Luôn tìm tòi, chắt lọc và kiên trì đổi mới

Thuyết phục QH bằng hiệu quả thực tế

- Một năm bộn bề vất vả nhưng nhiều dấu ấn. Nhiều lãnh đạo QH đã nhận xét ngắn gọn như vậy về VPQH - cơ quan tham mưu, giúp việc tin cậy của QH - trong năm 2018. Còn với Tổng Thư ký QH, Chủ nhiệm VPQH thì năm 2018 của VPQH như thế nào, thưa ông?

- Năm 2018 là năm giữa nhiệm kỳ nên QH có những công việc, những nhiệm vụ rất đặc thù như đánh giá giữa kỳ việc thực hiện các mục tiêu, nghị quyết về phát triển kinh tế - xã hội, tài chính ngân sách, đầu tư công 5 năm; lấy phiếu tín nhiệm đối với 48 người giữ chức vụ do QH bầu hoặc phê chuẩn; giám sát, chất vấn lại việc thực hiện các Nghị quyết của QH về chất vấn và trả lời chất vấn, về giám sát chuyên đề từ đầu nhiệm kỳ đến Kỳ họp thứ Tư; thực hiện ngay các Nghị quyết Trung ương 6, Nghị quyết Trung ương 7, Nghị quyết Trung ương 8 (Khóa XII)…

Ảnh: Quang Khánh

Chính vì vậy, khối lượng công việc của VPQH tăng rất nhiều so với các năm trước. VPQH đã phối hợp tham mưu, phục vụ việc: Chuẩn bị và trình QH thông qua 16 luật, 18 nghị quyết, cho ý kiến 15 dự án luật; giám sát tối cao 1 chuyên đề; chất vấn 12 thành viên Chính phủ, trưởng ngành tại Kỳ họp thứ Năm và Thủ tướng, 21 thành viên Chính phủ, trưởng ngành tại Kỳ họp thứ Sáu; xem xét nhiều báo cáo quan trọng khác; trình UBTVQH ban hành 1 pháp lệnh, 153 nghị quyết và cho ý kiến nhiều vấn đề quan trọng khác; tổ chức chất vấn 19 thành viên Chính phủ, trưởng ngành tại Phiên họp thứ 22, 26; tổ chức Hội nghị thường niên lần thứ 26 Diễn đàn Nghị viện châu Á - Thái Bình Dương, Hội nghị QH và các mục tiêu phát triển bền vững… VPQH cũng phối hợp tham mưu, phục vụ 20 cuộc làm việc của Đảng đoàn QH; 1 Đoàn giám sát của QH làm việc tại 8 tỉnh, thành phố; 1 Đoàn giám sát của UBTVQH làm việc tại 14 tỉnh, thành phố và 22 Đoàn giám sát chuyên đề của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban tại 60 tỉnh, thành phố và nhiều phiên giải trình; tiếp gần 1.200 công dân tại Trụ sở tiếp dân Trung ương, tiếp nhận và xử lý 18.715 đơn, thư khiếu nại, tố cáo của công dân; phục vụ các Đoàn Lãnh đạo cấp cao của QH thăm và làm việc tại các nước cũng như lãnh đạo nghị viện, nghị sĩ các nước đến thăm và làm việc với QH, các cơ quan của QH nước ta.

Trong bất cứ hoạt động nào, VPQH cũng nêu cao tinh thần trách nhiệm, đoàn kết, chủ động, sáng tạo, tận tụy và có nhiều cải tiến, đổi mới để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

- Một đề xuất đổi mới ấn tượng trong năm 2018 là phương thức chất vấn hỏi nhanh - đáp gọn. Thưa ông, đổi mới này ban đầu cũng gây nhiều e ngại?

- Năm 2018 là lần đầu tiên QH tiến hành chất vấn theo phương thức “hỏi nhanh - đáp gọn” hay chúng tôi hay nói là “hỏi 1 phút - trả lời 3 phút”. Đúng là lúc đầu, không chỉ các thành viên Chính phủ mà ngay cả ĐBQH cũng băn khoăn. Thời gian ngắn như vậy liệu có nói được hết ý hay không? Có hạn chế quyền phát biểu của ĐBQH quá không?

Chúng tôi tham mưu với QH rằng, thời gian ngắn thì buộc người chất vấn và người trả lời chất vấn đều phải chọn vấn đề thật cụ thể, thật sắc nét, đi thẳng vào nội dung chứ không thể lòng vòng được. Về cách làm, VPQH cũng tham mưu rất thận trọng. Áp dụng thí điểm trong hoạt động chất vấn tại Phiên họp của UBTVQH trước thì thấy, sự tương tác giữa người chất vấn và người trả lời chất vấn rất rõ nét, tạo điều kiện để tranh luận trực tiếp với nhau nên rất sôi nổi, rõ trách nhiệm và hiệu quả. Từ hiệu quả tại Phiên chất vấn của UBTVQH, chúng tôi đề nghị áp dụng ngay vào hoạt động chất vấn của QH tại Kỳ họp thứ Năm và sau đó, tiếp tục áp dụng tại Kỳ họp thứ Sáu.

Về phía người trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ Sáu thì còn có một e ngại nữa, đó là không chất vấn theo nhóm vấn đề nữa thì phạm vi quản lý ngành, lĩnh vực của mỗi tư lệnh ngành là rất lớn, phải chuẩn bị rất nhiều, đòi hỏi mỗi bộ trưởng, trưởng ngành phải am tường sâu sắc lĩnh vực mình quản lý, phụ trách. Phiên chất vấn này cũng có một điểm rất mới là,  nội dung được mở rộng ra, có những bộ trưởng, trưởng ngành chưa phải trả lời chất vấn tại các kỳ họp trước nhưng ĐBQH vẫn chất vấn và vẫn phải trả lời. Như vậy, tư lệnh ngành nào cũng trong tâm thế sẵn sàng phải trả lời, vấn đề thuộc lĩnh vực quản lý của ai người đó phải trả lời, Phó Thủ tướng phụ trách lĩnh vực cũng phải trả lời. Phương thức chất vấn này không chỉ làm rõ trách nhiệm ở các cấp độ quản lý nhà nước mà còn tạo nên không khí nghị trường rất sôi nổi, dân chủ. Có cử tri nhận xét là rất kịch tính, khiến họ phải chăm chú theo dõi và rất thích Phiên chất vấn tại Kỳ họp thứ Sáu của QH. Như vậy, đổi mới này đã thuyết phục được QH bằng chính hiệu quả thực tế mà nó mang lại.

- Dẫu vậy, trước khi QH tiến hành Phiên chất vấn tại Kỳ họp thứ Sáu có ý kiến cho rằng, đó là một sự “mạo hiểm” khi QH không chỉ hỏi nhanh - đáp gọn mà còn không chất vấn theo nhóm vấn đề, cũng không biết ai sẽ phải đăng đàn trả lời chất vấn… Thưa ông, với vai trò là Tổng Thư ký QH, trước một phiên làm việc có nhiều “biến số” như vậy, ông có cảm thấy lo lắng?

- Những vấn đề có thể phát sinh khi tiến hành Phiên chất vấn tại Kỳ họp thứ Sáu cũng đã được dự tính và có sự chuẩn bị kỹ lưỡng. VPQH đã tổng hợp, rà soát kết quả thực hiện các Nghị quyết về chất vấn và trả lời chất vấn và các nghị quyết giám sát chuyên đề của QH từ đầu nhiệm kỳ đến Kỳ họp thứ Tư của các bộ, ngành. Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban tiến hành thẩm tra, đánh giá kết quả thực hiện các nghị quyết này trên từng lĩnh vực. Một “bức tranh” tổng thể về việc thực hiện lời hứa của các bộ trưởng, trưởng ngành, những việc đã làm được, những việc chưa làm được đã được gửi đến UBTVQH, QH và các ĐBQH để giúp đại biểu hình dung được những chuyển động thực tế trong các lĩnh vực mà QH đã giám sát chuyên đề. Đó cũng là cơ sở để các đại biểu xác định đúng, trúng những nội dung cần tiếp tục chất vấn.

Nhưng phải nói rằng, làm nên thành công của phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ Sáu vừa qua có vai trò rất quan trọng của Chủ tọa điều hành. Phạm vi chất vấn rất rộng, nội dung rất nhiều, số lượng người trả lời chất vấn lên đến 19 bộ trưởng, trưởng ngành và liên tục chuyển từ vấn đề này sang vấn đề khác, từ bộ trưởng này sang bộ trưởng khác. Chủ tọa điều hành Phiên chất vấn rất vất vả nhưng đã điều hành khoa học, đúng mực, phát huy được tinh thần trách nhiệm của cả người chất vấn và người trả lời chất vấn, dẫn dắt, đẩy nhiều vấn đề đi đến cùng, xử lý được ngay, đồng thời, cũng “giảm nhiệt” nhiều tình huống tranh luận gay gắt… Ngay sau kỳ họp, chúng tôi đi tiếp xúc cử tri thì cử tri cho biết rất hài lòng với đổi mới trong hoạt động chất vấn của QH.

 “Tôi không nghĩ nhiều về dư địa đổi mới còn nhiều hay ít”

- Với những đổi mới liên tục từ đầu nhiệm kỳ đến nay như vậy, theo ông, dư địa đổi mới trong hoạt động của QH tới đây như thế nào?

- Thực ra tôi không nghĩ nhiều về chuyện dư địa đổi mới của QH còn nhiều hay ít mà chỉ tâm niệm một việc: QH luôn kiên trì đổi mới vì lợi ích của nhân dân. Và như vậy, với vai trò là cơ quan tham mưu, giúp việc cho QH, VPQH phải luôn tìm tòi để tham mưu cho QH tiếp tục đổi mới hơn nữa, hoạt động hiệu quả hơn nữa. Cuộc sống luôn vận động không ngừng. Những đổi mới ngày hôm nay có thể rất ấn tượng, rất hiệu quả nhưng ngày mai, cuộc sống lại đặt ra những yêu cầu mới, đòi hỏi mới buộc QH, các cơ quan của QH phải có những cách thức mới để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, cơ quan đại diện cao nhất cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân cả nước. VPQH cũng không được phép thỏa mãn với những đổi mới vừa qua, những kết quả đã đạt được mà phải tiếp tục suy nghĩ, phải chắt lọc hơn. Tận tậm với nhiệm vụ, chức trách của mình thì từ đó sẽ mở ra những đổi mới, đôi khi tưởng chỉ là vấn đề kỹ thuật, rất đơn giản nhưng đem lại hiệu quả rất tốt.

- Xin ông chia sẻ thêm về những nhiệm vụ trọng tâm của VPQH trong năm 2019?

- 2019 có thể nói là năm “nước rút” để thực hiện các kế hoạch, mục tiêu của kế hoạch 5 năm, đặt ra nhiều nhiệm vụ nặng nề đòi hỏi QH phải tiếp tục nỗ lực, phấn đấu, hoàn thành tốt vai trò, trách nhiệm trên cả 3 chức năng lập pháp, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Chính vì thế, VPQH cũng phải tiếp tục nâng cao chất lượng các hoạt động tham mưu, giúp việc cho QH, các cơ quan của QH. Trong đó, phải dồn sức cho việc thực hiện chương trình lập pháp của QH. Số lượng các dự án Luật thuộc chương trình năm nay rất lớn. Đặc biệt là việc sửa đổi, bổ sung 3 luật hết sức quan trọng về tổ chức, bộ máy là  Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

VPQH đã ngày càng chủ động, sáng tạo, chuyên nghiệp hơn trong tham mưu, phục vụ hoạt động lập pháp của QH. Nhiều đổi mới trong hoạt động này vừa qua cũng đã được lãnh đạo QH, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban đánh giá cao như tham mưu xử lý những vấn đề phát sinh, còn nhiều bất cập trong các dự án luật; nhất là các dự án mới, phức tạp, nhạy cảm còn nhiều ý kiến khác nhau, VPQH, vụ giúp việc trực tiếp cho Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban đã phối hợp chặt chẽ, tham mưu cho UBTVQH, QH cho ý kiến nhiều lần, tổ chức các hội nghị ĐBQH chuyên trách, hội thảo, tọa đàm chuyên gia, mở rộng phạm vi và đối tượng lấy ý kiến đóng góp xây dựng luật; đề xuất hướng dẫn cách thức, kỹ thuật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật, qua đó, kỹ thuật lập pháp đã có những bước tiến rõ rệt, những nội dung còn mâu thuẫn, chồng chéo, chưa rõ đã được kiến nghị điều chỉnh, sửa đổi... trước khi trình QH thông qua. Cần tiếp tục phát huy những cách làm hiệu quả này để góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng xây dựng luật của QH.

- Với cá nhân ông, điều ông mong muốn trong năm 2019 là gì?

- Trên nền tảng tương đối tốt và toàn diện của đất nước trong năm 2018, tôi hy vọng chúng ta sẽ phát triển tốt hơn trên tất cả các lĩnh vực. Với QH, VPQH thì tôi chỉ có một mong muốn giản dị là, QH làm việc bằng phương thức điện tử, trên nền tảng điện tử, công nghệ thông tin. Chỉ cần một máy tính xách tay là kết nối đầy đủ dữ liệu thông tin, công việc cần xử lý. Vì thế, một nhiệm vụ trọng tâm của VPQH trong năm nay chính là quyết liệt triển khai xây dựng Đề án Quốc hội điện tử, có bước đi chắc chắn, hiệu quả. Phần mềm thì không khó nhưng quan trọng nhất là dữ liệu đầu vào phải đồng bộ, kết nối với nhau thì mới hiệu quả được. Điều này cũng sẽ giảm tải cho cán bộ, công chức, người lao động VPQH rất nhiều vì càng ngày chúng ta càng phải tinh giảm biên chế, người ít đi nhưng khối lượng công việc ngày một nhiều hơn, yêu cầu đòi hỏi công tác tham mưu, giúp việc cho QH ngày càng cao hơn thì dứt khoát phải đưa công nghệ thông tin vào.

Nhân dịp năm mới, tôi cũng xin được gửi lời chúc đến các ĐBQH sẽ luôn làm việc với tinh thần, khí thế mới để giúp cho đất nước bứt phá mạnh mẽ hơn. Chúc toàn thể cán bộ, công chức, viên chức và người lao động cơ quan VPQH dồi dào sức khỏe, đạt được nhiều thành công hơn nữa trong công việc và cuộc sống.

- Xin trân trọng cảm ơn ông!