Thu phí vào nội đô sẽ giảm ùn tắc?

Cụ thể, đơn vị tư vấn đã xác định ranh giới thu phí từ vành đai 3, chu vi khu vực thu phí khoảng 51km, diện tích 150km2 với dự kiến 68 vị trí, 87 trạm thu phí đặt bên trong ranh giới vành đai 3, nằm trên các trục đường hướng tâm vào trung tâm thành phố. Các phương tiện đi đường vành đai 3, xe quá cảnh, không vào trung tâm sẽ không phải trả phí. Thời gian thu phí dự kiến từ 5h - 21h hàng ngày, chia ra các khung giờ cao điểm và thấp điểm. Tại mỗi vị trí sẽ lắp đặt cổng thu phí tự động và hệ thống camera, không có người thu trực tiếp. Ôtô đi qua không phải dừng, tiền phí được trừ trong tài khoản của chủ xe. Các chủ phương tiện sẽ phải mở tài khoản để phục vụ thu phí cũng như nộp phạt khi vi phạm giao thông. Ngoài ra, hệ thống thu phí này sẽ đồng bộ với thu phí tự động trên các quốc lộ, cao tốc.

Đơn vị tư vấn cũng đưa ra các mức phí lúc cao điểm khác thấp điểm; phí vé tháng, vé lượt cho các phương tiện khác nhau. Người dân sống gần trạm thu phí, xe ưu tiên được miễn giảm. Xe kinh doanh vận tải có mức phí thấp để không ảnh hưởng chi phí sản xuất, lưu thông hàng hóa. Xe chở khách công cộng có mức phí thấp hơn xe cá nhân... Lộ trình triển khai chia theo theo các giai đoạn, trong đó hoàn thiện đề án, ban hành mức phí vào năm 2021 - 2025; từ năm 2025 - 2030 tổ chức thí điểm tại một số vị trí, sau đó có tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm.

Không chỉ Hà Nội mà TP. Hồ Chí Minh cũng đã lên kế hoạch thu phí đối với một số phương tiên vào trung tâm thành phố nhằm giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông. Cụ thể, TP. Hồ Chí Minh đã phê duyệt Đề án Tăng cường vận tải hành khách công cộng kết hợp kiểm soát sử dụng phương tiện cơ giới cá nhân tham gia giao thông trên địa bàn. Theo lộ trình của đề án, trong giai đoạn 2021 - 2025 sẽ thu phí xe ôtô vào trung tâm. Để thu phí ôtô vào trung tâm, hồi tháng 7.2019, Sở Giao thông - Vận tải đề xuất xây 34 trạm thu phí tại quận 1, quận 3 và giáp ranh quận 5, 10; vành đai thu phí bao gồm các tuyến đường: Hoàng Sa - Nguyễn Phúc Nguyên giao với Cách Mạng Tháng Tám - Ba Tháng Hai - Lê Hồng Phong - Lý Thái Tổ - Nguyễn Văn Cừ - Võ Văn Kiệt - Tôn Đức Thắng. Cách này sẽ tạo thành vành đai khép kín khu vực trung tâm thành phố, và một số trục giao thông chính bên ngoài thường xuyên ùn tắc...

Điểm chung của các đề án này là đề xuất, sau đó im ắng một thời gian, sau đó lại đề xuất. Vậy nhưng câu hỏi đây có thực sự là giải pháp căn cơ và liệu có khả thi lại chưa thực sự thuyết phục. Như với đề án của Hà Nội chỉ nêu chung chung rằng việc thu phí nhằm hạn chế số xe cơ giới, là khoản thu mà người sử dụng ôtô phải trả khi đi vào khu vực có nguy cơ ùn tắc giao thông trong thời điểm nhất định. Rằng đây là loại phí mới, mang tính trách nhiệm khi buộc chủ xe phải gánh chịu một phần chi phí cho hoạt động gây ra ùn tắc giao thông của mình. Phí này không đặt mục đích thu ngân sách lên hàng đầu mà xác định phi lợi nhuận, tác động để người dân lựa chọn tuyến đường, phương tiện phù hợp với nhu cầu; đồng thời góp phần hướng người dân dần chuyển đổi phương tiện cá nhân sang công cộng, hình thành văn hóa đi bộ...

Cần nhấn mạnh rằng, việc thu phí các phương tiện vào nội đô là hợp lý nhằm tăng sự đóng góp của người dân khi sử dụng hạ tầng trong nội đô, tạo kinh phí đầu tư, nâng cấp hạ tầng nhưng đây thực sự là bài toán khó. Bởi để thu phí cần phải kiểm soát được tất cả các lối vào ở khu vực trong vành đai 3. Và khi thu phí, sẽ có nhiều phương tiện dồn về những vị trí không đặt thiết bị thu phí, điều này vô hình trung tạo ra sự dịch chuyển dòng giao thông, có thể gây ùn tắc tại những vị trí khác. Hơn nữa vấn đề ùn tắc giao thông vốn dĩ đã nan giải từ nhiều năm nay và nếu muốn người dân chuyển từ giao thông cá nhân sang giao thông công cộng thì nhà nước phải làm cho loại hình này thực sự hấp dẫn chứ không phải cứ thu phí vào nội đô là sẽ giảm ùn tắc.