Đi tìm nguồn gốc các danh từ thú vị trong tiếng Việt

Thị Mầu là ai? Lưu linh lạc địa nghĩa là gì? Bác Ba Phi là người thật hay hư cấu? Theo dòng chảy ngôn ngữ, có nhiều danh từ riêng trong tiếng Việt đã biến thành danh từ chung, mang sắc thái ý nghĩa mới. Để rồi khi chúng ta sử dụng những cái tên ấy trong lời ăn tiếng nói hàng ngày, chẳng cần giải thích thì ai cũng hiểu hàm ý mà ta muốn bày tỏ.

Tác phẩm "Từ những tên riêng" của nhà báo, nhà văn Hồ Huy Sơn giới thiệu những nhân vật và địa danh vốn bước ra từ các tích truyện hay tác phẩm đã hòa nhập vào lời ăn tiếng nói hàng ngày. Tìm hiểu những câu chuyện thú vị đằng sau thói quen dùng ngôn ngữ của người Việt, người đọc sẽ càng thấy thêm yêu tiếng Việt giàu đẹp. 

Cuốn sách tập hợp những câu chuyện về những cái tên người thật việc thật như Mạnh Thường Quân, Trương Phi, Lưu Linh... đến những cái tên bước ra từ trang sách như Cụ Khốt, Tú Bà, AQ... hay từ truyện dân gian như Cuội, nàng Bân, Thị Kính, thậm chí cả những địa danh như Hóc Bà Tó, Chắc Cà Đao, Hợp Phố... Nhiều cái tên từ trong nước và không ít từ nước ngoài. Không chỉ xuất hiện trong các văn bản, những tên riêng này đã trở nên phổ biến trong đời sống hàng ngày.

Mỗi trang sách là tổng hòa của nội dung và các tranh minh họa. Người đọc sẽ hiểu cặn kẽ gốc gác của từng danh từ chung cũng như bí kíp vận dụng. Dù có những tên gọi, địa danh gần gũi hay có những từ chưa từng nghe, chưa từng sử dụng, Từ những tên riêng sẽ giải nghĩa qua những bình diện: nguồn gốc của nhân vật và địa danh, tính cách nhân vật, đặc điểm bối cảnh, hàm nghĩa và ngữ nghĩa, cơ sở hình thành danh từ chung trong tiếng Việt và cập nhật cách dùng hiện đại. Từ đây, người đọc cũng sẽ ngạc nhiên với sự giàu có của tri thức dân gian khi dung nạp những tên riêng thành danh từ chung và khoác lên nó một sắc thái ý nghĩa mới.

Khi kể những tích truyện, tác giả Hồ Huy Sơn khéo léo lồng vào đó những thông tin về văn hóa, lịch sử, địa lý… Nhờ đó, độc giả cảm nhận được sự sống động, thiết thực cũng như thấy được hồn cốt của ngôn ngữ, từ đó gợi mở những góc nhìn về văn hóa và ngôn ngữ cho người đọc ở nhiều độ tuổi.

“'Từ những tên riêng' được tôi biên soạn đầu tiên là cho chính mình, để những lúc quên hoặc vẫn còn băn khoăn về một tên riêng nào đó, tôi sẽ mở sách ra đối chiếu. Sau nữa, tôi muốn dành tặng cuốn sách này đến các em nhỏ. Bởi giống như tôi trước đây, sẽ có rất nhiều em sử dụng như một thói quen mà chưa rõ tung tích, nguồn gốc của những tên riêng. Vậy nên, mong muốn các em hiểu đúng để dùng đúng là một trong những động lực giúp tôi hoàn thành cuốn sách này", nhà văn Hồ Huy Sơn chia sẻ.