Phòng ngừa thiên tai dựa trên nền tảng công nghệ

Thiên tai ngày càng dị thường 

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai Nguyễn Văn Tiến cho biết, năm 2020 thiên tai diễn ra dồn dập và khốc liệt trên phạm vi cả nước, với những yếu tố dị thường và vượt mức lịch sử, Cụ thể, đã xuất hiện 16/21 loại hình thiên tai, trong đó có 14 cơn bão; 265 trận dông, lốc sét; 120 trận lũ quét, sạt lở đất; 90 trận động đất; hạn hán, xâm nhập mặn sạt, lở bờ sông, bờ biển nghiêm trọng.

Riêng tại các tỉnh miền núi phía Bắc, trong gần 4 tháng đầu năm nay đã xảy ra nhiều đợt rét đậm, rét hại, giông lốc, sét, mưa đá. Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai Trần Quang Hoài cho biết, thiên tai đã làm 3 người chết, 1 người bị thương; 320 nhà bị hư hại, tốc mái; 1.086 con gia súc bị chết, thiệt hại về kinh tế ước tính là 25 tỷ đồng. Đặc biệt, dù chưa bước vào mùa mưa song một số địa phương ở miền núi phía Bắc đã xuất hiện lũ ống, lũ quét gây thiệt hại về người và tài sản. Đây là điều hiếm gặp, báo hiệu một năm thiên tai diễn biến khó lường tại khu vực này. 

Theo đánh giá, thời gian qua, công tác phòng chống thiên tai đã nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Đảng, Nhà nước, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống thiên tai, cùng với đó là sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị. Nhờ đó, hậu quả do thiên tai gây ra tại các địa phương nhanh chóng được khắc phục, đời sống Nhân dân tại các vùng thiên tai cơ bản ổn định.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phòng chống thiên tai còn tồn tại những hạn chế như nhận thức, kỹ năng phòng chống của cộng đồng ở một số nơi, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa chưa đồng đều. Việc tiếp nhận thông tin dự báo, cảnh báo về thiên tai của người dân khu vực này còn chưa thường xuyên, kịp thời. Công tác tập huấn đối với lực lượng làm nhiệm vụ  phòng chống thiên tai và việc phổ biến kiến thức cho người dân ở khu vực miền núi phía Bắc chưa đi vào chiều sâu, hiệu quả. Hệ thống cơ sở hạ tầng nói chung và hạ tầng thiếu đồng bộ, khả năng chống chịu hạn chế, một số công trình hư hỏng, xuống cấp do thiên tai; điện lưới thông tin liên lạc gián đoạn…

Chủ động, sẵn sàng ứng phó

Theo Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia Mai Văn Khiêm, từ tháng 4 đến tháng 7.2021, khu vực Bắc Bộ có khả năng xuất hiện những trận dông mạnh kèm lốc, sét, mưa đá xảy ra ở nhiều tỉnh, thành phố. Từ tháng 4 đến tháng 10.2021, tổng lượng mưa phổ biến xấp xỉ so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ. Riêng tháng 4, 5, 8 và 9, tổng lượng mưa có xu hướng cao hơn trung bình nhiều năm cùng thời kỳ khoảng 10 - 20%. Cần đề phòng các cơn bão mạnh, có hướng di chuyển phức tạp và gây gió mạnh trên biển trong các tháng mùa mưa bão năm 2021, ông Khiêm khuyến cáo.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Minh Hoan cho biết, thiên tai hiện xảy ra liên tục, trải dài khắp đất nước. Tuy nhiên, chúng ta đang tập trung vào chống thiên tai là chính mà xem nhẹ công tác phòng ngừa. “Thông thường, khi có thiên tai chúng ta chung sức để chống, sau đó xử lý, nhưng khi thiên tai qua đi, ta lại quên phòng ngừa. Phòng ngừa ở đây không chỉ là 1 - 2 năm sau mà phải căn cơ, có chiến lược dài hạn trên nền tảng công nghệ mới như dự báo, viễn thám… Tầm nhìn càng xa sẽ giảm thiểu tối đa thiệt hại của thiên tai”, ông Hoan nhấn mạnh.

Nhằm thực hiện tốt công tác phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn trong thời gian tới, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Minh Hoan đề nghị các địa phương tập trung xây dựng kế hoạch, bố trí nguồn lực thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 42-CT/TW của Ban Bí thư; Luật Phòng chống thiên tai sửa đổi và các văn bản hướng dẫn; Nghị quyết 76/NQ-CP của Chính phủ và các văn bản chỉ đạo của Chính phủ. Phải sớm kiện toàn Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn các cấp, nhất là các địa phương có nhiều biến động về nhân sự lãnh đạo ở nhiệm kỳ mới.

Bên cạnh đó, bố trí nguồn lực để triển khai Đề án Nâng cao nhận thức cộng đồng và quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng đến năm 2030, gắn xây dựng cộng đồng an toàn với thực hiện tiêu chí chủ động phòng chống thiên tai trong xây dựng nông thôn mới. Trong đó, ưu tiên bố trí nguồn ngân sách trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021 - 2025 cho các công trình phòng chống lũ quét, sạt lở đất, hệ thống đê điều, hồ chứa; điều tra, khảo sát, quy hoạch lại không gian phát triển địa phương phù hợp với kế hoạch phòng chống thiên tai.