Quy chuẩn xây dựng hướng vào sự an toàn

Nhiều nhưng vẫn chưa đủ

Tháng 2.2018, Thủ tướng ban hành Quyết định số 198/QĐ-TTg phê duyệt Đề án hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật xây dựng (Đề án 198). Đề án đặt mục tiêu: Đến năm 2021 hoàn thành quy hoạch, biên soạn và công bố Bộ quy chuẩn kỹ thuật quốc gia ngành xây dựng gồm 15 - 20 quy chuẩn để góp phần đắc lực cho công tác quản lý nhà nước; đồng thời, hoàn thành biên soạn các quy chuẩn địa phương phù hợp điều kiện đặc thù về địa hình, địa chất, khí hậu và điều kiện kinh tế, kỹ thuật của các địa phương.

Để triển khai các nhiệm vụ này, Bộ Xây dựng đã giao Viện Khoa học công nghệ xây dựng nghiên cứu và đề xuất danh mục Bộ quy chuẩn quốc kỹ thuật quốc gia ngành xây dựng.

TS. Đinh Quốc Dân, Phó Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ xây dựng cho biết, nước ta hiện có 44 quy chuẩn xây dựng. Trong đó, Bộ Xây dựng ban hành 16 quy chuẩn; các bộ, ngành khác ban hành 28 quy chuẩn. Đây vừa là công cụ để thiết kế và xây dựng công trình, vừa là quy định pháp luật để các cơ quan chuyên môn thẩm định, kiểm tra chất lượng công trình. Theo đánh giá, các quy chuẩn này đã góp phần nâng cao vai trò quản lý nhà nước trong các hoạt động xây dựng, bảo đảm mục tiêu an toàn cho con người và tài sản, bảo vệ môi trường.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Quang Hùng phát biểu tại hội thảo

Số lượng quy chuẩn về xây dựng của Việt Nam so với các nước là nhiều (Mỹ có khoảng 10 quy chuẩn, Liên bang Nga 2 quy chuẩn, Philippines 5 quy chuẩn, EU 11 quy chuẩn, Vương quốc Anh 1 quy chuẩn, Australia 1 quy chuẩn). Viện Khoa học công nghệ xây dựng cho rằng, quy chuẩn xây dựng của nước ta tuy nhiều nhưng lại chưa phủ hết các đối tượng. “Hiện nay, đa số quy chuẩn xây dựng Việt Nam đều hướng đến một đối tượng, loại công trình cụ thể, như biển quảng cáo ngoài trời, trạm xăng dầu, bến xe khách, trạm cân xe, rạp chiếu phim... Nếu theo cách này, thì còn nhiều hoạt động xây dựng và loại hình công trình cần được quản lý nhà nước chặt chẽ nhưng chưa ban hành quy chuẩn tương ứng”, TS. Đinh Quốc Dân nói. Bên cạnh đó, có sự mâu thuẫn hoặc trùng lặp lẫn nhau giữa các quy chuẩn do các bộ cùng ban hành điều tiết cùng một đối tượng.

Về mặt chất lượng, theo TS. Đinh Quốc Dân, vẫn còn một số quy định chưa phù hợp với thực tiễn Việt Nam do được chuyển dịch từ các tài liệu nước ngoài. Ngoài ra, một số quy định chưa theo kịp sự phát triển nhanh chóng của các công nghệ xây dựng đang áp dụng ở nước ta hiện nay, vì quá cụ thể, chi tiết hoặc chỉ thích hợp với một số công nghệ xây dựng nhất định.

Không nên có quá nhiều quy chuẩn

Trên cơ sở nghiên cứu và đề xuất của các bộ, ngành, địa phương, đồng thời bám sát quan điểm tại Quyết định số 198/QĐ-Ttg, Viện Khoa học công nghệ xây dựng đề xuất 2 phương án đối với hệ thống quy chuẩn xây dựng do Bộ Xây dựng ban hành.
Phương án 1 kế thừa, phát huy tối đa thành tựu của hệ thống quy chuẩn hiện có, dự kiến gồm 22 quy chuẩn. Mặc dù đã loại bỏ các quy chuẩn không cần thiết nhưng số lượng quy chuẩn như vậy vẫn còn nhiều. Đổi lại, phương án này không gây xáo trộn trong ban hành, áp dụng các quy chuẩn trong thực tiễn. Ngoài ra, tiến độ thực hiện hoàn toàn đáp ứng đựợc các mục tiêu của Đề án 198.
Phương án 2 đổi mới, tinh gọn hệ thống quy chuẩn hiện có, dự kiến gồm 15 quy chuẩn. Ưu điểm của phương án này là số lượng quy chuẩn ít, vẫn kế thừa hệ thống hiện có, vẫn thực hiện đầy đủ chức năng của Bộ Xây dựng. Tuy nhiên, nếu biên soạn không tốt có thể lặp đi lặp lại và không đầy đủ nội dung, yêu cầu. Ngoài ra, có thể sẽ khó khăn khi áp dụng vì nhiều quy chuẩn hiện hành bị loại bỏ, mất hiệu lực. Hơn nữa, sẽ mất nhiều công sức để biên soạn quy chuẩn mới về nhà và công trình. Như vậy, khả năng hoàn thành các mục tiêu của Đề án 198 không cao. “Với năng lực của Việt Nam hiện nay phải rất cố gắng thì vẫn có thể thực hiện được phương án này”, Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ xây dựng Nguyễn Đại Minh, thành viên Tổ giúp việc của Ban chỉ đạo Đề án 198, nhấn mạnh.
“Tôi đồng tình với phương án 2 nhưng 15 quy chuẩn vẫn là quá nhiều”, chuyên gia Nguyễn Hữu Dũng, người có nhiều năm tham gia biên soạn hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng bày tỏ. Ông cũng phản ánh tình trạng có những quy chuẩn không thể thực hiện được trong thực tế vì lẫn lộn giữa khuyến cáo thực hiện và buộc phải thực hiện, hướng dẫn thực hiện không rõ ràng và không có chế tài xử phạt. “Những quy chuẩn không đi vào cuộc sống thì nên bỏ”, PGS.TS. Cao Duy Tiến, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ xây dựng đề xuất.
Theo GS. TSKH Nguyễn Văn Liên, nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Xây dựng, Chủ tịch Hiệp hội Môi trường đô thị và khu công nghiệp Việt Nam, với thực trạng hiện nay, nước ta vẫn nên có quy chuẩn xây dựng, nhưng “nên điều tiết về an toàn, chỉ về an toàn”, văn của quy chuẩn phải là văn của luật, đừng quá chi tiết như hiện nay. “Chúng ta soát xét những gì còn thiếu và bổ sung những quy định liên quan đến bảo đảm an toàn, bảo vệ môi trường, an toàn cháy… giống như các nước, chứ không nên đi sâu vào chất lượng công trình, vì như vậy sẽ gây cản trở đầu tư”, ông nói.
Cùng quan điểm, TS. Nguyễn Trung Hòa, nguyên Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Bộ Xây dựng cho rằng: “Dù phương án nào thì quy chuẩn xây dựng cũng chỉ nên hướng vào việc bảo đảm an toàn”. Ông ủng hộ giữ nguyên những quy chuẩn hiện có, rà soát, cập nhật những thông số mới nhất cho phù hợp với thực tế và bổ sung những đối tượng cần thiết nhằm bảo đảm an toàn của nhà và công trình, an toàn cháy, sức khỏe, môi trường...