Tối hậu thư của đảng Dân chủ
Tối 10.1, Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi đã ra tối hậu thư cho Phó Tổng thống Mike Pence về việc kích hoạt Tu chính án thứ 25 nhằm bãi miễn Tổng thống Donald Trump trong những ngày tới hoặc đảng Dân chủ sẽ làm việc trong tuần này để luận tội Tổng thống lần thứ 2.
Bà Pelosi đã khẳng định trong bức thư gửi tới các thành viên của mình rằng, nếu ông Pence từ chối hành động, đảng Dân chủ sẽ ngay lập tức bãi miễn Tổng thống Donald Trump vì có liên quan đến cuộc bạo động ở Tòa nhà Quốc hội ngày 6.1 khiến ít nhất 5 người thiệt mạng, trong đó có một sĩ quan cảnh sát.
Đến tối 10.1, đã có 210 thành viên Hạ viện đứng ra bảo trợ cho biện pháp luận tội, tức gần đạt được đa số tại Hạ viện. Như vậy, nếu Phó Tổng thống không kích hoạt cơ chế phế truất tổng thống, đây sẽ là lần thứ hai ông Donald Trump phải đối mặt với quá trình điều tra luận tội trong nhiệm kỳ 4 năm của mình - điều chưa từng có trong lịch sử nước Mỹ.
Những nỗ lực của đảng Dân chủ nhằm gây sức ép để Tổng thống từ chức hoặc bãi miễn ông diễn ra giữa bối cảnh nhiệm kỳ của ông Donald Trump chỉ còn 10 ngày nữa. Tuy nhiên, bà Pelosi cho rằng ông Donald Trump đã xúi giục nổi loạn và là mối đe dọa với người dân Mỹ. "Để bảo vệ Hiến pháp và nền Dân chủ của chúng ta, chúng tôi sẽ hành động khẩn cấp bởi Tổng thống là mối đe dọa với cả hai điều trên", bà Pelosi nhận định trong một bức thư gửi đảng Dân chủ tối 10.1.
Lựa chọn của ông Mike Pence
CNN dẫn một nguồn thạo tin cho biết, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence không loại trừ nỗ lực kích hoạt Tu chính án thứ 25 để phế truất Tổng thống Donald Trump và muốn giữ nguyên lựa chọn này trong trường hợp ông Donald Trump có những hành vi không ổn định.
Thông tin này dường như càng làm căng thẳng mối quan hệ giữa bộ đôi hàng đầu của đảng Cộng hòa, vốn đã hoàn toàn đóng băng kể từ khi Phó Tổng thống Mike Pence chủ trì phiên họp của Quốc hội xác nhận Tổng thống Donald Trump đã thất bại trong cuộc bầu cử vừa qua.
Trước đó, ông Donald Trump đã đặt cấp phó của mình vào tình huống khó xử khi yêu cầu ông Pence lật ngược kết quả bầu cử trong phiên họp Quốc hội. Khi ông Pence giải thích rằng ông không thể làm điều này và gửi một lá thư tới Quốc hội cho biết ông sẽ tuân theo Hiến pháp, ông Donald Trump đã phản ứng vô cùng giận dữ.
Đây là lần đầu tiên Phó Tổng thống Mike Pence thể hiện sự bất đồng một cách công khai với Tổng thống Donald Trump. Từ trước đến nay, ông Pence được coi là một trong những nhân vật bảo vệ ông Trump mạnh mẽ nhất, thường xuyên xoa dịu những ngôn từ gay gắt của ông, sẵn sàng hậu thuẫn và vận động sự ủng hộ cho ông Donald Trump trong suốt chiến dịch tranh cử lẫn ở Quốc hội. Tổng thống Donald Trump từng nhận định ông Pence là người “mạnh mẽ và rất đáng tin cậy”.
Hiện tại, ông Pence và các cố vấn của mình hy vọng sẽ làm cầu nối cho chính quyền mới và sẽ nỗ lực hết sức để hỗ trợ đội ngũ của Tổng thống đắc cử Joe Biden đối phó với đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, nguồn tin này cũng khẳng định, ông Pence không loại trừ khả năng kích hoạt Tu chính án thứ 25 trong trường hợp ông Trump thực hiện những hành động khó lường.
Việc kích hoạt Tu chính án thứ 25 sẽ yêu cầu ông Pence và các thành viên nội các bỏ phiếu để bãi nhiệm Tổng thống với lý do ông Donald Trump không có khả năng "hoàn thành trách nhiệm và nghĩa vụ với tư cách là chủ nhân Nhà Trắng". Đây sẽ là bước đi chưa từng có.
Ông Donald Trump có thể phản đối động thái nói trên bằng cách gửi thư lên Quốc hội khẳng định rằng ông không bị mất khả năng thực hiện nhiệm vụ. Phó Tổng thống Mike Pence và các thành viên trong nội các khi đó sẽ có 4 ngày để xem xét. Sau đó, Quốc hội sẽ tiến hành bỏ phiếu. Để có thể bãi nhiệm Tổng thống, cần có 2/3 số phiếu thuận, tức là có sự nhất trí của 67 thành viên Thượng viện và 290 thành viên Hạ viện.
Đối sách của phe Cộng hòa
Trong trường hợp ông Pence không kích hoạt Tu chánh án 25, Hạ viện do phe Dân chủ kiểm soát có thể tiến hành bỏ phiếu nhằm luận tội Tổng thống Donald Trump vào giữa tuần này. Việc luận tội tại Hạ viện tương đương với một bản cáo trạng, sẽ kích hoạt phiên tòa thứ hai chưa từng có tại Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát. Trong phiên luận tội lần đầu, Thượng viện Mỹ đã tha bổng ông Trump trước những cáo buộc rằng ông đe dọa an ninh quốc gia.
Nỗ lực lật đổ ông Trump thu hút được sự ủng hộ từ một số thành viên đảng Cộng hòa, bị chia rẽ bởi các hành động của Tổng thống. Tuy vẫn là số ít nhưng ngày càng có thêm các nhà lập pháp đảng Cộng hòa lên tiếng kêu gọi ông Donald Trump từ chức. Tại Quốc hội, ít nhất 2 thành viên đảng Cộng hòa là Thượng nghị sĩ Pat Toomey bang Pennsylvania và Thượng nghị sĩ Lisa Murkowski bang Alaska đã kêu gọi Tổng thống từ chức. Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa bang Nebraska Ben Sasse cũng cho biết sẽ cân nhắc các điều khoản luận tội.
Nhưng các đồng minh quan trọng khác của Donald Trump, bao gồm Thượng nghị sĩ Lindsey Graham và lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Hạ viện Kevin McCarthy, đã kêu gọi các đảng viên Dân chủ từ bỏ mọi nỗ lực luận tội để giữ hòa khí. Người phát ngôn Nhà Trắng Judd Deere nói: “Việc luận tội Tổng thống Donald Trump với 10 ngày còn lại trong nhiệm kỳ sẽ chỉ làm chia rẽ đất nước hơn nữa”.
Lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mitch McConnell nói đại ý rằng bất kỳ phiên tòa nào cũng có thể xảy ra sau khi nhiệm kỳ của ông Donald Trump kết thúc, khi đảng Dân chủ nắm quyền kiểm soát Thượng viện nhờ chiến thắng trong hai cuộc bầu cử ở bang Georgia vào tuần trước.
Nếu bị kết tội sau khi rời nhiệm sở, ông Donald Trump sẽ mất các quyền lợi mà cựu tổng thống được hưởng, chẳng hạn như quyền bảo vệ an ninh và lương hưu, và ông sẽ bị cấm tranh cử nhiệm kỳ thứ hai. Nhưng việc kết tội ở Thượng viện đòi hỏi phải có đa số 2/3, tức sẽ có ít nhất 17 phiếu bầu của đảng Cộng hòa.
Lựa chọn khác mà một số thành viên đảng Cộng hòa và các thành viên đảng Dân chủ theo quan điểm ôn hòa đang cân nhắc là khiển trách Tổng thống Donald Trump. Một số thành viên đảng Cộng hòa đang kín đáo thúc đẩy lộ trình này và cố gắng thuyết phục ông Biden ủng hộ. Tuy nhiên, việc khiển trách sẽ không thể được thông qua trong một Hạ viện do đảng Dân chủ kiểm soát, vốn coi lựa chọn này là “lối thoát” quá dễ dàng cho ông Donald Trump.
Lãnh đạo đảng Dân chủ cũng đang xem xét một vài biện pháp nhằm hạn chế ảnh hưởng chính trị trong 100 ngày đầu tiên của ông Biden, trong đó có lựa chọn mà Phó Lãnh đạo phe đa số tại hạ viện Jim Clyburn cân nhắc là trì hoãn phiên tòa luận tội ở Hạ viện, trong khi vẫn tiếp tục thúc đẩy các điều khoản luận tội.
Trong khi đó, cuộc họp tại Thượng viện chưa thể sớm diễn ra do lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mitch McConnell vừa thông báo rằng, Thượng viện chưa thể quay lại làm việc ít nhất cho tới ngày 19.1. Các nghị sĩ cũng tỏ ý lo ngại về việc quay lại Tòa nhà Quốc hội trong tuần này do dịch Covid-19 cũng như tình trạng an ninh sau khi người biểu tình dễ dàng đột nhập vào đây hôm 6.1.
Cơ quan chủ quản: Văn phòng Quốc hội
