Với 31 năm đọc báo - thời gian đủ để cảm nhận được những trăn trở chuyển mình, đổi thay của tờ báo qua các thế hệ làm báo Đại biểu Nhân dân. Tôi đặc biệt chú ý đến “một sự kiện, hai thời điểm”. Đó là sự kiện đổi mới, thời điểm giao nhiệm vụ trước kia và bây giờ là thời điểm đánh giá thực thi nhiệm vụ.
Dấu mốc đặc biệt
Số báo 293 ngày 20.10.2009 đã đăng toàn văn bức thư của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng khi ấy gửi tòa báo, trong đó Báo được giao những nhiệm vụ vô cùng rộng lớn và trọng đại:
“Báo Đại biểu Nhân dân cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ cả nội dung và hình thức, làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thông tin kịp thời các hoạt động của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội, HĐND; phản ánh thực tiễn sinh động của cuộc sống, tình hình thực thi pháp luật, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội; phản ánh tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân, những ý kiến, kiến nghị của cử tri” và “Muốn thế, báo phải có tổ chức bộ máy phù hợp, có đội ngũ giàu tâm huyết, vững vàng và tài năng; có phương pháp làm việc khoa học, năng động và hiệu quả".
Đó là đường hướng chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội Khóa XII Nguyễn Phú Trọng (nay là Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam) trong dịp báo được nâng cấp lên loại I và đổi tên từ Người Đại biểu Nhân dân sang Đại biểu Nhân dân (theo Nghị quyết số 816/2009/UBTVQH12, ngày 27.8.2009 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Khóa XII). Theo chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội, thì Báo phải có trách nhiệm đối với Đảng và Nhà nước; có nghĩa vụ đối với Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, HĐND; Báo phải là "lăng kính" hội tụ sinh động đời sống thực tế của xã hội; là nơi tập trung đầy đủ ý nguyện, tâm tư của đồng bào, cử tri cả nước. Để thực thi được những nhiệm vụ lớn lao đó thì biện pháp tổng quát là, phải kiện toàn tổ chức bộ máy và nâng cao chất lượng con người tác nghiệp, vận hành trong bộ máy đó.
Thấm nhuần sâu sắc đường hướng chỉ đạo bài bản, toàn diện cả nội dung và phương pháp, cả nhiệm vụ và giải pháp của Chủ tịch Quốc hội ngày ấy, vắt qua 4 nhiệm kỳ Quốc hội (từ Khóa XII đến Khóa XV), Báo Đại biểu Nhân dân đã đạt được những thành tựu xuất sắc trên những bước đường đổi mới.
Trong dịp kỷ niệm 98 năm Ngày báo chí Cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã thăm và làm việc với Báo. Trong bài phát biểu, Chủ tịch Quốc hội đã đánh giá toàn diện, sâu sắc, cụ thể những thành tựu mà Báo đã đạt được trong các năm qua.
Chủ tịch nhấn mạnh: “Báo đã ngày càng khẳng định vị thế trong làng báo chí cách mạng Việt Nam và là một trong hai cơ quan báo chí chủ lực của Quốc hội. Tập thể cán bộ, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên, người lao động của Báo đã nêu cao tinh thần đoàn kết, kiên định với đường lối, chủ trương của Đảng, Chính phủ, pháp luật của Nhà nước, bản lĩnh, sắc sảo, không ngừng đổi mới và sáng tạo. Đặc biệt từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV đến nay, Báo đã có những chuyển biến rõ rệt, được dư luận cả nước quan tâm, theo dõi và hoan nghênh. Nhiều tin, bài, loạt bài, phóng sự, diễn đàn, chuyên mục... có chất lượng cao về nội dung, đẹp về hình thức, phong phú về thể loại, bám sát, phản ảnh trung thực, sinh động diễn biến các hoạt động của Quốc hội; tuyên truyền đầy đủ, kịp thời về các kỳ họp của Quốc hội, các phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các hoạt động của Hội đồng Dân tộc, các cơ quan của Quốc hội, các đại biểu của Quốc hội. Khi hoạt động của Quốc hội có sự điều chỉnh...
Báo cũng đã có nhiều cố gắng, nỗ lực, kịp thời bắt nhịp, tuyên truyền đầy đủ, nhanh nhạy, chính xác và đồng thời có điểm nhấn về các hoạt động của Quốc hội, góp phần khắc họa sinh động hình ảnh của Quốc hội - đại diện tiêu biểu cho trí tuệ toàn dân, tiếp nối truyền thống khát khao đổi mới, không ngừng cống hiến và hành động quyết liệt vì Nhân dân, lan tỏa sâu rộng đến hoạt động của HĐND các cấp, qua đó, phát huy sức mạnh tổng hợp và hiệu quả hoạt động của các cơ quan dân cử trên cả nước...”.
Chủ tịch Quốc hội đánh giá khái quát nhưng đầy đủ các nhiệm vụ mà Báo được giao cách đây 15 năm. Chủ trương, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước; hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội luôn luôn được thể hiện sinh động ở các vị trí trang trọng của tờ báo. Các hoạt động chủ yếu của xã hội được cập nhật với thời gian sớm nhất, chính xác nhất trên mặt báo đã đáp ứng cơ bản nhu cầu của đông đảo bạn đọc.
Có lẽ đây cũng là căn cứ xác đáng để Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nói lên suy nghĩ của mình tại cuộc làm việc: “Nhiều độc giả nói chung và cá nhân tôi, cũng là một độc giả không phải dễ tính, nhưng chúng tôi cảm thấy hài lòng và phấn khởi với sự tiến bộ, chất lượng của tờ Báo của chúng ta”.
Luôn "sớm nhất, nhanh nhất và chính xác nhất"
Là một đọc giả thường xuyên của Báo, chúng tôi luôn chú ý tới 2 vấn đề. Một là, tính thời sự của Báo: Phóng viên của Báo Đại biểu Nhân dân thao tác rất thiện nghệ “món ăn” tinh thần này. Các sự kiện trong, ngoài nước có liên quan đến Quốc hội, HĐND nói riêng, và liên quan đến hoạt động của đất nước nói chung, Báo đều đưa tin sớm nhất, nhanh nhất và chính xác nhất.
Có những chuyến công tác của lãnh đạo Trung ương ở các địa phương, tối khuya mới kết thúc ngày làm việc, hoặc có những đợt công tác dài ngày của lãnh đạo ở nước ngoài, di chuyển từ nước này sang nước khác... với chương trình hoạt động dày đặc mỗi ngày... mà sáng hôm sau trên mặt báo Đại biểu Nhân dân đã có đầy đủ bài vở phản ảnh chi tiết, sống động các hoạt động, các sự kiện kèm theo những hình ảnh tươi mới. Thích thú với cách làm việc của Báo, tôi chợt nghĩ đến câu nói có tính tổng kết của nhà báo, nhà văn xuất chúng người Ba Lan Ryszard Kapuscínki: “Nghề báo của chúng tôi như thợ làm bánh ấy, sản phẩm chỉ thơm ngon lúc còn nóng hổi, sau 2 ngày thì cũ mèm và sau 1 tuần thì... biến mất”.
Hai là, Chất lượng bài vở của Báo: vấn đề này phụ thuộc 2 nhân tố là, đội ngũ những người làm Báo và đội ngũ cộng tác viên của Báo.
Về đội ngũ những người làm báo, theo dõi không được đầy đủ nhưng chúng tôi cảm nhận rằng, lực lượng này đã được kiện toàn sớm nhất, đó là các Ban Thời sự - Chính trị; Ban Công tác Hội đồng nhân dân và Phóng viên thường trú; Ban Thư ký tòa soạn; Ban Chuyên đề; Ban Điện tử... Đây là lực lượng “sản xuất” chủ công của Báo, là các nhà báo, nhiếp ảnh gia được đào tạo cơ bản, có kinh nghiệm tác nghiệp; là những biên tập viên có lý luận, có trải nghiệm thực tiễn. Như chúng tôi đã từng phát biểu, nhiều anh chị em đã đạt đến trình độ chuyên môn tương đối cao. Chất lượng của “người cầm bút” đã được nâng cấp cả về nghiệp vụ, chuyên môn và tinh thần trách nhiệm. Tất cả đều đã và đang phấn đấu nâng tầm bút lực và theo đúng phương châm “tâm trong, chí sáng, bút sắc”.
Nhìn tổng thể toàn bộ đội ngũ cán bộ, viên chức, người lao động của Báo, chúng tôi nhất trí cao với đánh giá của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, đó là: “Tôi cũng rất vui mừng và khá yên tâm khi đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên và người lao động của Báo cơ bản là những người trẻ, có năng lực, nhiệt huyết, say mê với nghề nghiệp, tận tâm với công việc, có nhiều kinh nghiệm và luôn luôn trăn trở trước những vấn đề thực tiễn, khai thác được nhiều đề tài với cách viết sáng tạo, mới mẻ, góp phần tạo nên sự phong phú, tính hấp dẫn và sức sống của Báo”.
Về đội ngũ cộng tác viên, Báo ngày càng thu hút, “giữ chân” và phát triển được đội ngũ cộng tác viên đông đảo về số lượng và có chiều sâu về chất lượng. Nhiều năm trước đây đa phần cộng tác viên ở các cơ quan trung ương, thì nay cộng tác viên ở các địa phương đã trở thành lực lượng lớn mạnh ở khắp các tỉnh, thành trong cả nước. Cộng tác viên chủ yếu là trong nước, nhưng cũng có cả cộng tác viên là các chuyên gia, nhà kinh tế, nhà khoa học, nhân sĩ, trí thức... ở nước ngoài. Có nhiều cộng tác viên bền bỉ, đã đồng hành, xuất hiện trên mặt báo hàng chục năm nay, thậm chí 20 năm và lâu hơn nữa. Không ít lãnh đạo ở Trung ương và các cấp ở địa phương đã viết bài, trả lời phỏng vấn... trên Báo. Thời gian gần đây, đại biểu HĐND và cán bộ phục vụ HĐND cũng tăng cường tham gia viết bài thường xuyên và tương đối đều khắp trong cả nước. Thông qua đó, những thông tin nóng hổi từ mọi miền đất nước hội tụ đầy đủ, sinh động trên mặt báo...
Có thể khẳng định, chất lượng đội ngũ người làm Báo với sự góp sức của cộng tác viên đã và đang là tác nhân quan trọng nâng tầm chất lượng Báo Đại biểu Nhân dân. Theo từng đề tài, các bài viết với dung lượng ngôn từ hợp lý, thông tin chắt lọc đã thu hút, cảm hóa người đọc (đọc là hiểu, đọc là có thông tin mới, cần thiết). Chính chất lượng và tính quảng bá của tờ báo đã định vị vị thế, uy tín của Báo Đại biểu Nhân dân trong làng Báo chí Cách mạng Việt Nam không chỉ hôm nay.
