Quy hoạch làng nghề theo hướng bền vững

Làm giàu từ nghề truyền thống

Với vị trí nằm trong khu du lịch Tam Cốc - Bích Động nổi tiếng nên cùng với sự phát triển của du lịch, nghề thêu ren tại thôn Văn Lâm (xã Ninh Hải) là nguồn sinh kế chính giúp nhiều hộ dân vươn lên làm giàu. Trải qua hàng trăm năm, làng nghề thêu ren Ninh Hải có khoảng 13 doanh nghiệp (DN), trên 200 hộ gia đình làm thêu ren, thu hút khoảng 200 lao động thường xuyên và 2000 lao động làm bán thời gian, với mức thu nhập bình quân 3,5 triệu đồng/người/tháng.

Sinh ra trong gia đình có truyền thống làm nghề thêu ren thuộc thôn Văn Lâm (xã Ninh Hải), chị Vũ Thị Hồng Yến luôn tâm niệm phải giữ gìn và phát triển nghề truyền thống của quê hương. Bằng sự quyết tâm và lòng yêu nghề của mình, năm 2001, gia đình chị đã thành lập DN thêu Minh Trang, với các dòng sản phẩm 100% được thêu bằng phương thức thủ công. Nhờ những bàn tay khéo léo mà sản phẩm của gia đình đã được xuất khẩu đến nhiều nước trên thế giới. Không chỉ đem lại nguồn thu lớn, DN còn tạo việc làm cho gần 50 lao động tại chỗ, hàng trăm lao động nhận gia công tại nhà với mức thu nhập trung bình khoảng 4 triệu đồng/tháng. “Trải qua hàng trăm năm tồn tại, làng thêu Văn Lâm đến nay cũng đã mai một nhiều, nhưng chính lòng yêu nghề và sự hỗ trợ của các cấp chính quyền địa phương nên nghề thêu của gia đình mới có thể phát triển được đến ngày hôm nay”, chị Yến vui mừng cho biết.

Nghề thêu ren tại thôn Văn Lâm, xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư góp phần giải quyết việc làm cho nhiều lao động địa phương

Ảnh: Hải Dương

Cùng với nghề thêu ren, nghề làm đá mỹ nghệ ở xã Ninh Vân cũng đã trở thành sinh kế cho người dân nơi đây. Hiện nay, làng nghề đá mỹ nghệ Ninh Vân có khoảng 94 DN và hơn 1.000 hộ gia đình tham gia sản xuất đá mỹ nghệ, với mức thu nhập bình quân khoảng 4,5 - 6 triệu đồng/người/tháng. Nắm bắt được nhu cầu sử dụng các sản phẩm đá mỹ nghệ trên thị trường, anh Lương Văn Định (thôn Xuân Phúc, xã Ninh Vân) đã thử sản xuất. Nhận được sự tin tưởng và đánh giá cao của khách hàng, anh đã quyết định vay thêm vốn và thuê thêm công nhân cùng tham gia sản xuất. Với phương châm luôn đặt chữ tín lên hàng đầu, sản phẩm của gia đình anh Định ngày càng có tiếng và được nhiều khách đến đặt mua. Với các dòng sản phẩm bàn, cột đá, lăng mô… mỗi năm, trừ chi phí, cơ sở sản xuất của anh thu lãi hơn trăm triệu đồng. Không chỉ làm giàu cho bản thân, cơ sở sản xuất của anh còn tạo việc làm thường xuyên cho gần chục lao động địa phương.

Theo Chủ tịch UBND huyện Hoa Lư Bùi Duy Quang, để khuyến khích, hỗ trợ các làng nghề phát triển, huyện đã tạo mọi điều kiện cho các hộ được vay vốn phát triển sản xuất; tổ chức nhiều khóa đào tạo nghề, truyền nghề cho hàng chục nghìn lao động; đồng thời, tập huấn, nâng cao năng lực quản trị cho hàng trăm doanh nghiệp và cơ sở sản xuất làng nghề. Ngoài ra, huyện cũng hỗ trợ các làng nghề xây dựng và phát triển thương hiệu, thiết kế mẫu mã sản phẩm cho làng nghề. Cùng với đó, hỗ trợ các DN, cơ sở sản xuất làng nghề tham gia các hội chợ, triển lãm trong và ngoài nước… Hiện, các sản phẩm địa phương không chỉ có mặt ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước mà còn xuất khẩu sang nhiều quốc gia như: Pháp, Hàn Quốc, Nhật Bản,… được khách hàng đánh giá cao về cả chất lượng và mẫu mã.

Bảo đảm môi trường làng nghề

Không thể phủ nhận, quá trình hình thành và phát triển của các làng nghề đã tạo việc làm và thu nhập ổn định cho lao động khu vực nông thôn, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống nhưng chưa thực sự ổn định và phát triển bền vững. Bởi, đa phần các làng nghề vẫn đang hoạt động ở quy mô nhỏ, với hình thức tự phát; không có các doanh nghiệp, cơ sở đầu mối cung cấp nguyên liệu và bao tiêu sản phẩm nên nguồn hàng không ổn định; nguồn vốn còn hạn chế nên khó khăn trong việc tiếp cận công nghệ mới. Ngoài ra, nhiều lao động làng nghề đang có xu hướng chuyển sang hoạt động ở các công ty, nhà máy, xí nghiệp quy mô lớn trên địa bàn. Bên cạnh đó, vấn đề ô nhiễm môi trường luôn là thách thức lớn của địa phương trong việc quy hoạch, mở rộng các làng nghề.

Theo Chủ tịch UBND huyện Bùi Duy Quang, để làng nghề tồn tại và phát triển, bên cạnh đào tạo nghề, truyền lại tinh hoa của nghề cho thế hệ sau, huyện cũng huy động nhiều nguồn lực thực hiện các dự án đầu tư, ứng dụng máy móc, thiết bị tiên tiến, hiện đại hóa cho các cơ sở sản xuất; quy hoạch làng nghề theo hướng bền vững; có chính sách hỗ trợ để các làng nghề có thể tiếp cận với đất đai, nguồn vốn vay ưu đãi. Đồng thời, khuyến khích, tạo điều kiện để các làng nghề tiếp cận với công nghệ mới; đẩy mạnh phát triển thương mại điện tử, góp phần quan trọng nâng cao năng lực cạnh tranh ở cả cấp độ sản phẩm và cấp độ làng nghề. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất cũng cần trang bị cho mình kiến thức không chỉ quản trị kinh doanh mà cả công nghệ thông tin, thương mại điện tử...

“Đặc biệt, nhằm khắc phục những hạn chế trong vấn đề môi trường tại các làng nghề, huyện đã triển khai giải phóng mặt bằng, xây dựng cơ sở hạ tầng để sớm hoàn thiện CCN đá mỹ nghệ Ninh Vân với quy mô 30,64ha. Từ đó, di chuyển các hộ gia đình đang sản xuất, chế tác đá mỹ nghệ ở 13 thôn của xã Ninh Vân vào khu vực tập trung để bảo tồn, phát triển nghề truyền thống theo hướng bền vững. Bên cạnh đó, UBND huyện đã trình Sở Xây dựng, UBND tỉnh Ninh Bình xem xét, đồng ý chủ trương lập quy hoạch CCN Ninh Hải với mục đích xây dựng chợ làng nghề Ninh Hải, nhằm giới thiệu sản phẩm làng nghề thêu truyền thống rộng rãi tới khách du lịch. Đồng thời, mở rộng, phát triển hệ thống nhà nghỉ khách sạn nhằm đáp ứng nhu cầu khách tham quan lưu trú tại Hoa Lư”, Chủ tịch UBND huyện khẳng định.