Chương trình Nông thôn miền núi giai đoạn 2016-2020:

Thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội

- Thứ Sáu, 20/11/2020, 18:48 - Chia sẻ
Thời gian qua, Bộ Khoa học và Công nghệ (KHCN) đã triển khai nhiều dự án thuộc Chương trình nông thôn miền núi. Các dự án này đã tạo được nhiều điểm sáng trong ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ. Từ đó, mang lại hiệu quả kinh tế - xã (KT-XH) hội thiết thực cho các địa phương, góp phần nâng cao trình độ sản xuất và cải thiện đời sống vật chất cũng như tinh thần của Nhân dân.

Hiệu quả tích cực

Vùng dân tộc thiểu số và miền núi chiếm hơn 60% diện tích tự nhiên, là địa bàn sinh sống chủ yếu của 12,3 triệu người thiểu số, chiếm 14,27% dân số cả nước, có nhiều tiềm năng và lợi thế về nông, lâm nghiệp, thủy điện, khoáng sản, du lịch... Ngày 13.10.2015, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1747/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình “Hỗ trợ ứng dụng, chuyển giao tiến bộ KHCN thúc đẩy phát triển KT-XH nông thôn, miền núi, vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016 - 2025” (gọi tắt là Chương trình Nông thôn miền núi).

Hội nghị sơ kết 5 năm thực hiện chương trình nông thôn, miền núi toàn quốc giai đoạn 2016-2020. Ảnh: MOST

Theo báo cáo của Bộ KHCN, qua 5 năm thực hiện Chương trình đã triển khai được 402 dự án tại 63 tỉnh, thành phố, trong đó có 243 dự án triển khai tại 34 tỉnh, thành phố vùng dân tộc thiểu số, miền núi (chiếm 60,44% số nhiệm vụ của Chương trình). Các tỉnh đã xây dựng được 1.309 mô hình ứng dụng tiến bộ KHCN; chuyển giao 2.126 lượt công nghệ mới, tiên tiến phù hợp với từng vùng miền, thúc đẩy phát triển KT-XH nông thôn, miền núi, vùng dân tộc thiểu số, vượt kế hoạch đề ra.

Các dự án thuộc Chương trình chủ yếu tập trung giải quyết 3 nhóm vấn đề chính: chuyển giao và tiếp nhận công nghệ; đào tạo kỹ thuật viên và tập huấn cho nông dân; ứng dụng công nghệ vào thực tế thông qua các mô hình đào tạo, bồi dưỡng ngắn hạn cho cán bộ kỹ thuật và đội ngũ cộng tác viên cơ sở, người dân làm chủ và phát triển các công nghệ tiên tiên thích hợp với yêu cầu phát triển KT-XH của địa phương.

Thông qua thực hiện dự án đã đào tạo được 1.800 học viên về phương pháp xác định nội dung dự án triển khai; phương thức tổ chức quản lý, điều hành thực hiện dự án; phương pháp triển khai thực hiện dự án; quản lý tài chính cho các dự án; phương pháp duy trì và nhân rộng kết quả của dự án. Tập huấn cho 1.650 học viên về các quy định về tài chính, kế toán, hướng dẫn công tác quản lý và tháo gỡ các vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện dự án, đã đào tạo được 3.520 kỹ thuật viên và tập huấn cho 78.610 người dân về công nghệ chuyển giao cho các dự án.

Qua 5 năm triển khai, hầu hết các dự án ứng dụng KHCN đều mang lại hiệu quả kinh tế trực tiếp một cách rõ rệt cho đơn vị chủ trì, đồng thời mang lại hiệu quả xã hội, tạo việc làm cho nhiều lao động nông thôn miền núi, từng bước góp phần bảo vệ môi trường.

Thứ trưởng Bộ KHCN Nguyễn Hoàng Giang cho biết, vùng nông thôn, miền núi và vùng dân tộc thiểu số thường được biết đến với 5 cái nhất gồm: Có điều kiện khó khăn nhất, chất lượng nguồn nhân lực thấp nhất, kinh tế - xã hội phát triển chậm nhất, tiếp cận các dịch vụ phúc lợi xã hội cơ bản thấp nhất, tỷ lệ nghèo cao nhất.

Cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Giang, nông thôn, miền núi và vùng dân tộc không thể phát triển và thoát nghèo nếu không hướng tới công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập vào sự phát triển chung của cả nước, chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, trên cơ sở chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, áp dụng KHCN, chuyển đổi mạnh cơ cấu sản xuất cây trồng, vật nuôi gắn với bảo quản, chế biến, bảo hiểm sản xuất và tạo lập thị trường trong nước và xuất khẩu cho các sản phẩm hàng hóa. vậy, đưa KHCN vào phát triển sản xuất, đời sống kinh tế cho các vùng núi và dân tộc thiểu số góp phần quan trọng ổn định an ninh, chính trị cho các địa bàn trọng yếu của quốc gia.

Gắn liền với lợi thế từng địa phương

Các kết quả của Chương trình Nông thôn miền núi đã hỗ trợ phát triển các sản phẩm, hàng hoá có lợi thế của các vùng, hình thành các doanh nghiệp ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao ở địa phương, tạo việc làm và tăng thu nhập cho hàng triệu lao động ở khu vực nông thôn và miền núi.

Tiêu biểu như tại Bắc Giang, giai đoạn 2016-2020, toàn tỉnh đã triển khai 11 dự án KHCN với tổng kinh phí hơn 114 tỷ đồng. Các dự án đều chú trọng đến các nội dung chuyển giao công nghệ, kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi, chế biến; đào tạo, tập huấn cho người dân. 

Nhiều dự án được triển khai có hiệu quả như: “Xây dựng mô hình ứng dụng tiến bộ KHCN sản xuất rau an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP tại huyện Yên Dũng” do Công ty TNHH Sinh vật cảnh Hoàng Linh chủ trì thực hiện; “Ứng dụng KHCN xây dựng mô hình sản xuất lúa, gạo chất lượng cao tại tỉnh Bắc Giang”; Ứng dụng tiến bộ KHCN sản xuất nhãn chín muộn PHM99-1.1, bưởi đỏ Hòa Bình và ổi ODDL1 tại huyện Tân Yên”; Ứng dụng tiến bộ KHCN xây dựng mô hình ương và nuôi thương phẩm cá trắm đen và cá rô phi đơn tính đực được sản xuất bằng công nghệ lai khác loài tại Bắc Giang”...

Dự án "Ứng dụng KHCN xây dựng mô hình sản xuất lúa, gạo chất lượng cao tại tỉnh Bắc Giang". Ảnh: ITN

Tại hội nghị sơ kết 5 năm thực hiện chương trình nông thôn, miền núi toàn quốc giai đoạn 2016-2020, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bắc Giang Lê Ánh Dương khẳng định, KHCN có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển KT-XH của tỉnh. Tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh đạt mức cao, bình quân giai đoạn 2016-2020 ước đạt 13,5%, vượt mục tiêu đề ra và luôn nằm trong các tỉnh đứng đầu cả nước. Chất lượng tăng trưởng dần được cải thiện theo hướng bền vững trên cơ sở thu hút được nhiều dự án đầu tư sản xuất chiều sâu, ứng dụng công nghệ cao, nhất là ở khu vực nông thôn, miền núi. Theo đó, đời sống của người dân khu vực nông thôn, miền núi dần được cải thiện, sung túc hơn.

Ông Lê Ánh Dương nhấn mạnh, tỉnh xác định phát triển công nghiệp là trụ cột, nông nghiệp là trụ đỡ vì vậy, mong muốn thời gian tới Bộ KHCN tiếp tục đồng hành, hỗ trợ tỉnh Bắc Giang ứng dụng tiến bộ KHCN vào thực hiện hiệu quả các dự án để nhân rộng trong thực tế, góp phần nâng cao giá trị nông sản, tăng thu nhập cho người dân.

Để hoạt động khoa học và công nghệ thúc đẩy phát triển các sản phẩm hàng hóa theo chuỗi liên kết gắn với thị trường, góp phần tạo bước đột phá trong thực hiện các mục tiêu phát triển KT- XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, Thứ trưởng Bộ KHCN Nguyễn Hoàng Giang đã chỉ đạo các Sở KHCN phải bám sát các mục tiêu, chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, phát triển sản phẩm chủ lực của địa phương giai đoạn tới. Trên cơ sở đó, chủ động tham mưu cho UBND cấp tỉnh đề xuất và tổ chức thực hiện các dự án phù hợp với chủ trương phát triển nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, khả năng cạnh tranh cho sản phẩm hàng hóa của địa phương. Góp phần nâng cao lợi nhuận cho doanh nghiệp và cải thiện đời sống nhân dân.

Xuân Tùng