Tọa đàm “Hướng nghiệp trong thời kỳ chuyển đổi số”

- Thứ Bảy, 24/04/2021, 12:28 - Chia sẻ
Mùa tuyển sinh ĐH, CĐ đang đến gần, vấn đề hướng nghiệp trong thời kỳ chuyển đổi số đặt ra rất nhiều thách thức mới cho các cơ sở đào tạo nghề cũng như đối với cả học sinh lẫn phụ huynh trong việc lựa chọn trường, khoa, ngành nghề phù hợp với năng lực, sở trường và quan trọng là tăng khả năng có việc làm khi ra trường.
Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm tại tọa đàm

Có một thực tế là các ngành nghề mà số đông lựa chọn, muốn được đào tạo đang bị mất cân đối so với nhu cầu của thị trường. Trong khi thị trường lao động ngày càng trở nên khó tính: cơ hội nghề nghiệp rộng mở, nhưng các nhà tuyển dụng cũng yêu cầu ứng viên có kỹ năng cao hơn, áp lực cạnh tranh ngày càng căng thẳng; đòi hỏi sự gắn kết, phối hợp giữa hệ thống giáo dục, đào tạo nghề và yêu cầu nguồn nhân lực của các doanh nghiệp, của thị trường lao động cạnh tranh và khắt khe. 

Như vậy, chỉ chọn ngành đúng thôi thì chưa đủ, cần cân nhắc lựa chọn một môi trường đào tạo năng động, gắn với thức tiễn phát triển và đòi hỏi của thi trường lao động… Trong đó, tiêu chí về tỷ lệ sinh viên có việc làm được xem là một đòi hỏi quan trọng quyết định chất lượng giáo dục cũng như thương hiệu của các trường. Đó là lý do ngành giáo dục ngày càng có nhiều mô hình đào tạo gắn kết trực tiếp với nhu cầu của doanh nghiệp, đào tạo theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp, tạo ra được một môi trường học tập - thực hành cho sinh viên, nhất là trong môi trường số hóa mạnh mẽ. Thậm chí, không ít trường ĐH, CĐ đã thực hiện luôn cam kết đầu ra việc làm cho sinh viên ngay khi bắt đầu tuyển sinh.

Trong bối cảnh này, báo Đại biểu Nhân dân tổ chức tọa đàm “Hướng nghiệp trong thời kỳ chuyển đổi số”, nhằm thảo luận, cung cấp, trao đổi thông tin về dự báo việc làm, xu hướng  đào tạo nghề, nhu cầu của thị trường lao động và hướng nghiệp để giúp học sinh có thông tin trong việc lựa chọn ngành nghề, trường đào tạo, khoa đào tạo… phù hợp với cá nhân, nhu cầu xã hội từ đó tăng cơ hội việc làm sau tốt nghiệp; giảm thiểu lãng phí thời gian và tiền bạc khi học sinh học không đúng nghề, góp phần khắc phục sự mất cân đối trong đào tạo nguồn nhân lực cho xã hội.

Toàn cảnh tọa đàm

Khách mời tham gia Tọa đàm có:

- Bà Nguyễn Thị Mai Hoa, ĐBQH, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội;

- PGS. TS Nguyễn Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo

- GS.TS Nguyễn Trung Việt, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Thủy lợi

- PGS. TS Nguyễn Phú Khánh, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Phenikaa

- Ths. Vũ Chí Thành, Hiệu trưởng Trường  Cao đẳng FPT Polytechnic

- Ông Nguyễn Quý Xuân, Hiệu trưởng Trường THPT Phúc Lợi, Long Biên (Hà Nội)

(24/04/2021 09:10)

Chuyển đổi số và vấn đề chọn nghề, chọn trường cho học sinh?

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng: Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, ngành Giáo dục đào tạo nói chung của Việt Nam nói riêng cũng không nằm ngoài xu thế chung của thế giới và phải khẩn trương thực hiện chuyển đổi số nếu không muốn bỏ lỡ cơ hội mà cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ Tư mang lại. Sự bùng nổ của nền tảng công nghệ trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn… đã và đang hình thành nên hạ tầng giáo dục số nói chung. Đặc biệt, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19, việc chuyển đổi từ phương thức giáo dục truyền thống sang giáo dục số ngày càng trở nên bức thiết.

Bên cạnh đó, thị trường lao động truyền thống cũng đang có chuyển dịch mạnh mẽ; thị trường lao động số hóa đang hình thành với nhiều ngành nghề áp dụng công nghệ cao trong quản lý, tự động hóa, điều khiển mô phỏng; thực hành, hoạt động sản xuất kinh doanh trên nền tảng công nghệ cao… đòi hỏi người lao động phải có kiến thức, kỹ năng mới để đáp ứng vị trí công việc.

(24/04/2021 09:13)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Thưa bà Nguyễn Thị Mai Hoa, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, những năm qua, việc chuyển đổi số đã và đang được các quốc gia trên thế giới đẩy mạnh triển khai để mang lại những hiệu quả tích cực trong công việc. Điển hình như: Anh, Úc, Đan Mạch… đã và đang triển khai các chiến lược quốc gia về chuyển đổi số. Theo bà, việc chuyển đổi số tác động như thế nào đến việc hướng nghiệp cho học sinh hiện nay?

Bà Nguyễn Thị Mai Hoa, ĐBQH, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội:

Câu chuyện định hướng nghề nghiệp cho học sinh trong bối cảnh chuyển đổi số không phải là vấn đề của riêng Việt Nam mà của toàn thế giới và xu hướng này là tất yếu. Trong bối cảnh này, chúng ta cần nhìn nhận xu hướng này ở mặt tích cực để khai thác, để có những bước đi nhanh hơn, bắt kịp xu hướng của thế giới. 

 Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội Nguyễn Thị Mai Hoa chia sẻ tại tọa đàm

30 năm qua, chúng ta vẫn loay hoay về việc làm sao để định hướng, phân luồng các học sinh phổ thông để lựa chọn nghề nghiệp đúng. Bởi bên cạnh việc tính toán về chỉ tiêu tuyển sinh gắn với nhu cầu tuyển dụng, còn phải có thêm chính sách thu hút người học ở một số ngành nghề đặc thù. Và một yếu tố rất quan trọng là cần chú ý nhiều hơn đến công tác tuyên truyền, định hướng nghề nghiệp, giúp học sinh hiểu đúng và có sự lựa chọn phù hợp với khả năng của ban thân và đáp ứng được sự đa dạng ngành nghề của thị trường lao động. Tôi cho rằng, công nghệ số sẽ giúp chúng ta làm tốt hơn, giải quyết tốt hơn vấn đề này.

Chúng ta đã tiếp cận công nghệ số trong định hướng nghề nghiệp không phải là sớm nhất nhưng được đánh giá là sớm, được đưa vào các văn bản quy phạm pháp luật. Quyết định số 749/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ : Phê duyệt "Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030" được ban hành năm 2020 chính là hành động cụ thể, quyết tâm, giúp chúng ta tiếp cận xu hướng hiện nay. Kinh nghiệm từ các quốc gia phát triển cho thấy, nhiều cơ hội lớn được hình thành và tác động bởi chuyển đổi số, trong đó có việc định hướng nghề nghiệp học sinh phổ thông.

Thứ nhất, trong quá trình chuyển đổi công nghệ số sẽ có sự thay đổi rất lớn trong công tác quản lý giáo dục nghề nghiệp. Hiện Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đã có những kế hoạch cụ thể nhằm quản lý và hình thành hệ thống dữ liệu lớn về nghề nghiệp. Đây sẽ là kênh phong phú để học sinh và phụ huynh tiếp cận.

Thứ hai, là sự đổi mới về cách dạy, đào tạo nghề hiện nay. Nếu chúng ta đi theo cách truyền thống thì chắc chắn việc định hướng nghề nghiệp cho học sinh phổ thông sẽ có, nhưng chúng ta đang tiếp cận đổi mới đào tạo theo xu hướng chuyển đổi công nghệ số là một trong những điểm sẽ có tác động tích cực tới học sinh, để các em tự tin hơn khi lựa chọn vào trường nghề. Bên cạnh đó, với sự xuất hiện nhiều ngành nghề mới, tiếp cận theo xu hướng chuyển đổi số sẽ giúp học sinh và phụ huynh nắm bắt, lựa chọn được những ngành nghề có sự ổn định và thu nhập cao hơn.

Thứ ba, là công tác truyền thông. Nhờ nền tảng của công nghệ số mà chúng ta sẽ thay đổi cách thức truyền thông tới học sinh. Chúng ta có thể tạo ra nhiều kênh truyền thông và truyền thông liên tục để chương trình giáo dục phổ thông có lồng ghép nội dung định hướng nghề nghiệp. Tôi cho rằng đây là những tác động lớn để có thể thay đổi xu hướng lựa chọn nghề nghiệp cho học sinh.

(24/04/2021 09:20)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Quá trình chuyển đổi số sẽ làm thay đổi cốt lõi đến hoạt động giáo dục cao đẳng và đại học. Điều này tác động mạnh mẽ đến hướng nghiệp của học sinh, sinh viên ở các khía cạnh nào, thưa PGS. TS Nguyễn Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo?

PGS. TS Nguyễn Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo:

Chuyển đổi số là sự tích hợp công nghệ số vào tất cả lĩnh vực của các tổ chức, doanh nghiệp, các lĩnh vực ngành nghề khác nhau, thậm chí là các mô hình truyền thống sẽ chuyển sang các mô hình số như Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, giáo dục số. Các trường đại học cũng sẽ phát triển dần thành đại học số. Vậy việc làm sao để dựa trên những ứng dụng mới như vậy thì rõ ràng phải thay đổi phương thức điều hành cũng như lựa chọn trong tương lai.

Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo PGS. TS Nguyễn Thu Thủy chia sẻ tại tọa đàm

Chính phủ đã phê duyệt chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025 định hướng 2030, trong đó đặc biệt ưu tiên một số lĩnh vực cần chuyển đổi số mạnh mẽ, dẫn dắt hàng đầu như giáo dục, y tế, tài chính ngân hàng, giao thông vận tải, năng lượng mới, tài nguyên môi trường, sản xuất nông nghiệp… Đó là những định hướng lớn, khi các trường đại học, cao đẳng, trung học phổ thông trang bị kỹ năng số cho các em rất sớm. Nếu quá trình chuyển đổi số như vậy sẽ làm cho các ngành nghề biến mất trong tương lai, đặc biệt những ngành nghề mang tính chất lặp đi lặp lại, ở trình độ kỹ năng thấp thì sẽ bị thay thế. Để có thể làm chủ cuộc cách mạng số thì càng phải có tri thức cao, có kỹ năng hiện đại, cập nhật, nếu không sẽ bị lạc hậu và tụt lại trong cuộc cách mạng thông tin này.

Tiếp cận đại học của Việt Nam còn rất thấp so với khu vực, chưa nói đến trên toàn thế giới. Ngay trong khu vực châu Á, tỷ lệ sinh viên nhập học đại học trên 1 vạn dân của Việt Nam còn thấp. Từ năm 2005, các nước Nhật Bản, Hàn Quốc, Singrapore, Thái Lan, Malaysia có tỷ lệ sinh viên nhập học lên hàng trăm sinh viên/ vạn dân. Cụ thể như Hàn Quốc là 300-600 sinh viên nhập học/ vạn dân. Trong khi Việt Nam đến nay nếu chỉ tính sinh viên đại học thôi là 185 sinh viên/ vạn dân, tính cả cao đẳng thì 200 sinh viên nhập học/ vạn dân. Chúng ta đi sau các nước những mười mấy, 20 năm. Việc mở rộng quy mô học đại học, cao đẳng là cần thiết. Các em cần được trang bị kiến thức, kỹ năng mới. Các cơ sở giáo dục đại học hiện nay đầu tư cũng rất đúng hướng, từ giảng viên đến cơ sở vật chất, phòng thí nghiêm, các cơ sở đào tạo theo tiêu chuẩn quốc tế hội nhập với thế giới để các em có thể lựa chọn, từ đó khuyến khích người dân tham gia vào đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Chúng ta cần hiểu rằng, không được ngại học, học tập là quá trình suốt đời, mỗi phút tri thức sẽ nhân lên rất nhiều lần. Vậy thì các em THPT khi đứng trước ngưỡng cửa lớn của mình thì phải hiểu rằng học tập cả đời, nhưng còn lựa chọn ngành nghề như thế nào để lĩnh vực mình đóng góp không bị lạc hậu trong tương lai như công nghệ thông tin, vật liệu mới công nghệ sinh học... Tôi không nói là chỉ khuyến khích vào những lĩnh vực đó, bởi vì để đáp ứng được chiến lược phát triển kinh tế - xã hội mà văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII đưa ra thì chúng ta còn phải đầu tư vào kinh tế địa phương, kinh tế vùng, phát triển các lĩnh vực về nông nghiệp… Lĩnh vực nào cũng có thể ứng dụng kiến thức vào chuyển đổi số, do đó chúng tôi mong mỏi rằng từ phía xã hội nhận thức của phụ huynh, học sinh cho đến các nhà trường phải đầu tư thỏa đáng, thích đáng cho tương lai của con em mình.

(24/04/2021 09:28)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Thưa Th.s Vũ Chí Thành, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng FPT Polytechnic: FPT luôn tiên phong trong chuyển đổi số và đào tạo nghề thiết thực, thích ứng đòi hỏi thực tiễn doanh nghiệp. Vậy theo ông, những ngành nghề nào sẽ chiếm ưu thế, được doanh nghiệp ưu tiên tuyển dụng hiện tại và thời gian tới?

Ths. Vũ Chí Thành, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng FPT Polytechnic:

Có thể thấy, lĩnh vực công nghệ thông tin là hạ tầng của mọi hạ tầng, theo đó các khối ngành nghề kinh tế- xã hội khác đều phát triển dựa trên nền tảng của công nghệ thông tin. Và khối ngành này đang thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, mỗi năm thiếu khoảng 400.000 nhân lực chất lượng cao/ năm, và với sức đào tạo của nghề nghiệp đang thiếu rất nhiều. Trong công nghệ thông tin thì nổi lên các ngành liên quan đến thiết kế website. Hiện, mỗi doanh nghiệp muốn ổn định đều cần có một web để quảng bá cho hình ảnh của mình. Nhóm ngành thứ hai trong công nghệ thông tin là ngành thiết kế đồ họa. Trong nhóm ngành này kết hợp đồ họa mỹ thuật bằng tay chân với đồ họa số đòi hỏi các bạn sinh viên khi ra trường phải lành nghề.

Hiệu trưởng Trường Cao đẳng FPT Polytechnic Ths. Vũ Chí Thành chia sẻ tại tọa đàm

Trong khối ngành liên quan đến kinh tế kinh doanh, đang nổi lên ngành lớn là maketing số. Bởi trong bối cảnh hiện nay, muốn sự xuất hiện của mình thì các doanh nghiệp phải hiểu về kinh doanh số, sự xuất hiện trên các nền tảng về mạng xã hội, google, trên internet, và sự xuất hiện của mình phải làm sao giới thiệu được sản phẩm tới khách hàng của mình. Cũng giống như các trường muốn xuất hiện thì phải làm sao đến được với học sinh và các phụ huynh.

Nhóm ngành thứ ba phải kể đến đó là nhóm ngành về du lịch, khách sạn. Việt Nam đang là điểm đến an toàn, và có nhiều nét văn hóa đặc sắc. Với nhóm ngành như vậy đang cần nguồn nhân lực dồi dào. Với khối ngành này, ngoại ngữ là quan trọng.

Về các nhóm ngành khác, khi xã hội gặp biến động thì các ngành công nghiệp cơ bản như cơ khí, cơ điện tử, tự động hóa... đó là nhóm ngành cơ bản, là nhóm ngành xương sống của nền kinh tế.

Nhóm ngành cuối cùng, nó rất là thú vị, đó là khi xã hội phát triển, thì con người không chỉ có nhu cầu làm đẹp bên trong là tâm hồn, mà còn có nhu cầu làm đẹp ở bên ngoài. Theo đó, các nhóm ngành nghề về làm đẹp rất phát triển như chăm sóc da, móng, tóc, nhuộm tóc, trang điểm, các ngành chăm sóc sức khỏe... sẽ rất phát triển.

Và tổng hợp các nhóm ngành như vậy thì theo khảo sát của Cao đẳng FPT Ponitecnich, những nhóm ngành nghề nghiệp như trên đang được thị trường thực sự quan tâm. Theo đó, chúng tôi đã đầu tư rất mạnh về cơ sở vật chất cũng như đội ngũ giảng viên tại các địa điểm đào tạo của FPT trên toàn quốc để sẵn sàng đón và đào tạo nguồn lao động cho thị trường Việt Nam.

(24/04/2021 09:39)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, ngành giáo dục – đào tạo nói chung của Việt Nam đang đứng trước thách thức mới, cơ hội mới trong chuyển đổi nền kinh tế số và sự tác động đến nghề nghiệp, việc làm. Vậy thế PGS.TS Nguyễn Phú Khánh, Phó hiệu trưởng trường ĐH Phenikaa, lĩnh vực ngành nghề nào sẽ có triển vọng tăng trưởng trong tương lai và trường ông quan tâm vấn đề này như thế nào?

PGS. TS Nguyễn Phú Khánh, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Phenikaa:
Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Phenikaa PGS. TS Nguyễn Phú Khánh chia sẻ tại tọa đàm

Chuyển đổi số là một trong những mục tiêu được quan tâm hàng đầu, không chỉ riêng Nhà nước và các doanh nghiệp công nghệ quan tâm mà nó tác động, ảnh hưởng đến tất cả các ngành nghề. Trong lĩnh vực giáo dục, chính sự chuyển đổi này sẽ mang lại những thách thức trong lĩnh vực đào tạo nguồn nhân lực nói chung và giáo dục nghề nghiệp nói riêng. Trong đó, nhiều ngành nghề cũ mất đi, ngành nghề mới ra đời, nên bắt buộc danh mục đào tạo cũng phải thay đổi theo. Để tận dụng những cơ hội từ chuyển đổi nền kinh tế số, chúng tôi sẽ tập trung vào các nhóm ngành nghề có triển vọng tăng trưởng trong tương lai, có tiềm năng phát triển trong thời gian tới gồm:

Nhóm 1: Ngành công nghệ thông tin như phần mềm, an ninh mạng, data, giữ liệu... Đây là nhóm ngành nghề có nhu cầu nhân lực rất cao

Nhóm 2: Ngành tự động hóa như cơ điện tử, điện tử, robot…

Nhóm 3: Công trình về thủy lợi, xây dựng, công nghệ thông minh. 

Nhóm 4: Công nghệ sinh học, khoa học môi trường phát triển bền vững.

Nhóm 5: Ngành tài chính, quản trị kinh doanh, du lịch.

Nhóm 6: Nhóm ngành nghề liên quan đến sức khỏe như điều dưỡng, phục hồi chức năng...

Nhóm 7: Ngoại ngữ. Đây là công cụ quan trọng để chúng ta hội nhập và học những kiến thức ở bên ngoài.

Hàng năm, trường ĐH Phenikaa sẽ xem xét các ngành đào tạo phù hợp với sự phát triển của công nghệ 4.0 như ngành trí tuệ nhân tạo, rô bốt, cơ điện tử, sửa chữa ô tô… 

(24/04/2021 09:46)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Như vậy có thể nói nếu chạy theo nghề hot, lương cao nhiều việc ở hiện tại thì khi ra trường xu thế đã có thể thay đổi. Các khoa có thể hình thành hoặc thay đổi định hướng , nội dung đào tạo phù hợp đi tắt đón đầu thị trường lao động. Vậy thưa GS.TS Nguyễn Trung Việt, ông có thể phân tích hiện trạng này và đưa ra lời khuyên cho các thí sinh khi chọn nghề, chọn trường?

GS.TS Nguyễn Trung Việt, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Thủy lợi:

Nên chọn nghề gì khi với sự tác động mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, nhiều công việc sẽ có nguy cơ mất đi, trong khi lại xuất hiện những công việc mới mà thế giới chưa từng có là băn khoăn của rất nhiều thí sinh và phụ huynh. Bởi nhu cầu xã hội hay còn gọi là thị trường lao động, là yếu tố luôn biến đổi không ngừng và ảnh hưởng trực tiếp đến việc lựa chọn nghề nghiệp. Trong một giai đoạn nhất định, sẽ có một số ngành cần nhiều nguồn năng lực, nhưng sau một vài năm, khi nguồn cung nhân lực quá lớn, sẽ dẫn đến tình trạng bão hòa và tăng nguy cơ thất nghiệp.

Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Thủy lợi GS.TS Nguyễn Trung Việt chia sẻ tại tọa đàm

Không thể phủ nhận, xu thế của một số ngành liên quan đến thương mại điện tử, kinh doanh kỹ thuật số, sáng tạo nội dung trên nền tảng số... sẽ là lựa chọn hợp lý trong bối cảnh chuyển đổi số, càng ngày nhiều ngành nghề có xu hướng cắt giảm nhân sự. Tuy nhiên, với cá nhân tôi, các ngành khoa học cơ bản, đặc biệt là khoa học kỹ thuật sẽ luôn luôn chiếm vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển của đất nước. Đặc biệt, trong bối cảnh Covid-19 cho thấy sự bất ổn về kinh tế - xã hội, đòi hỏi cần chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ chiều rộng sang chiều sâu, thay đổi cơ cấu sản xuất, phân công lao động... Do đó, dẫu quan tâm đến các ngành hot thì Chính phủ vẫn nên có các chính sách để thu hút học sinh chọn các ngành khoa học cơ bản, tạo ra nền tảng cho sự phát triển của đất nước.

(24/04/2021 09:52)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Về vấn đề này xin hỏi ý kiến của PGS. TS Nguyễn Phú Khánh?

PGS. TS Nguyễn Phú Khánh, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Phenikaa:

Hiện nay, bắt đầu từ lớp 12, các trường ĐH, CĐ đã bắt đầu hướng nghiệp cho các em học sinh. Nhưng thực tế, nhiều trường hợp các em học sinh chọn ngành, nghề theo nguyện vọng của bố, mẹ em thích dẫn đến việc các em chọn nhầm ngành, nghề. Điều này khiến nhiều em học rồi mới thấy không phù hợp, hoặc không theo kịp chương trình học, tình trạng nghỉ học sẽ rất cao.

Ở nước ngoài họ hướng nghiệp cho học sinh từ rất sớm từ lúc 10 tuổi, cho các em tận 7,8 năm để trải nghiệm. Vì vậy,  Bộ giáo dục và Đào tạo cần phải hướng nghiệp sớm hơn nữa để các em có thời gian trải nghiệm để các em biết được mình thích ngành nào tránh trường hợp chọn nhầm ngành.

(24/04/2021 09:56)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Từ thc tiễn đào tạo và hướng nghiệp học sinh, thưa ông Nguyễn Quý Xuân, Hiệu trưởng Trường THPT Phúc Lợi, ông nhìn nhận về vấn đề này tác động đến học sinh thế nào?

Ông Nguyễn Quý Xuân, Hiệu trưởng Trường THPT Phúc Lợi, Long Biên (Hà Nội):

Nghề nghiệp trong xã hội luôn có sự thay đổi, có nghề mất đi, có nghề mới xuất hiện. Nhiều nghề truyền thống biến mất, nhiều nghề mới phát triển, đặc biệt là trong thời đại công nghệ số, thế giới “ảo” phát triển. Chính vì vậy, nhiệm vụ tư vấn hướng nghiệp cho học sinh là vô cùng quan trọng.

Những năm gần đây, các trường đại học thường xuyên có đội ngũ tư vấn hướng nghiệp cho học sinh về nghề nghiệp và sự lựa chọn nghề nghiệp.

Hiệu trưởng Trường THPT Phúc Lợi, Long Biên (Hà Nội) Nguyễn Quý Xuân chia sẻ tại tọa đàm

Trong sự thay đổi của khoa học công nghệ, việc tư vấn trực tiếp cho học sinh có thể theo phương pháp truyền thống hay tư vấn trực tuyến cho học sinh theo công nghệ mới hoặc mở các nhóm tư vấn cho học sinh để các em có thể lựa chọn nghề nghiệp đúng với bản thân mình. Các em học sinh thường lựa chọn các nghề phù hợp với năng lực và sở thích của mình. Vì vậy, chúng tôi thường tư vấn cho các em học sinh lựa chọn nghề nghiệp phù hợp năng lực của bản thân, phù hợp với sự phát triển của xã hội, theo xu hướng của xã hội mà chúng ta thường gọi là nghề “hot” đem lại thu nhập cao, cải thiện cuộc sống của bản thân tốt hơn.

Các nghề thường hướng tới sự phát triển, thay đổi của xã hội cho nên cách thức làm việc cũng có nhiều sự thay đổi. Học sinh cũng thường có xu hướng lựa chọn các nghề năng suất lao động cao, tiện ích cao, công việc ít phải lao động chân tay hơn.

Các trường trung cấp, cao đẳng, đại học thực tế đều là đào tạo nghề. Tôi học trường sư phạm ra hiển nhiên tôi làm nghề giáo viên, các kỹ sư bách khoa học trường Đại học Bách khoa ra đều làm các công việc liên quan đến lĩnh vực được đào tạo. Vì vậy, việc chúng ta phân biệt trường trung cấp là trường nghề, trường cao đẳng, đại học không phải trường nghề là chưa chuẩn xác. Thực tế, đào tạo từ trung cấp đến cao đẳng, từ cao đẳng đến đại học chúng ta có thể nói là đào tạo nghề theo cấp đồ cao hơn, mà những người được đào tạo mức đào tạo cao hơn thì sẽ thực hành nghề tốt hơn.

Công tác tư vấn hướng nghiệp của nhà trường làm rất thường xuyên. Thực tế, công tác hướng nghiệp này hướng tới rất nhiều đối tượng mà không chỉ riêng các em học sinh lớp 12. Chúng tôi đã phối hợp với Công ty công viên nước Hồ Tây cho các em học sinh ngay từ lớp 10 tham gia trực tiếp các hoạt động, các phần việc của công ty, biết về hoạt động của các công việc, cảm nhận được độ năng nhọc của công việc, từ đó đặt ra được sự lựa chọn công việc phù hợp.

Có rất nhiều ngành nghề để cho các em lựa chọn, làm thế nào để các em lựa chọn được công việc phù hợp bản thân, phù hợp với sự phát triển của xã hội thì vô cùng quan trọng. Chúng tôi nghĩ nhiệm vụ này không chỉ có sự tham gia của các trường phổ thông mà còn cần sự chung tay của các trường đại học và đặc biệt, kiến nghị tới Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội nên có những thống kê chi tiết về các ngành nghề ở Việt Nam, những ngành nghề này cần nhân lực lao động là bao nhiêu để các trường đại học có xu hướng đào tạo, học sinh sắp tốt nghiệp THPT, chuẩn bị bước vào việc học nghề có thể lựa chọn nghề nghiệp phù hợp để theo học.

Những ngành nghề mà các em theo học, không có ngành nghề nào là vĩnh viễn không thay đổi. Ngay tại trong ngành giáo dục của chúng tôi, tôi là người theo giáo dục đến khi về hưu nhưng nhiều thầy cô theo giáo dục nhưng trong quá trình lại học và chuyển qua một ngành nghề khác.

Việc đổi nghề hay “nhảy” nghề diễn ra thường xuyên, tôi thấy các em học sinh ngày nay có năng lực tự học rất tốt. Ngoài năng lực tự học thì các trường cao đẳng, đại học cũng giúp các em học sinh có liên tục các khóa đào tạo về nghề để các em có thể tham gia để các em hoàn toàn có thể bỏ nghề cũ và theo nghề mới có thu nhập cao hơn, phù hợp với sở thích, năng lực, trình độ của bản thân hơn. Việc học nghề chỉ là giai đoạn ban đầu, trong quá trình phát triển của con người, chúng ta sẽ liên tục nâng cao năng lực bản thân vì vậy việc đổi nghề cũng là liên tục.

Việc đổi nghề theo tôi nghĩ là tốt vì nó luôn luôn tạo động lực cho con người phát triển, phù hợp với nhu cầu phát triển của xã hội.

Ví dụ như chúng ta có một nghề phục vụ rất nhiều cho con người, đó là nghề kinh doanh ăn uống. Tôi có trao đổi với các bạn làm về du lịch thì bây giờ chúng ta có kinh doanh ăn uống nhưng không chỉ là các món ăn thông thường mà chúng ta kinh doanh “món ăn tinh thần”. Các nghề nghiệp không sinh ra một cách tự nhiên mà dựa trên nhu cầu của xã hội, vì vậy nếu chúng ta hướng dẫn học sinh tốt thì các em sẽ thành công.

Chúng tôi rất mong Đảng, nhà nước, các cơ quan chức năng quan tâm hơn nữa đến chính sách về lương cho các nhà giáo ở các bậc, làm thế nào để các nhà giáo yên tâm với nghề, vì các nhà giáo chính là các “máy cái” để đào tạo ra con người thực hành mọi nghề trong xã hội chúng ta trong tương lai.

(24/04/2021 10:06)

Đào tạo chưa “bắt sóng” được nhu cầu của thị trường

Thống kê tỉ lệ sinh viên có việc làm sau tốt nghiệp 1 năm là phần quan trọng trong nội dung “3 công khai” các trường ĐH, CĐ buộc phải làm theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Đây được xem là cơ sở để các trường thực hiện các điều chỉnh trong chương trình đào tạo, phương thức đánh giá và bảo đảm chất lượng từng ngành nghề với xã hội, mà nó còn giúp các trường có trách nhiệm hơn trong việc đào tạo nhân lực chất lượng cao phù hợp với thị trường lao động. Tuy nhiên, việc thiếu các tiêu chí, định lượng, hậu kiểm… khiến tỉ lệ việc làm của sinh viên được các trường công bố đạt từ 85 - 90% thiếu sự xác tín.

Bởi ngoài tỷ lệ thất nghiệp thì tỷ lệ người lao động làm trái ngành nghề, hoặc thấp hơn trình độ đã được đào tạo cũng không hề ít. Năm 2012, 15,43% lao động có trình độ đại học trở lên làm nghề có chuyên môn kỹ thuật bậc trung trở xuống. Đến năm 2017, tỷ lệ này tăng lên đến 23%. Xu thế này một mặt phản ánh sự lãng phí trong đầu tư cho đào tạo và sử dụng lao động trình độ cao, mặt khác cho thấy sự chưa tương xứng giữa bằng cấp và chất lượng thực sự của lao động được đào tạo. Giáo dục cần đặt ra yêu cầu đào tạo phải phù hợp nhu cầu sử dụng lao động của thị trường thay vì đào tạo điều người lao động muốn.

 

(24/04/2021 10:09)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Trừ một số ngành như quân đội, công an… đào tạo theo chỉ tiêu còn đa phần các ngành nghề khác được đào tạo theo khả năng của nhà trường có thể đáp ứng chứ không phải là từ đặt hàng của xã hội. Liệu đây có phải là lý do khiến tỷ lệ công bố sinh viên có việc làm sau tốt nghiệp được đánh giá là chưa thực chất, thưa GS.TS Nguyễn Trung Việt?

GS.TS Nguyễn Trung Việt, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Thủy lợi:

Nhiệm vụ của các trường đại học là đào tạo nguồn lao động cho kinh tế xã hội, thương hiệu của mỗi trường chính là đầu ra sau khi sinh viên tốt nghiệp. Đối với ĐH Thủy Lợi, trong hơn 60 năm thành lập, riêng về lĩnh vực thủy lợi, thủy điện, tài nguyên môi trường, phòng chống và giảm nhẹ thiên tai, chúng tôi luôn luôn khẳng định ở vị trí số 1 tại Việt Nam và trong khu vực. Riêng với các ngành đào tạo đa ngành, đa nghề chúng tôi đang hướng tới hội nhập, vươn tầm quốc tế. Chúng tôi không chỉ khảo sát nhu cầu của doanh nghiệp, dựa trên nhu cầu của doanh nghiệp, mà chúng tôi còn mời các giảng viên có kinh nghiệm thực tiễn đến từ doanh nghiệp. Sinh viên ra trường phải gắn được công việc của mình đối với doanh nghiệp đó. Ngoài ra, ĐH Thủy lợi đã phối hợp với hơn 100 trường trên thế giới, đa phần là các nước tiên tiến theo giáo trình 2+2 (2 năm đào tạo trong nước và 2 năm đào tạo ở nước ngoài như Mỹ, Nhật, Hàn).

Chúng tôi đã khảo sát tỷ lệ sinh viên ra trường có việc làm và đáng mừng là sinh viên của ĐH Thủy lợi ra trường có việc làm chiếm tỷ lệ rất cao. Thậm chí có những chuyên ngành sinh viên ra trường còn không đủ để cung cấp cho thị trường. Đối với vấn đề việc làm phải đúng ngành, đúng nghề, tôi cho rằng chúng ta cần có tư duy mở hơn. Với phương châm là học suốt đời, không nhất thiết học ngành gì phải ra làm đúng nghề đó. Trong quá trình chuyển đổi số, chúng ta hướng tới đa ngành, đa nghề chứ không chỉ một nghề.

(24/04/2021 10:14)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Thưa ông Vũ Chí Thành, để giải quyết vấn đề “ lệch sóng” giữa đào tạo và nhu cầu của thị trường, chúng ta cần triển khai các giải pháp như thế nào?

Ths. Vũ Chí Thành, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng FPT Polytechnic:

Về vấn đề đào tạo, theo kinh nghiệm của Cao đẳng FPT thì việc đào tạo phải gắn với doanh nghiệp, tức là ngay từ đầu vào, chúng ta phải khảo sát nhu cầu của doanh nghiệp để xem thị trường đang cần cái gì. Và thực tế việc đào tạo thường bị chậm hơn so với thị trường, do đó chúng tôi thường liên kết với các nhà xuất bản lớn trên thế giới để xem tất cả các nước như Anh, Mỹ, Úc, Canada... họ đang đào tạo ngành nghề đó với giáo trình nào, chúng tôi liên hệ với họ để có bản quyền các bộ giáo trình đó và bản quyền chuyển ngữ sang tiếng Việt  để sinh viên của chúng tôi có thể cập nhập được các kiến thức mới của thế giới và khu vực. Và vì vậy, khi các em ra trường vừa phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp, vừa cập nhật nhu cầu thị trường thế giới.

Thứ hai, trong quá trình đào tạo, trường có tuyển rất nhiều giảng viên đến từ doanh nghiệp, vì chính họ đem đến hơi thở từ thực tiễn từ thị trường vào, và mang lại những bài học thực tiễn cho sinh viên, mô phỏng từ thực tế từ doanh nghiệp. Do vậy chỉ với 2,5 năm học tại trường, các em sinh viên có gần như hơn 2 năm kinh nghiệm thì các em gần như không phải đào tạo lại. Và với thời lượng thực hành lớn, trên 50% thì với học sinh có học lực dù trung bình hay khá, thì khi các em làm các công việc được lặp đi lặp lại thì các em có tay nghề lành nghề để bảo đảm khi ra trường có thể làm việc được ngay.

Và cuối cùng là việc phối hợp với doanh nghiệp trong việc sinh viên đi thực tập, sinh viên khi làm việc với doanh nghiệp thì chúng ta lại quay lại chương trình đào tạo, từ chương trình đầu vào, tạo thành một chu trình khép kín, giúp cho việc cập nhiệt kiến thức, tăng thời lượng thực hành và nắm bắt được xu hướng. 

(24/04/2021 10:20)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Vậy xin được hỏi, trong thời gian qua Trường của ông đã có doanh nghiệp nào đặt hàng lao động từ các nhóm ngành nghề mà trường ông đào tạo chưa?

Ths. Vũ Chí Thành, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng FPT Polytechnic:

Trường chúng tôi có bộ phận quan hệ doanh nghiệp, bảo đảm việc thực tập đúng ngành nghề cho sinh viên cũng như kết nối cho sinh viên đầu ra khi ra trường. Với hệ thống quan hệ doanh nghiệp như vậy, chúng tôi có kết nối với hơn 500 doanh nghiệp tại Việt Nam, và có rất nhiều doanh nghiệp lớn đặt hàng, như hệ thống Vinmart+, hệ thống thương mại điện tử, trong ngành tự động hóa, các ngành về lĩnh vực lập trình trong thiết bị di động...

Không chỉ nhà trường chủ động tìm đơn đặt hàng từ các doanh nghiệp, mà các doanh nghiệp hiện nay chủ động đặt vấn đề với nhà trường ngay từ khi đầu vào để họ có nguồn cung ổn định, thay vì đợi đến sinh viên tốt nghiệp đầu ra. Cách làm như vậy, giúp cho doanh nghiệp có nguồn nhân lực chất lượng cao, bền vững, cũng là giúp cho việc bình ổn thị trường lao động.

(24/04/2021 10:25)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Vậy khi đặt hàng như vậy, họ có  hỗ trợ gì cho trường không, thưa ông?

Ths. Vũ Chí Thành, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng FPT Polytechnic:

Họ có hỗ trợ các thiết bị rất đắt tiền trong đào tạo, giúp sinh viên vừa đan xen giữa việc đang học trong nhà trường, và dành thời gian còn lại đi thực tập tại doanh nghiệp, và thao tác thực hành chính trên các thiết bị như vậy. Chính việc phối hợp chặt chẽ như vậy,  giúp sinh viên cập nhật được công nghệ, hiểu được đòi hỏi, yêu cầu của doanh nghiệp, nhà trường cũng không phải đầu tư, tránh được lãng phí đầu tư trong giáo dục và lãng phí đầu tư trong xã hội.

(24/04/2021 10:35)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Năm 2017, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội vừa ban hành Thông tư về đẩy mạnh hợp tác trong tổ chức chương trình đào tạo trong đó quy định, nhà trường và doanh nghiệp có thể liên kết tổ chức đào tạo trong đó doanh nghiệp có thể đảm nhận đến 40% chương trình đào tạo, các trường sẽ tập trung đào tạo các học phần, mô đun thực hành cơ bản, còn lại doanh nghiệp chịu trách nhiệm đào tạo các mô đun kỹ năng nghề.

Thưa bà Nguyễn Thị Mai Hoa, theo bà, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng nên chăng có quy định liên kết, trong đó doanh nghiệp được đảm nhận một phần nhỏ chương trình đào tạo như vậy?

Bà Nguyễn Thị Mai Hoa, ĐBQH, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội;:

Việc đẩy mạnh hợp tác liên kết đào tạo giữa cơ sở giáo dục và doanh nghiệp là nhu cầu tất yếu trong bối cảnh hiện nay. Xu hướng này sẽ là một sự cộng hưởng về nguồn lực. 

Thứ nhất là sẽ huy động được nguồn lực xã hội cũng như phát huy trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp để họ tham gia vào quá trình đào tạo nhân lực chất lượng cao. 

Thứ hai là việc kết hợp này sẽ giúp cho các trường đại học tiếp cận gần hơn và chất lượng đào tạo, hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực ở các trường đại học sẽ được phát huy tốt hơn.

Vậy để trả lời câu hỏi Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng nên chăng có quy định liên kết, trong đó doanh nghiệp được đảm nhận một phần nhỏ chương trình đào tạo hay không, thì hiện Luật Giáo dục đại học đã quy định rất rõ về đẩy mạnh kết hợp giáo dục đại học với các doanh nghiệp, các tổ chức khoa học công nghệ và khuyến khích cơ quan, doanh nghiệp tiếp nhận, tạo điều kiện để người học thực tập nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ. Bên cạnh đó, Luật Giáo dục đại học trao quyền tự chủ cho các trường đại học. Như vậy, việc liên kết dào tạo giữa trường đại học với các doanh nghiệp là việc các trường hoàn toàn có thể làm.

Trao quyền tự chủ đồng nghĩa là phải khai thác nguồn lực cho đào tạo. Một vấn đề hơi ngược của đào tạo giáo dục Việt Nam là chúng ta có chi phí đào tạo rất thấp nhưng lại mong muốn nâng cao chất lượng đào tạo ngày càng cao. Đây là một bài toán rất khó để tìm được lời giải.

Một vấn đề nữa là khi trao quyền tự chủ cho trường đại học đồng nghĩa với việc Ngân sách nhà nước đổ vào các trường đại học góp phần thúc đẩy. Việc huy động nguồn lực từ các doanh nghiệp là bài toán các trường đại học sẽ phải giải mà tỉ lệ nguồn từ các doanh nghiệp đổ vào sẽ ngày càng cao hơn. Đây là một yêu câu của thực tiễn và khi các trường đại học phải đứng trước sự cạnh tranh gay gắt phải nâng cao chất lượng đào tạo và những vấn đề anh Việt hay anh Khánh, chị Thuỷ vừa nêu đó chính là nếu chung ta không đủ nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu xã hội thì đồng nghĩa với việc trường đại học sẽ khó tồn tại.

Vấn đề thứ ba tôi muốn đề cập tới ở đây là phải giải quyết vấn đề này như thế nào. Tôi đã đề cập đến vấn đề về việc khối trường quản trị, kinh tế, khoa học công nghệ đã làm rất tốt việc liên kết nhưng trong tổng thể chung của đào tạo đại học thì chưa tốt lắm theo đánh giá của tôi. Vậy làm sao để thời gian tới chúng ta làm tốt hơn nữa vấn đề phôi hợp đào tạo giữa các doanh nghiệp, trường đại học để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Trước hết về trách nhiệm cơ quan quản lý Nhà nước, hiện nay bộ Giáo dục – Đào tạo đã có những văn bản để quy định, chẳng hạn quy định khi các trường đại học mở thêm mã ngành hay xây dựng các chương trình đào tạo mới thì phải khảo sát và lấy ý kiến, nhu cầu của các doanh nghiệp. Nhưng vấn đề yêu cầu này được thực hiện như thế nào, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thì chún ta mới có thể giám sát được

Chúng tôi rất mong muốn Bộ Giáo dục – Đào tạo có những động thái tích cực hơn nữa về vấn đề này.

Thứ hai, về các trường đại học, việc phôi kết hợp đò tạo naỳ là nguồn lực rất lớn để giải được bài toán nâng cao chất lượng đào tạo phải có nguồn lực xứng đáng cần phải phối kết hợp.

Về phía Uỷ ban Văn hoá Giáo dục, chúng tôi cũng sẽ có trách nhiệm. Hiện nay chúng ta đang triển khi luật giáo dục và luật Giáo dục đại học vào thực tiễn thì Uỷ ban Văn hoá Giáo dục sẽ có những hoạt động giám sát, làm sao để chúng ta đưa được luật vào thực tiễn. Đây là sự phối hợp đồng bộ của các bên liên quan thì chắc chắn là bài toán liên quan tới việc chất lượng đào tạo gắn với thực tiễn; nâng cao chất lượng nhân lực ngày càng tốt hơn.

(24/04/2021 10:39)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Xin mời ý kiến của PGS. TS Nguyễn Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học về vấn đề này?

PGS. TS Nguyễn Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo:

Những năm gần đây, xu hướng hợp tác và liên kết quốc tế ngày càng mạnh. Việc hợp tác không chỉ dừng lại ở trọn vẹn một chương trình đào tạo mà xuất hiện nhiều phương thức linh hoạt với mục đích tạo thuận lợi nhất cho nhu cầu của người học. Nhu nâng cao chất lượng các chương trình giáo dục quốc tế và chương trình liên kết đào tạo với nước ngoài là rất lớn. Đặc biệt trong giai đoạn dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, hiện có một lượng du học sinh và sinh viên Việt Nam không thể ra nước ngoài học tập, đang cần tìm chỗ học trong nước. Ngoài ra, đây còn là cơ hội để các trường đại học Việt Nam đón thêm sinh viên quốc tế. Đây là cơ hội cho đại học ở Việt Nam.

Tuy nhiên, xã hội yêu cầu ngày càng cao, vì vậy các trường đại học phải chú ý chất lượng thật. Thời gian qua, Bộ GD-ĐT đã cho rà soát các chương trình liên kết đào tạo với nước ngoài và cho dừng lại gần 200 chương trình liên kết. Đây là những chương trình liên kết có chất lượng chưa cao hoặc đào tạo những ngành không còn phù hợp với thị trường lao động, với yêu cầu của xã hội. Vì vậy phải đóng cửa những chương trình đó và mở ra ngành đào tạo mới là vô cùng phù hợp với xu thế, và nó sẽ phục vụ cho chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam.

Ngay trong các quy định về mở các ngành đào tạo của Bộ GD - ĐT cũng yêu cầu rất rõ về việc khảo sát nhu cầu của xã hội, đánh giá sinh viên có việc làm sau khi ra trường. Việc xác định chỉ tiêu tuyển sinh phải căn cứ vào nhu cầu và năng lực của các trường. Nếu không đáp ứng được yêu cầu xã hội, không theo nhu cầu xã hội thì dần dần trường đó sẽ không thể tuyển sinh. Như vậy không có cách nào khác là gắn kết với doanh nghiệp.

Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo, chúng tôi có chính sách đối với những ngành nghề, lĩnh vực được Chính phủ, Đảng và Nhà nước ưu tiên trong phát triển như công nghệ thông tin, du lịch. Có những cơ chế, đặc thù riêng để các trường xác định chỉ tiêu phù hợp hơn. Giảng viên có thể đến từ doanh nghiệp, có thể không cần trình độ cao siêu, nhưng lại có kinh nghiệm làm việc ở doanh nghiệp thì sẽ được tham gia và đạo tạo đại học. Các trường cũng đang chuyển mình rất tốt và có cơ chễ hỗ trợ từ nhà nước.  

Một điểm nữa, tôi muốn  chia sẻ về vai trò của các địa phương, các Bộ ngành, doanh nghiệp trong việc đặt hàng đào tạo nguồn nhân lực. Nếu không có cơ chế đặt hàng như vậy thì không thể nào hỗ trợ các trường đại học nâng cao chất lượng của mình. Các địa phương, doanh nghiệp, hiệp hội có thể tham gia đặt hàng nguồn nhân lực, tham gia sửa đổi, cải tiến quá trình đào tạo; tham gia vào quá trình kiểm định chất lượng giáo dục. Ngoài ra, cả 3 bên là trường đại học, chính phủ, doanh nghiệp là 3 “chân kiềng” không thể tách rời. Với định hướng của Chính phủ thông qua Nghị định 32/2019/NĐ-CP, Nghị định 116/2020/NĐ-CP đã mở hướng cho việc đặt hàng, giao nhiệm vụ cho các trường để đào tạo ra một lực lượng giảng viên, giáo viên, hệ sinh viên tiếp theo có trình độ tốt hơn.

Tôi nhấn mạnh là, đầu tư cho giáo dục, đặc biệt cho giáo dục đại học ở mức rất thấp so với khu vực và thế giới. Không có đầu tư mà muốn có chất lượng giáo dục đại học cao, phải xếp hạng ngang tầm quốc tế… thì rất khó khả thi. Chúng tôi mong mỏi từ phía Nhà nước sẽ dành một phần ngân sách để đầu tư cho những trường chương trình đào tạo quốc tế, những chương trình mũi nhọn trong các trường đại học để chúng ta có những đầu tàu dẫn dắt sự  phát triển của giáo dục đào tạo và của nền kinh tế - xã hội. bên. Bên cạnh đó, đầu tư từ xã hội hóa, tham gia của các doanh nghiệp, hiệp hội, các tổ chức trong nước, quốc tế và các địa phương. Khi đó, tương lai của ngành giáo dục sẽ có nhiều khởi sắc.

(24/04/2021 10:45)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Định hướng nghề nghiệp trong thời đại công nghệ 4.0

Trong thời đại công nghệ 4.0, công nghệ được ứng dụng rộng rãi vào nhiều ngành nghề, lĩnh vực sản xuất, tự động hóa thay thế lao động chân tay, robot thay thế con người. Do đó, nhiều ngành nghề có khả năng bị “xóa sổ”, bên cạnh đó, sẽ có những ngành nghề mới được hình thành. Việc định hướng nghề nghiệp cho học sinh THPT có ý nghĩa quan trọng, giúp các em học sinh tìm đúng ngành nghề phù hợp, tạo cơ hội và khả năng phát triển.

(24/04/2021 11:01)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Chúng ta đã được nghe các nhà quản lý cũng là giảng viên trong trường đại học nói về việc đào tạo nghề, nhu cầu lựa chọn việc làm. Với các học sinh sau khi học xong THPT muốn học trường nghề tốt để trở thành một người thợ giỏi thì ông sẽ có lời khuyên nào, thưa ông Nguyễn Quý Xuân?

Ông Nguyễn Quý Xuân, Hiệu trưởng Trường THPT Phúc Lợi, Long Biên (Hà Nội):

Chúng ta hiểu như thế nào là thợ giỏi? Thợ giỏi là thợ có kiến thức chuyên sâu, sản phẩm tạo ra đáp ứng được nhu cầu của thị trường, đến được tay của người tiêu dùng. Vì vậy, đối với một người thợ giỏi, ngoài kiến thức chuyên môn thì các kỹ năng khác cũng rất cần thiết. Về trình độ chuyên sâu, chúng ta hay quan niệm trung cấp mới là dạy nghề, cao đẳng, đại học không phải dạy nghề nhưng thực chất tất cả các mức độ đào tạo đấy đều là đào tạo nghề chuyên sâu, làm thế nào để một người thợ có kiến thức về mặt lý thuyết, có thể để thực hành nghề tốt là một việc khó.

Các trường đại học có các doanh nghiệp phối hợp đón đầu ra. Đối với các trường THPT, việc phối hợp với các doanh nghiệp trong công tác hướng nghiệp, đào tạo cho học sinh là rất phức tạp. Chúng tôi là một trong rất ít trường làm được việc này. Việc lựa chọn doanh nghiệp phù hợp để phối hợp với các trường THPT là rất khó, chưa kể khi các em học sinh sau khi tốt nghiệp TPPT chưa phải là các đối tượng để các doanh nghiệp lựa chọn mà các doanh nghiệp vẫn lựa chọn các đối tượng tốt nghiệp các trường đào tạo chuyên nghiệp ở cấp độ đào tạo cao hơn.

Thực tế bất kể trường nào dù là các trường chuyên nghiệp hay THPT, chúng ta đôi khi hay có quan niệm hơi quá về giáo dục. Tôi hay nói với các thầy cô là chúng ta đang cung cấp một sản phẩm là “dịch vụ giáo dục”. Nếu dịch vụ giáo dục của chúng ta hay, tốt, được các bậc cha mẹ phụ huynh, các em học sinh lựa chọn thì chúng ta thành công, còn nếu không chúng ta sẽ tự bị thải loại. Và bản thân các trường THPT cũng giống các trường đại học, trong quá trình đào tạo nghề, trong quá trình chúng ta tìm hiểu, xây dựng các trang giáo án phải luôn luôn có sự đổi mới, đào tạo trong mỗi giai đoạn sẽ có sự khác nhau. Chúng ta không đổi mới kịp thì hiển nhiên chúng ta sẽ bị thải loại.

Thực tế, việc đào tạo nghề hiện nay của các nhà trường rất rộng mở, không phải cứ người nhận đào tạo nghề sẽ đi làm nghề đó.

Tại quê tôi, có rất nhiều sinh viên học viện nông nghiệp, ngay từ khi học tập đã về làm việc, thực hành ngay trên mảnh đất của nhà mình. Vì vậy, việc người nông dân có trình độ đại học là rất bình thường, đã không phải thời kỳ mà giai cấp nông dân ít học hơn giai cấp công nhân.

Việc phối hợp giữa ba nhà là Nhà nước, Nhà trường, Nhà doanh nghiệp thực sự là điều rất cần thiết. Việc thực hiện điều này không dễ. Làm thế nào để nhà nước có cơ chế để các nhà trường có thể thực hiện tốt điều này. Ví dụ như tại trường THPT muốn mời một ai vào dạy, dù chương trình đào tạo của họ đã được công nhận thì cũng không hề đơn giản, vì việc đầu tiên, Sở Giáo dục- Đào tạo, Bộ Giáo dục- Đào tạo sẽ đòi hỏi người dạy học phải có chứng chỉ sư phạm, nếu không có thì không được làm công việc giảng dạy, vì vậy các trường trói chân, trói tay rất nhiều. Kể cả các trường đại học khi liên hệ các doanh nghiệp tham gia giảng dạy cũng có rất nhiều việc phức tạp, có rất nhiều việc bị ràng buộc nếu có thể được “cởi trói” thì sẽ thực hiện tốt hơn. Đó không chỉ là mong mỏi của khối THPT chúng tôi mà còn là mong mỏi của các trường đào tạo chuyên nghiệp.

(24/04/2021 11:12)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Trong bối cảnh dịch Covid-19 đã khiến thị trường lao động lao đao và tỷ lệ mất việc làm gia tăng đáng kể, trường ĐH Phenikaa đã có những chính sách gì để tăng cơ hội việc làm cho sinh viên sau khi ra trường, thưa PGS. TS Nguyễn Phú Khánh?

PGS. TS Nguyễn Phú Khánh, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Phenikaa:

Liên quan giữa đào tạo và doanh nghiệp, chúng ta chuẩn bị kĩ năng, hàng trang để sinh viên khi ra trường có thể đáp ứng được yêu cầu của công việc. Theo khảo sát của học viện Havard, sự thành công của sinh viên sau khi ra trường xin được việc là 15-20% trực tiếp từ kiến thức của nhà trường, 70-80% đến từ kĩ năng và thái độ chính là kĩ năng đặc biệt. Để đáp ứng sự thay đổi rất nhanh của công nghệ, môi trường xã hội thì kĩ năng chiếm một vai trò rất quan trọng. Chính vì thế, các trường đại học luôn đóng vai trò chuẩn bị hành trang cho sinh viên. Đơn cử, tại trường Đại học Phenikaa, chúng tôi luôn gắn kết chặt chẽ với các doanh nghiệp với định hướng theo hướng trải nghiệm. Trải nghiệm ở đây là việc ngay từ thời điểm đào tạo, bản thân chúng ta phải khảo sát nhu cầu của xã hội, đồng thời chúng ta có sự hỗ trợ từ trang thiết bị, giảng viên, sự truyền cảm hứng từ các doanh nghiệp. Với môi trường của chúng tôi, để xác định kĩ năng cho sinh viên, chúng tôi tập trung vào kĩ năng phản biện, làm việc nhóm khi giải quyết những vấn đề khó khăn. Bên cạnh đó, chúng tôi tăng cường thời gian thực tập là 35% trong các dự án nghiên cứu ở trong các doanh nghiệp, nhà trường. Trường Đại học Phenikaa luôn có hệ thống doanh nghiệp liên kết. Bản thân tinh thần khởi nghiệp không phải là các em ra trường phải thành lập công ty mà phải thực hiện ngay từ khi ngồi trong ghế nhà trường thông qua việc sinh viên tham gia vào các dự án. Việc khởi nghiệp ngay từ trên ghế nhà trường giúp các e nhiều trải nghiệm, nhiều kĩ năng thông qua các dự án. Những kĩ năng, những trải nghiệm giúp các em đáp ứng tốt hơn cho công việc khi các em ra trường.

Yếu tố hai liên quan đến đặt hàng doanh nghiệp thì hiện trường Đại học Phenikaa có liên kết với hơn 20 doanh nghiệp trong rất nhiều lĩnh vực như vật liệu, công nghệ xanh, điện tử, cơ khí... Đối với các em sinh viên, các em đều có cơ hội để có những việc làm parttime tại các nhà máy, dự án. Khi các em có những trải nghiệm như thế giúp các em khai phá được những tiềm năng.

Tôi cũng rất đồng ý với GS Việt là chúng ta không nên tập trung vào các ngành hot, bởi lẽ nếu chúng ta tập chung vào các ngành hot thì chúng ta chỉ có thể đáp ứng được nhu cầu thức thời còn dài hạn chúng ta phải nhìn vào ngành cơ bản. Hiện nay, trường Đại học Phenikaa cũng tập trung vào các ngàng cơ bản như cơ khí, cơ điện tử… mặc dù những ngành ấy rất khó thu hút học sinh tham gia. Vì vậy, để thu hút được học sinh tham gia vào các ngành học này chúng tôi đã có những khuyến khích và cam kết đầu ra cho các em. Bên cạnh đó, tôi cũng rất đồng ý với ý kiến của bà Hoa về việc doanh nghiệp phải có trách nhiệm chia sẻ cùng với nhà trường cũng như hệ thống nhà nước. Trường Đại học Phenikaa chúng tôi định hướng phát triển nghề nghiệp theo hướng không tiếp cận. Chính vì thế, định hướng khi phát triển nghề nghiệp cũng mong muốn một phần là hỗ trợ các tập đoàn cũng như hỗ trợ các các ngành đào tạo thật sự. Trường Đại học Phenikaa cũng giúp sinh viên chuyển đổi liên ngành, những kĩ năng để đáp ứng được thực tiễn hiện nay.

(24/04/2021 11:20)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng

Sự không “ăn khớp” giữa kiến thức lý thuyết trong nhà trường và thực tế công việc là nguyên nhân cơ bản khiến doanh nghiệp chưa thực sự tin là tạo dựng mối quan hệ với trường đại học sẽ mang lại lợi ích đột phá cho họ. Tại sao không là đơn đặt hàng đào tạo và thực tế này tại trường ĐH Thủy lợi được giải quyết thế nào, GS.TS Nguyễn Trung Việt? 

GS.TS Nguyễn Trung Việt, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Thủy lợi:

Tôi muốn nhấn mạnh vai trò của trường đại học ngoài việc khảo sát thị trường với doanh nghiệp còn phải dự báo sự phát triển của nền kinh tế, khoa học trong những năm tiếp theo. Nếu chúng ta chỉ đáp ứng những nhu cầu tức thời của thị trường thì ngành đào tạo đó cũng chỉ là đào tạo tức thời. Việc dự báo tốt nhu cầu của thị trường trong đào tạo nghề vô cùng quan trọng trong phát triển kinh tế- xã hội quốc gia.

Thứ 2 là cái khung năng lực, thực tế chúng ta biết rằng thời kỳ chuyển đổi số thì Singapore là một quốc gia đi đầu từ lao động phổ thông cho đến học nghề. Và trong quá trình đào tạo, Đại học Thủy lợi đã tập trung ngay, điều chỉnh, rà soát và cập nhật… gắn kết các doanh nghiệp ngay trong quá trình đào tạo của nhà trường.

Tôi nói ví dụ như tập đoàn SamSung trong những năm vừa qua đã đầu tư rất là nhiều tiền để đưa những modul vào khoa công nghệ thông tin của chúng tôi. Tức là nhà trường có thể đào tạo bất kỳ kiến thức gì trong nhà trường nhưng từng này modul là phải có và họ cam kết tiếp nhận lao động sau đào tạo.

Hay ví dụ như ngành kỹ thuật cơ khí, cơ khí điện tử, chúng tôi hợp tác với một số trường đại học của Hàn Quốc- Nhật Bản và sau 2 năm đào tạo, chúng tôi có thể cung cấp lao động không chỉ cho thị trường trong nước mà còn cung cấp lao động cho thị trường quốc tế...

Ngoài kiến thức chuyên môn được đào tạo sâu trên ghế nhà trường chúng tôi còn chú trọng cả kỹ năng mềm như ngoại ngữ, tin học, kỹ năng tư duy, kỹ năng giao tiếp.

Tôi nêu ví dụ như việc, anh sản xuất một con robot rất tốt nhưng làm thế nào để bán được con robot này sẽ vô cùng khó khăn, phải maketing, truyền thông hay phải có cả những chuyên gia tài chính để định giá cho phù hợp với thị trường. Như vậy ngoài kỹ năng chuyên môn còn cần kỹ năng làm việc nhóm để thúc đẩy việc đưa sản phẩm dịch vụ ra thị trường.

(24/04/2021 11:30)

Nhà báo Nguyễn Quốc Thắng:

Thưa quý vị và các bạn!

Có thể khẳng định, cơ hội và tỷ lệ việc làm thực tế của sinh viên phụ thuộc vào trách nhiệm và điều kiện đầu tư của trường. Vì vậy, sinh viên nên chọn các trường có uy tín hoặc trường mới nhưng được đầu tư tốt, các điều kiện đảm bảo chất lượng tốt, có hợp tác quốc tế với các trường uy tín hoặc có hợp tác doanh nghiệp để đào tạo ngành mới. Ngoài ra, thí sinh cần tìm hiểu kỹ các thông tin khi đăng ký xét tuyển trên website của trường, Cổng thông tin thi tuyển sinh của Bộ GD-ĐT và thông tin về nhu cầu, cơ hội các ngành mới phương tiện truyền thông.

Còn về phía các cơ sở đào tạo, để tồn tại và phát triển trong xu thế cạnh tranh ngày càng gay gắt, các nhà trường không chỉ có sứ mệnh đào tạo nhân lực đáp ứng nhu cầu hiện tại mà còn phải có chiến lược đào tạo đón đầu xu thế phát triển. Để thực hiện được nhiệm vụ này, không thể thiếu sự liên kết của cộng đồng doanh nghiệp và sự định hướng của các cơ quan chức năng.

Mùa tuyển sinh đến rất gần; những phương thức giảng dạy, đào tạo mới, khoa mới, môn học mới đang thai nghén và hình thành phục vụ nhu cầu lao động chuyển đổi. Các chuẩn đầu ra, chuẩn nghề nghiệp đang được điều chỉnh để tăng khả năng thích ứng, phù hợp với nhu cầu trong thế giới việc làm thay đổi từng ngày.

Một lần nữa, trân trọng cảm ơn các vị khách quý đã tham gia Tọa đàm ngày hôm nay và mong được gặp lại trong lần đối thoại lần sau.

Xin trân trọng cảm ơn!

ĐBND