Bài 3: Sáng tạo, khoa học, bền bỉ

Sự chậm chạp về vấn đề pháp lý và đạo đức của AI dẫn đến những xung đột trên nhiều lĩnh vực nhất là văn hóa không có lời giải và cũng chẳng rõ trách nhiệm của nhà sản xuất. Sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo, trong đó có ChatGPT, Deepfake đặt ra các vấn đề đạo đức và pháp lý liên quan đến ứng dụng AI một cách có trách nhiệm. Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết: Việt Nam cũng cần chủ động nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm các nước trong việc đấu tranh bảo vệ an ninh văn hóa thông qua đàm phán với nhà sản xuất, quản trị mạng và ban hành các quy định đảm bảo tiêu chí đạo đức, pháp luật, bản quyền, chuẩn mực thông tin từ trí tuệ sáng tạo, quyền truy xuất nguồn… Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo ở Việt Nam còn ở khoảng cách rất xa với các nước đi đầu và xu thế còn tăng tiếp. “Vì vậy, chúng ta không quá tham vọng phát triển các sản phẩm hàng đầu thế giới, chỉ đi vào các sản phẩm ngách phục vụ thị trường Việt Nam.”- Thứ trưởng Bùi Thế Duy nhấn mạnh.

Trong điều kiện hiện nay, các cơ quan, tổ chức hữu quan cần quan tâm đến kỹ năng ứng phó với trí tuệ nhân tạo trên từng lĩnh vực liên quan. Qua sự phát triển ứng dụng trí tuệ thông minh ở Việt Nam, chúng ta tiếp cận vấn đề đạo đức, pháp luật mà Mỹ, EU, các nước tiên tiến đang giải quyết thông qua các đạo luật, các thỏa thuận với nhà sản xuất và ứng dụng. Từ đó, hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam; đấu tranh có bài bản, bền bỉ để bảo vệ quyền, lợi ích quốc gia dân tộc; góp phần chủ động đấu tranh bảo vệ an ninh văn hóa.

Đấu tranh trực diện với thế lực thù địch lợi dụng công nghệ mới, ứng dụng trí tuệ nhân tạo để bảo vệ an ninh tư tưởng - văn hóa đòi hỏi chúng ta cũng phải sáng tạo, khoa học và bền bỉ; cùng sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân. Đặc biệt phải có những tổ chức thực sự chuyên nghiệp làm đầu mối. Trong cuộc chiến này, phải luôn rà soát, phát hiện các mạng xã hội, facebook, trang Web đen, báo lá cải... bị lợi dụng lan truyền thông tin xuyên tạc phá hoại khối đoàn kết dân tộc, phá hoại văn hóa, nền tảng tư tưởng của chế độ xã hội chủ nghĩa. Từ đó, có giải pháp, biện pháp ứng phó kịp thời.

Bên cạnh đó, cũng cần nhận thức rõ sự khác biệt giữa trí tuệ thông minh và con người. Con người với tư cách chủ thể sáng tạo, hưởng thụ văn hóa, cũng là chủ thể giữ gìn, phát huy và bảo vệ nó. “Điều đó đòi hỏi chúng ta tiếp tục nâng cao nhận thức văn hóa trước những thách thức của kỷ nguyên số hóa. Vì vậy, cần phải có những chiến lược, sách lược đi đôi với khuyến nghị, hướng dẫn cụ thể... để đấu tranh bảo vệ an ninh văn hóa. Theo đó, chủ thể văn hóa Việt Nam cần phải được trang bị những hiểu biết về cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, những thuận lợi và nguy cơ, thách thức của nó.”- ThS. Nghiêm Xuân Mừng, Giảng viên Khoa Quản lý Xã hội, Học viện Hành chính Quốc gia chia sẻ.

Đấu tranh bảo vệ văn hóa tư tưởng theo hướng này chúng ta vừa phải thông thạo về ứng dụng công nghệ, vừa phải có những phần mềm theo dõi, giám sát thông tin, vừa có lực lượng chuyên trách, thường trực có chuyên môn sâu. Đồng thời cần có giải pháp đồng bộ từ cơ quan của Đảng, các cơ quan bộ máy nhà nước, đặc biệt là các cơ quan chuyên ngành như văn hóa, thông tin, khoa học công nghệ, tư pháp; sự vào cuộc của các tổ chức xã hội như Đoàn Thanh niên, Hội Cựu chiến binh, Hội văn hóa nghệ thuật... với trách nhiệm rõ ràng. Từ đó, góp phần nâng cao nhận thức của người dân, phát huy sức mạnh, lòng yêu nước của Nhân dân xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân vững mạnh. 

Báo chí cần vào cuộc quyết liệt, bền bỉ, bài bản, hệ thống và nhạy cảm hơn nữa. Một mặt xây dựng luận cứ để có những đấu tranh thuyết phục, khoa học và hiệu quả với các bài viết ngắn gọn, rõ ràng giúp công chúng nhận biết bản chất thông tin sai lệch, xuyên tạc; hiểu sâu và cương quyết bảo vệ quan điểm, đường lối của Đảng, pháp luật của nhà nước. Mặt khác, phát huy vai trò, trách nhiệm của lực lượng báo chí cách mạng là yếu tố quan trọng để đấu tranh với các đối tượng thù địch dưới nhiều hình thức, chiêu bài tinh vi trên không gian mạng; góp phần bảo vệ sự phát triển ổn định về tư tưởng và văn hóa đúng định hướng xã hội chủ nghĩa trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; bảo vệ truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc; bảo vệ sự đồng thuận, nhất trí về chính trị, tinh thần trong nhân dân; đấu tranh có hiệu quả với các trào lưu tư tưởng, văn hóa phản động, độc hại...

Đấu tranh trực diện với thế lực thù địch mượn cớ, dựa dẫm, đánh lừa công nghệ, ứng dụng trí tuệ nhân tạo để xuyên tạc giá trị văn hóa Việt, nền tảng văn hóa và đời sống văn hóa của con người Việt Nam phải là công việc thường xuyên. Đấu tranh với hiện tượng này phải đồng bộ cả việc xây dựng các luận cứ khoa học cũng như các giải pháp về công nghệ, kỹ thuật để gỡ bỏ, ngăn chặn thông tin xấu độc trên mạng hay thực hiện các giải pháp về kinh tế, tài chính, kiểm soát dòng tiền mà các trang mạng xã hội, thế lực thù địch thao túng. Và chúng ta cần tiến hành tốt công tác giáo dục chính trị, tạo chuyển biến sâu sắc về nhận thức của mọi tổ chức, cơ quan liên quan tham gia chủ động đấu tranh; tích cực bồi dưỡng, nâng cao trình độ, năng lực toàn diện cho lực lượng cán bộ; hoàn thiện các chính sách và khung pháp lý nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho cá nhân, tổ chức tích cực tham gia đấu tranh. Hình thức đấu tranh đa dạng nhưng quan điểm và nguyên tắc thì giữ vững; mềm dẻo, linh hoạt trong phương pháp; công khai, minh bạch, dân chủ trong cách làm hay đối thoại, với những người có ý kiến khác trên tinh thần khoa học, dân chủ, xây dựng và thuyết phục… Từ đó góp phần tạo đồng thuận cùng chung sức giữ gìn an ninh văn hóa.