Năm 2023, cùng với khó khăn chung của ngành công nghiệp trong nước, ngành Đồ uống cũng đối mặt với nhiều thách thức khi doanh số và thị phần giảm, giá nguyên vật liệu tăng, cạnh tranh gay gắt... Để các doanh nghiệp vượt qua khó khăn trước mắt, phục hồi và phát triển sản xuất, rất cần Nhà nước có các chính sách hỗ trợ kịp thời.
Nhiều thách thức phải đối mặt
Năm 2023 được xem là một năm đầy biến động khi tình hình thế giới vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp khó lường. Xung đột Nga – Ucraina chưa có hồi kết, lại xuất hiện xung đột giữa Hamas – Israel tại Trung Đông làm cho bức tranh kinh tế thế giới càng chìm sâu vào khủng hoảng, lạm phát. Giá cả đầu vào tăng cao, ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế nước ta do nguồn nguyên liệu đầu vào phục vụ sản xuất gặp nhiều khó khăn, gây đứt gãy chuỗi cung ứng.
Cùng với khó khăn chung của ngành công nghiệp trong nước, ngành Đồ uống cũng không ngoại lệ. Do hệ quả của suy thoái kinh tế, người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu vì thu nhập giảm, hoặc lo ngại nền kinh tế có thể tệ hơn nữa trong tương lai. Đặc biệt, ngành Đồ uống còn chịu tác động kép bởi các quy định hạn chế đồ uống có cồn, chính sách thuế Tiêu thụ đặc biệt, đã tác động mạnh mẽ tới sự phục hồi của các doanh nghiệp. Đây là lý do dẫn đến sức tiêu thụ bia, rượu sụt giảm, gây ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp (DN) trong ngành.
Thông tin từ Tổng Công ty CP Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco) ghi nhận doanh thu 9 tháng năm 2023 đạt 22.125 tỷ đồng, giảm 12% so với cùng kỳ năm 2022; lợi nhuận sau thuế giảm tới 26%, còn 3.288 tỷ đồng. Kết thúc 9 tháng năm 2023, Tổng Công ty CP Bia - Rượu - Nước giải khát Hà Nội (Habeco) ghi nhận doanh thu hợp nhất đạt 5.632 tỷ đồng, giảm 6,3% so với cùng kỳ năm 2022, lợi nhuận trước thuế hợp nhất 376,5 tỷ đồng, giảm 32,7%. Riêng quý III/2023, doanh thu hợp nhất của Habeco đạt 2.298,8 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế 142,4 tỷ đồng, giảm 7,1% về doanh thu và giảm 47,8% về lợi nhuận so với cùng kỳ năm 2022…
Theo PGS, TS. Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA), từ đầu năm 2020, ngành Đồ uống Việt Nam liên tiếp gặp nhiều khó khăn, thách thức do chịu sự tác động của đại dịch Covid-19, ảnh hưởng của các chính sách hạn chế đồ uống có cồn, đặc biệt là cuộc xung đột Nga và Ukraine khiến nguyên liệu đầu vào tăng cao. Trong khi đó người tiêu dùng cắt giảm chi tiêu, nhu cầu sử dụng bia rượu sụt giảm, kéo theo doanh thu của các doanh nghiệp giảm mạnh. Đồng thời, ảnh hưởng trực tiếp đến các ngành khác nằm trong chuỗi cung ứng như nông nghiệp, mía đường, thủy sản, chăn nuôi v.v.
Đây là những nguyên nhân chính dẫn đến năng lực sản xuất của nhóm doanh nghiệp đồ uống hiện nay hoạt động ở mức dưới 80% so với trước đại dịch. Nhiều doanh nghiệp đang phải đối mặt với bao khó khăn, khó trụ nổi trước những gánh nặng liên tiếp trong 3 năm gần đây. Ngay cả với những doanh nghiệp tiềm lực và quy mô lớn hơn cũng phải mất nhiều năm để có thể quay trở lại mức phát triển như trước đại dịch.
Mặc dù gặp nhiều khó khăn do giá cả tăng, chuỗi cung ứng bị gián đoạn, tình hình cạnh tranh trong nội bộ ngành diễn ra gay gắt…, nhưng với tinh thần quyết tâm hoàn thành kế hoạch năm 2023, VBA đã phối hợp với các đơn vị hội viên thực hiện tốt các nhiệm vụ kế hoạch đề ra, góp phần vào tăng trưởng chung của ngành công nghiệp và ngành Đồ uống Việt Nam.
Từng bước tháo gỡ khó khăn
Trước những khó khăn, bất lợi mà ngành Đồ uống đang phải đối diện, Hiệp hội xác định, một trong những nhiệm vụ trọng tâm hiện nay nhằm tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp đồ uống vẫn là các loại thuế suất: thuế VAT, thuế TTĐB đang ảnh hưởng lớn tới doanh nghiệp.
Theo đó, trong năm 2023, VBA đã đưa ra được những giải pháp có tính thuyết phục để kiến nghị với Nhà nước hỗ trợ cho các doanh nghiệp còn đang khó khăn trong bối cảnh vừa thoát ra khỏi đại dịch Covid-19 với mục tiêu: tiếp tục lùi thời hạn tăng thuế, chưa nên điều chỉnh tăng thuế tại thời điểm hiện tại mà cần giữ ổn định chính sách thuế như hiện nay cho ngành đồ uống.
Năm 2023, VBA đã tổ chức nhiều hội thảo, tọa đàm nhằm tham gia xây dựng chính sách, cụ thể như: Tọa đàm lấy ý kiến chuyên gia về Đề nghị xây dựng Luật Thuế TTĐB (sửa đổi) được tổ chức tại nhiều địa phương trên cả nước (Hà Nội, Đà Nẵng, Quảng Ninh, Ninh Bình); Tọa đàm Giải pháp Bao bì bền vững, mắt xích quan trọng trong nền kinh tế tuần hoàn tại Hà Nội; Hội thảo “Góp ý Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về định mức chi phí tái chế thực hiện trách nhiệm EPR của nhà sản xuất, nhập khẩu” tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Với cách làm bài bản, quyết liệt, VBA đã đạt được cơ bản mục tiêu đặt ra.
Bên cạnh các nhiệm vụ trọng tâm kể trên, năm 2023, VBA luôn quan tâm đến phát triển Hội viên mới, đồng thời tiếp tục đẩy mạnh truyền thông trên điện tử và các nền tảng mạng xã hội. Cùng với đó, tăng cường quan hệ với các cơ quan nhà nước, các tổ chức trong nước và quốc tế, các doanh nghiệp sản xuất, tư vấn, các chuyên gia kinh tế, pháp luật... và tổ chức các khóa đào tạo chuyên ngành.
Mặc dù còn đang đối diện với nhiều khó khăn, thách thức, nhưng với sự đồng hành của VBA, đặc biệt là sự cố gắng, nỗ lực phát huy sức mạnh nội tại, các đơn vị trong ngành đồ uống Việt Nam đã thực hiện tốt nhiệm vụ đề ra. Đáng chú ý, để thích ứng với bối cảnh hiện nay, nhiều doanh nghiệp rượu, bia đã có sự chuyển dịch trong sản xuất, kinh doanh. Một số hãng nhanh nhạy đã bắt đầu chuyển đổi sang mô hình đồ uống có nồng độ cồn thấp, không cồn hoặc các loại cocktail, bia ít cồn hương vị trái cây. Bên cạnh đó, chiến lược về kênh phân phối, sản phẩm hoặc dịch vụ, định giá, chuỗi cung ứng và phân khúc khách hàng được xem là những chiến lược quan trọng nhất trong việc thúc đẩy doanh thu của doanh nghiệp ngành thực phẩm và đồ uống trong thời gian tới.
Nhờ sự quan tâm, hỗ trợ của Chính phủ và sự vào cuộc tích cực của Hiệp hội, nhất là nhờ sự nỗ lực của tập thể lãnh đạo, cán bộ, nhân viên, người lao động của các doanh nghiệp nên năm 2023 ngành Đồ uống đã vượt qua khó khăn, thách thức, đạt những kết quả đáng mừng và đã có sự tăng trưởng trở lại sau 3 năm bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid–19. Các nhà máy phân bố khắp các tỉnh, thành phố trên cả nước vẫn giữ vững nhịp độ sản xuất, kinh doanh và tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò của mình với những đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. Trong bối cảnh khó khăn chung, toàn ngành vẫn tiếp tục đóng góp vào ngân sách nhà nước khoảng 60 nghìn tỷ đồng mỗi năm, ngành tiếp tục tạo việc làm cho hàng triệu lao động trực tiếp và gián tiếp trong các cơ sở sản xuất và chuỗi cung ứng như nguyên liệu, đóng gói, kho vận, phân phối, các ngành dịch vụ, bảo đảm lưu thông trong chuỗi giá trị sản phẩm. Đồng thời, thông qua các hoạt động sản xuất kinh doanh, chiến lược xúc tiến thương mại và thị trường quốc tế đã không chỉ đáp ứng đủ nhu cầu tiêu dùng trong nước mà còn xuất khẩu ra một số thị trường quốc tế bằng những sản phẩm có chất lượng cao, uy tín, mẫu mã đẹp, hấp dẫn người tiêu dùng…
Kết quả này có được còn nhờ tới sự chủ động, năng động, sáng tạo và các giải pháp phù hợp của các doanh nghiệp trong ngành. Tất cả các khâu tổ chức sản xuất, kinh doanh và điều hành đều hoạt động một cách trơn tru, tiết kiệm chi phí, song hành với việc tìm tòi, nghiên cứu cho ra đời các sản phẩm, mẫu mã mới phù hợp với xu thế tiêu dùng. Bên cạnh đó, tổ chức nhiều chương trình khuyến mãi, tri ân khách hàng, đổi mới công tác quản lý, tiếp thị, mở thêm các điểm bán hàng lịch sự, sang trọng…
Tuy phải đối mặt với nhiều yếu tố bất lợi, nhưng trong năm 2023, các doanh nghiệp trong ngành vẫn luôn ưu tiên một phần ngân sách đáng kể để tham gia tích cực trong các hoạt động phát triển bền vững theo tiêu chí Môi trường - Xã hội và Quản trị minh bạch (ESG), thông qua các chiến dịch sản xuất xanh, hỗ trợ vấn đề an sinh, bảo vệ môi trường và báo cáo minh bạch, theo xu hướng của thế giới và cam kết của Việt Nam.
Năm 2024 được dự báo, tình hình quốc tế, trong nước sẽ có những thuận lợi, khó khăn, thách thức đan xen, nhưng khó khăn, thách thức nhiều hơn, mới hơn, phức tạp hơn. Bên cạnh đó, trong bối cảnh phát triển kinh tế thế giới, công cuộc chuyển đổi số và chuyển đổi xanh hay chuyển đổi năng lượng là vấn đề được đề cập nhiều và đang diễn ra rất mạnh mẽ, khẩn trương, gấp rút. Với những yếu tố trên, các doanh nghiệp ngành Đồ uống sẽ tiếp tục gặp nhiều khó khăn, thách thức, việc làm của người lao động có nguy cơ bị giảm, tình trạng rượu, bia lậu, không rõ nguồn gốc sẽ gia tăng, sức khỏe người tiêu dùng sẽ bị ảnh hưởng nếu những tồn tại trên không được giải quyết.
Với thực tế đó, ngành Đồ uống mong rằng, Nhà nước có chính sách ổn định, có các giải pháp giúp doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, tập trung quản lý tình trạng rượu, bia lậu, không rõ nguồn gốc để bảo vệ các doanh nghiệp đồ uống làm ăn chân chính, tạo điều kiện để ngành Đồ uống Việt Nam phát triển bền vững. Từ đó, sẽ đóng góp nhiều hơn nữa cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, bảo đảm việc làm cho người lao động và thực hiện tốt công tác an sinh xã hội, trách nhiệm với cộng đồng, đất nước.
