thuốc

Đạt mục tiêu giảm giá thuốc

Chia sẻ quá trình tổ chức triển khai đấu thầu tập trung quốc gia do BHXH Việt Nam thực hiện, Trưởng Ban Thực hiện chính sách BHYT, BHXH Việt Nam Lê Văn Phúc cho biết, việc xây dựng và thống nhất danh mục thuốc đấu thầu tập trung quốc gia đạt được trên sự thống nhất giữa BHXH Việt Nam với đại diện Bộ Y tế, Bộ Tài chính. Danh mục thuốc do BHXH Việt Nam thí điểm đấu thầu quốc gia lần thứ nhất năm 2018 gồm 6 thuốc thuộc 5 hoạt chất nhóm kháng sinh (Cefepim, Cefoperazon + sulbactam, Ceftriaxon, Evofloxacin, Meropenem). Danh mục thuốc do BHXH Việt Nam tổ chức thí điểm lần 2 gồm 14 hoạt chất, 26 thuốc. BHXH Việt Nam đã giao cho Trung tâm Giám định BHYT và Thanh toán đa tuyến khu vực phía Bắc tổ chức, thực hiện đấu thầu tập trung quốc gia đối với thuốc dùng trong BHYT do BHXH Việt Nam tổ chức thí điểm.

Theo báo cáo của Trung tâm Giám định BHYT và Thanh toán đa tuyến, đến nay, việc thí điểm đấu thầu tập trung quốc gia đối với thuốc BHYT đã hoàn thành. Theo đó, để bảo đảm khả năng cung cấp thuốc và hoạt động phân phối thuốc được kịp thời, kế hoạch lựa chọn nhà thầu các năm được phân chia là lần thí điểm thứ nhất, phân chia thành 4 gói thầu, trong đó, 3 gói thầu thuốc generic theo khu vực miền Bắc, miền Trung, miền Nam (mỗi gói gốc hoặc tương đương điều trị toàn quốc, gồm 5 mặt hàng thuốc). Lần thí điểm thứ hai thầu có 19 mặt hàng thuốc thuộc các nhóm tiêu chuẩn kỹ thuật; 1 gói thầu thuốc biệt dược phân chia thành 7 gói thầu (6 gói thuốc generic theo 6 vùng kinh tế xã hội, điều chỉnh để bảo đảm tương quan về số lượng thuốc, đơn vị có nhu cầu mua sắm và giá trị các gói thầu giữa các vùng mỗi gói thầu có từ 89 - 99 mặt hàng; 1 gói thầu thuốc biệt dược gốc hoặc tương đương điều trị toàn quốc, gồm 18 mặt hàng thuốc).

Đại diện Trung tâm Giám định BHYT và Thanh toán đa tuyến chia sẻ, lần thí điểm thứ nhất chỉ chọn 1 hàm lượng phổ biến của mỗi hoạt chất để đấu thầu nên các cơ sở y tế vẫn lựa chọn sử dụng hàm lượng khác, một số đơn vị chỉ sử dụng hàm lượng do đơn vị tự đấu thầu. Tại lần thí điểm thứ hai, mỗi hoạt chất đấu thầu tất cả các hàm lượng, qua đó, đã thực hiện được việc điều chỉnh giá của các thuốc tương ứng với hàm lượng, giải quyết được tình trạng đẩy giá cao gấp nhiều lần của các thuốc có hàm lượng ít phổ biến.

Kết quả lựa chọn nhà thầu của lần thí điểm thứ nhất phê duyệt đối với 5 mặt hàng thuốc biệt dược gốc và 16 mặt hàng thuốc Generic với tổng giá trị trúng thầu là 946,8 tỷ đồng (giảm 21,1%, tương ứng 251 tỷ đồng so với giá thuốc trúng thầu bình quân các địa phương trước khi đấu thầu tập trung quốc gia). Kết quả lựa chọn nhà thầu của lần thí điểm thứ hai phê duyệt đối với 15 mặt hàng thuốc biệt dược gốc và 95 mặt hàng thuốc Generic cho các gói thầu. Tổng giá trị trúng thầu là 9.424,4 tỷ đồng (giảm 22,3% tương ứng 2.868,5 tỷ đồng so với giá trúng thầu bình quân các địa phương trước khi đấu thầu tập trung Quốc gia).

Chưa sát với thực tế sử dụng

Theo Trưởng Ban Thực hiện chính sách BHYT Lê Văn Phúc, tuy đạt được mục tiêu giảm giá thuốc, song, trong cả 2 lần thực hiện đấu thầu, kết quả thực hiện mua sắm đều đạt dưới tỷ lệ 80% giá trị gói thầu. Căn cứ số liệu cung ứng thuốc theo báo cáo từ các nhà thầu bao gồm cả số lượng thuốc điều tiết giữa các cơ sở khám, chữa bệnh thì tại lần thí điểm thứ nhất, tổng giá trị mua sắm là 607,35 tỷ đồng - đạt 64,1% giá trị thuốc trúng thầu. Tại lần thí điểm thứ hai, tổng giá trị mua sắm là 5.400,03 tỷ đồng và chỉ đạt 60,1% giá trị thuốc trúng thầu.

"Việc xây dựng nhu cầu sử dụng thuốc của các cơ sở y tế không sát với thực tế đã phần nào khiến hoạt động đấu thầu này chưa phát huy hết hiệu quả" - ông Lê Văn Phúc nhấn mạnh. 

Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài Chính, Bộ Y tế Lê Thành Công cũng nhận định, hiệu quả của hoạt động thí điểm này xét riêng về góc độ tài chính đã đạt mục tiêu giảm ít nhất 15% giá trên tổng thể các gói thầu. Tuy nhiên, nên có quy định rõ ràng với việc dự kiến không sát thực tế sử dụng thuốc ở cơ sở y tế, bởi về nguyên tắc, các gói thầu thành công là hoàn thành ít nhất 80% khối lượng công việc của hợp đồng…

Cho rằng việc mua sắm đấu thầu phải được thể chế một cách rõ ràng, cụ thể, Vụ trưởng Vụ BHYT, Bộ Y tế Đặng Việt Hùng khẳng định, tiêu dùng thuốc có một số đặc thù lớn là “tính thiếu hoàn hảo về thông tin” do đó phải có tổng kết từ thực tiễn để tạo lập được thể chế. Bên cạnh đó, hoạt động đầu thầu tập trung thuốc cần phải thận trọng bởi hoạt động này có thể loại bỏ mất các nhà thầu nhỏ. 

Đồng tình với quan điểm, "không phải ai đấu thầu mà quan trọng là đấu thầu như thế nào?" cũng như cần có thể chế, chiến lược tốt để thực hiện hoạt động này, đại diện BHXH Việt Nam cho biết, sẽ hoàn thiện báo cáo về hoạt động thí điểm đấu thầu thuốc tập trung quốc gia đối với thuốc BHYT, để báo cáo Chính phủ; tiếp tục đồng hành cùng Bộ Y tế thực hiện đấu thầu tập trung thuốc quốc gia do Bộ Y tế thực hiện. Đồng thời, cùng với các cơ quan liên quan xây dựng các văn bản pháp luật về đấu thầu thuốc, đề xuất những nội dung liên quan đến hoạt động này vào sửa Luật BHYT…