Giải pháp hiệu quả với người mắc bệnh thể nặng

Sử dụng kháng thể chống lại tác nhân

Bộ Y tế vừa có quyết định phê duyệt đề cương nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng phương pháp “Đánh giá tính an toàn và hiệu quả bước đầu điều trị bệnh nhân Covid-19 thể trung bình, nặng và nghiêm trọng bằng huyết tương của người bệnh đã phục hồi”. Đề tài nghiên cứu do Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương TS.BS. Phạm Ngọc Thạch và Viện trưởng Viện nghiên cứu Tế bào gốc và công nghệ gene Vinmec GS.TS. Nguyễn Thanh Liêm đồng chủ trì, với sự tham gia của nhiều nhà khoa học, bác sĩ của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương… Đề án chia làm 2 giai đoạn: Giai đoạn đầu, áp dụng trên 10 bệnh nhân; giai đoạn 2, số bệnh nhân sẽ tăng lên 42 người.

Là điều phối chính của nghiên cứu này, TS. Văn Đình Tráng, Phụ trách khoa Vi sinh - Sinh học phân tử, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương lý giải, phương pháp mới này chính là việc sử dụng kháng thể chống lại một tác nhân để phòng ngừa hoặc điều trị một bệnh truyền nhiễm do tác nhân đó gây ra. Người bệnh tiếp nhận kháng thể thụ động từ huyết tương của người hồi phục. Đây là phương pháp điều trị duy nhất cung cấp ngay kháng thể cho người bệnh để tiêu diệt virus, ngăn bệnh diễn biến nặng hơn.

Thực tế, vào đầu thế kỷ XX, phương pháp dùng huyết tương của người hồi phục đã được sử dụng để ngăn chặn sự bùng phát của các bệnh gây ra bởi virus như viêm đa cơ, sởi, cúm và dịch SARS năm 2003. Truyền huyết tương - dịch lỏng còn lại sau khi các tế bào máu được lọc ra - có thể làm tăng phản ứng chống lại virus ở người, giúp hệ thống miễn dịch trở nên mạnh mẽ hơn. 

Hiện nay việc lấy huyết tương người khỏi để điều trị Covid-19 cũng đang được thực hiện tại một số nước châu Âu và Trung Quốc. Huyết tương của người khỏi Covid-19 chứa lượng lớn kháng thể trung hòa virus SARS-CoV-2 đã được thử nghiệm ở một số nước và bước đầu cho thấy có thể có hiệu quả đối với những người mắc bệnh thể nặng. 

Phương pháp hiến huyết tương tương tự việc hiến máu, song bác sĩ không sử dụng toàn bộ thành phần máu mà chỉ lấy 600ml huyết tương, huyết tương được lọc ngay trong quá trình hiến. Số huyết tương lấy ra sẽ được bù lại bằng dung dịch huyết thanh sinh lý để bảo đảm sức khỏe cho người hiến.

Theo các chuyên gia, trong tình hình dịch Covid-19 còn diễn biến phức tạp, việc sử dụng huyết tương người điều trị khỏi bệnh cần được xem xét, đánh giá như một liệu pháp mới có tiềm năng nhằm tăng thêm công cụ cho thầy thuốc điều trị người bệnh, đặc biệt là những trường hợp chuyển nặng và bệnh nặng. Điều quan trọng nhất là lựa chọn người hiến huyết tương như thế nào và vấn đề sử dụng huyết tương. Bên cạnh đó, việc bảo đảm an toàn khi lấy hiến huyết tương của người điều trị khỏi Covid-19 cũng được đặt lên hàng đầu để ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm SAR-CoV-2 và các tác nhân gây bệnh khác cho người bệnh, nhân viên y tế và cộng đồng.

Tự nguyện hiến tặng huyết tương

Theo TS. Văn Đình Tráng, người đủ điều kiện hiến huyết tương là người từ 18 - 65 tuổi, cân nặng trên 50kg đối với nam và 45kg với nữ, từng mắc Covid-19 nhưng đã khỏi bệnh, sau xuất viện 14 ngày. Những đối tượng này sẽ được làm các xét nghiệm sàng lọc miễn phí các bệnh như viêm gan B, HIV, giang mai... và các xét nghiệm cần thiết khác nhằm bảo đảm hiến tặng nguồn huyết tương sạch.

Người nhận huyết tương là bệnh nhân Covid-19 từ 18 tuổi đến 75 tuổi được chẩn đoán xác định nhiễm SARS-CoV-2 bằng xét nghiệm RT-PCR từ bệnh phẩm hầu họng, đáp ứng tất cả tiêu chuẩn lựa chọn và không có bất kỳ tiêu chuẩn loại trừ nào theo đề cương nghiên cứu. Người bệnh đã khỏi Covid-19 có thể chủ động liên hệ tới đường dây nóng 19003228 để được tư vấn, giải đáp. Việc hiến này là hoàn toàn tự nguyện; người cho có quyền chấm dứt tham gia hiến tặng bất cứ lúc nào. 

Được biết, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương đã bắt đầu lựa chọn người hiến huyết tương từ ngày 3.8. Đến ngày 7.8, đã có 17 người đăng ký tình nguyện hiến huyết tương, trong đó có một bác sĩ của bệnh viện từng mắc Covid-19 và nữ điều dưỡng Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai (là bệnh nhân 87) cũng tình nguyện hiến tặng huyết tương.

Trước những băn khoăn về việc virus SARS-CoV-2 đã sản sinh ra nhiều biến chủng sẽ ảnh hưởng tới hiệu quả của kháng thể trong huyết tương người khỏi bệnh, nhiều chuyên gia chia sẻ, kháng nguyên và kháng thể giống như khóa và chìa khóa. Chìa khóa cũ không thể dùng cho ổ khóa mới. Về mặt lý thuyết, khi một chủng mới được hình thành, kháng thể trong huyết tương sẽ kém hiệu quả hoặc không có hiệu quả với miễn dịch trước đó.

Tuy nhiên, kháng thể có rất nhiều cấu trúc khác nhau, chúng vẫn có thể đánh vào kháng nguyên của virus. Do vậy, vẫn nên khuyến khích người từng mắc Covid-19 hiến huyết tương và tỷ lệ thành công vẫn là 50%. Chưa thể khẳng định phương pháp điều trị này có thể giúp các bệnh nhân khỏi hoàn toàn vì vậy, sau khi thống kê, tổng hợp, các nhà chuyên môn sẽ có báo cáo cụ thể về tính hiệu quả và an toàn của phương pháp.